Guide to referees | Communications Materials
شیوه‌نامه داوری و ارزیابی مقاله علمی ISI آی اس آی - Evaluation of Scientific Articles
مقالات برحسب نوع کیفیت و محتوای اطلاعاتی به صورت‌های مختلفی از جمله مقالات کوتاه، مروری و نظام‌مند، منتشر میشوند. در این بین نظرات برخی داوران مقالات در انتشار شکل مقالات بسیار حائز اهمیت است. پژوهشگران برای انتشار یافتههای پژوهش خود، نیازمند انتشار آنها در یکی از مجلات علمی به عنوان نخستین مجرای رسمی ارتباطات علمی است. نویسندگان مقالات نیز بر اساس مطالعه مقالات مجلات و کتاب‌های منتشر شده به ایده انجام مطالعهای دست می‌یابند. این افراد برای انتشار نتایج یافتهها یا تجربیات پژوهشی و آموزشی خود دست به انتخاب مجله مناسب برای انتشار مطالب خود اقدام میکنند. به این ترتیب لازم است تا سردبیران مجلات نسبت به بالا بردن کیفیت مقالات اقدام کنند. هر چه کیفیت انتشارات مجلهای بالا رود بالطبع باعث بالا رفتن امتیاز و شاخص مجله در محاسبات شاخص‌های علم سنجی خواهد شد. دارا بودن شاخص بالا شانس انتخاب مجله توسط نویسندگان را افزایش خواهد داد که در پژوهشهای مختلفی در زمینه ارزیابی کیفیت مقالات و تحلیل استنادی به این موضوع اشاره شده است.
هیأت تحریریه و داوران مقالات نقش بسیار مهمی در کیفیت مقالات منتشر شده دارند. از طرف دیگر در صورت بالا بودن کیفیت مجله و اعتبار نویسندگان، اطمینان خوانندگان از محتوای مقالات منتشر شده، بیشتر میشود و به مطالب آن بیشتر اتکا میکنند. به این ترتیب، نباید نقش داوران نادید گرفته شود. برای این منظور هیات تحر یریه و سردبیران مجلات چک لیست‌هایی را در اختیار داوران قرار میدهند تا براساس معیارهای موجود در چک لیست به داوری مقالات بپردازند. طراحی چک لیست کامل میتواند به داوران مقالات در داوری کمک کند تا خوانندگان مجلات علمی نسبت به علمی بودن مقالات و صحت اطلاعات مندرج در مقاله و نحوه ارائه یافتهها اطمینان حاصل کنند. هرناد معتقد است شاید برای مجلات بهتر باشد تا از دست تعدادی از مقالات و هزینه‌های آنها خلاص شوند ولی نباید در مورد داوری مقالات چنین فکری کرد چراکه داوران در واقع دستان نامرئی هستند که کیفیت مقالات و در نهایت مجله را حفظ میکنند. با داوری هر کار علمی در مراحل مختلف، سعی میشود تا اعتبار آن تثبیت و حفظ شود. داوری مقالات کمک میکند تا خوانندگان مطمئن شوند پژوهشی که در اختیارشان است، اصیل، مهم، متناسب با زمان، دارای اعتبار فنی، ثبات درونی و بیان مطالب به صورت دقیق است[ 8]. داوری ممکن است در مرحله پروپوزال نویسی، حین اجرای پژوهش، پس از تدوین گزارش نهایی، از ارائه به کنگره‌ها یا تسلیم مقاله به مجلات علمی و انتشار مقاله انجام پذیرد. از میان این مراحل، داوری در مجلات علمی از این نظر مهم است که مجلات علمی نخستین مجرای رسمی ارتباطات علمی در دنیا محسوب میشوند[1] و اطلاعات ارائه شده در مقالات مجلات، معتبرتر و قابل استنادتر هستند.
قصد این است که کیفیت مجله را برای نمایه سازی افزایش دهد و معیارهای موثر بر رد مقالات را شناسایی شود و در نهایت با تکمیل فرم داوری و در دسترس قرار دادن این فرم برای پژوهشگران، علاوه بر افزایش احتمال پذیرش مقالات و تسریع اصلاح آنها،با افزایش تعداد مقالات پذیرفته شده، پژوهشهای بیشتری را در قالب دوماهنامه‌ی ا ماهنامه به عنوان شواهد دخیل در تصمیمات مدیریتی، منتشر سازد .
مقاله حاضر از نوع توصیفی- مقطعی میباشد که به استفاده از ترکیبی از روشهای کمی و کیفی انجام گرفته است. پس از مشخص شدن وضعیت نهایی مقالات (چاپ شده، رد شده و انصراف داده شده)، ارسال شده به دفت ر مجله مدیریت سلامت از بهار 1390 تا بهار 1392 تعداد 330 عنوان مقاله در نظر گرفته شد .با بررسی مقالات،44 مقاله طی داوری پذیرفته شده‌اند و 65 مقاله طی داوری رد شده اند. در مجموع 109 مقاله برای داوری ارسال شده‌اند که برای این تعداد مقاله 290 داور مشخص شده است. میانگین برای هر مقاله 2.66 داور (یعنی دو الی سه داور برای هر مقاله که پذیرفته یا رد شده) مشخص شده است. دلیل انتخاب جامعه مورد بررسی از سال 1390، نهایی بودن چک لیست بازبینی شده داوری مقالات مجله بود.
چون این مطالعه به صورت ترکیبی انجام گرفته است، روش کمی شامل معیارهای عینی داوری مقالات میباشد که از روی چک لیست داوری مقالات مشخص گردید و در 10 قسمت با 29 زیرمجموعه طراحی شده است. علاوه بر این در انتهای هر 10 قسمت، بخشی با نام نظرات پیشنهادی وجود دارد که داوران نقطه نظرات خود را در مواردی که چک لیست دربردارنده دیدگاه داوران نسبت به داوری مقاله نبوده یا نقطه نظرات داوران فراتر از موارد چک لیست بوده است، در این قسمت بیان کردهاند که با عنوان معیارهای ذهنی آورده شده اند. همچنین در مورد معیارهای ذهنی باید این نکته را نیز یادآوری کرد که منظور از معیارهای ذهنی، سلیقه داوران نیست بلکه موارد علمی است که در فرم داوری ذکر نشده است ولی حین داوری توسط داور بر اساس دانش داور پیشنهاد شده است.معیارهای عینی با استفاده از آمار توصیفی بیان شده است .
برای به دست آوردن معیارهای ذهنی از روش تحلیل محتوا که در مطالعات کیفی کاربرد دارد استفاده شده است. در برخی معیارهای ذهنی برای به حداقل رساندن تعداد نظرات داوران از مشاوره اعضای هیات تحریه مجله و داوران ممتاز مقالات استفاده گردیده است. علاوه بر این، از درهمکرد معیارها تا حد امکان جلوگیری شده است تا نقطه نظرات داوران بدون تغییرات کلی در مطالعه وارد شوند ودید کلی از سبک و بیان نگارش داوران نیز بدست آید.
یافتهها
معیارهای عینی داوران مقالات مطابق با چک لیست داوری مقالات مجله مدیریت سلامت در جدول 1 نشان داده شده است. در برخی موارد همانند بخش "نوع مطالعه " فراوانی کامل شدن این موارد برای مقالات 100% نیست این نکته بیان کننده این مطلب میباشد که این قسمت توسط داوران بطور کامل تکمیل نگردیده است. نامناسب بودن تقسیم بندی "زمینه تحقیق" در چک لیست داوری از مواردی است که در جدول 1 بطور مشخص نشان داده شده است .
بیشترین اختلاف معیارهای عینی در متغیرهای چک لیست داوری در مقالات چاپ و یا رد شده " کامل و مناسب " به قرار زیر میباشد؛ ضرورت انجام مطالعه (61% در مقالات چاپ شده، 3% در مقالات رد شده)،میزان اشاره به روش نمونه گیری و حجم نمونه که در مقالات چاپ شده نزدیک دو برابر رد شده م یباشد،روش گردآوری دادهها( 47% در مقالات چاپ شده،2% در مقالات رد شده)، توجه به نکات اخلاقی( 56% در مقالات چاپ شده، 4% در مقالات رد شده)، روش تجزیه و تحلیل دادهها در مقالات چاپ شده که نزدیک دو برابر در مقابل مقالات رد شده میباشد،همخوانی نتایج با اهداف مطالعه( 92% در مقالات چاپ شده،67% در مقالات رد شده)، همخوانی بحث با یافتهها( 88% در مقالات چاپ شده، 6% در مقالات رد
Journal of Military Medicine
Winter 2017 ,Volume 18, Issue 4
Pages: 290-298
How to be a Professional Peer Reviewer of Manuscripts for Medical
Journals – Narrative Review
Mir Seyed Mahdi 1, Seyed Reza 2*
1 Assistant Professor of Critical Care Medicine, Department of Critical Care Medicine, School of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
2 Social Development and Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
Received: 26 August 2016 Accepted: 29 December 2016
Abstract
Background and Aim: Peer reviewing for the medical journals is considered as an art, a privilege, a responsibility, and a service to the profession. Peer reviewing requires skill, commitment and takes time. Novice reviewers may be interested in peer reviewing, but they might lack sufficient knowledge of the role of a peer reviewer and skills required to carry out a comprehensive and fair peer review. The aim of this narrative review is help novice reviewers prepare for peer reviewing and offers suggestions for improving their confidence and skills in the role of reviewer.
Methods: In current narrative review, we used published papers in the field of peer reviewing as well as our personal experiences of the peer reviewing for medical journals. In addition, one of the authors has been teaching several peer reviewing workshops in different universities.
Results: We incorporated all of the demonstrated peer reviewing methods and offer a series of simple strategies that healthcare professors can use to provide high quality peer reviewing.
Conclusion: Although the acquisition and development of peer reviewing skills of medical literature is the result of continuous training and experience, the described strategies in this narrative review can be useful for all reviewers particularly novice reviewers that have begun their roles as reviewer and need to increase their skills in the peer reviewing.
Keywords: Peer reviewing, Novice reviewers, Medical Journals
*Corresponding author: Seyed Mahdi, Email: [email protected]
مجله طب نظامی
دوره 81، شماره 4، زمستان 8931 صفحات: 831-832
چگونه داور حرفهای مقالات برای مجلات پزشکی باشیم- مطالعه مروری
میرمحمد میری8، سید رضا حسینی ذیجود *8
5 استادیار مراقبتهای ویژه، بخش مراقبتهای ویژه، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
2 مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقا سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
چکیده
زمینه و هدف: انجام داوری برای مجلات پزشکی بعنوان یک هنر، یک امتیاز، یک مسئولیت و خدمت به این حرفه تلقی میشود.
انجام داوری مقالات نیاز به مهارت، تعهد و صرف زمان دارد. داوران تازه کار ممکن است علاقه مند به انجام داوری باشند، اما شناخت کافی از نقش خود به عنوان داور و مهارتهای مورد نیاز برای انجام یک داوری جامع و عادلانه را نداشته باشند. هدف از این مطالعه مروری کمک به داوران تازه کار در آماده سازی خود برای داوری مقالات و تهیه گزارش داوری و همچنین بهبود اعتماد به نفس و مهارتهای خود در نقش داور میباشد.
روشها: در این مطالعه مروری، از مقالات منتشر شده در این زمینه بعلاوه تجربیات شخصی خود از داوریهایی انجام شده،استفاده شد. علاوه بر این یکی از نویسندگان چندین دوره کارگاه داوری مقالات در دانشگاه‌ها برگزار نموده است.
یافتهها: ما ترکیبی از تمام روشهای داوری را شرح دادیم و یک سری از استراتژیهای ساده که اساتید حوزه بهداشت و درمان میتواند از آنها برای انجام داوریهای با کیفیت بالا استفاده نمایند نیز ارائه نمودیم.
نتیجهگیری: اگرچه کسب و توسعه مهارت داوری مقالات پزشکی، پیامد و حاصل تمرین مداوم و تجربه است، با این وجود استراتژیهای تشریح شده در این مطالعه مروری میتواند برای همه داوران بویژه داوران تازه کاری که نقش خود را بعنوان داور تازه آغاز کردهاند مفید باشد و باعث افزایش مهارتهای آنها در زمینه داوری مقالات گردد.
کلیدواژهها: داوری همتا، داوران تازه کار، مجلات پزشکی
مقدمه
پژوهش، آموزش و خدمات علمی بعنوان فعالیتهای اساسی آکادمیک و دانشگاهی مطرح است و به نوعی نشان دهنده فضیلت و برتری علمی در زمینه فعالیتهای پزشکی است )5(. در میان این فعالیت‌ها، ایجاد و گسترش دانش جدید و انتشار آن به جامعه وسیع دانشگاهی و تحقیقاتی از طریق داوری همتا )peer reviewing( و انتشار مقاله و کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است. تبدیل شدن به یک داور حرفهای در مجلات پزشکی و سلامت مستلزم داشتن مطالعات گسترده علمی در زمینه پزشکی و سلامت و همچنین اکتشاف و ارزیابی انتقادی از تحقیق و انتشارات دیگران در این زمینه میباشد. سردبیران مجله به دنبال داوریهایی با کیفیت بالا و استاندارد می‌باشند تا بتوانند تصمیم گیری آگاهانه در مورد چاپ مقاله در شماره مجله داشته باشند و اغلب داوریهایی که مواجه میشوند از کیفیت مطلوب برخوردار نیستند. داوری یک دست نوشته یا manuscript )برای نزدیکی فهم اصطلاح در این مقاله مروری زین پس از اصلاح مقاله به جای دست نوشته استفاده شده است( کاری حسی و از روی احساسات نیست و نیاز به آموزش و تجربه دارد؛ اما معمولا داروان تازه کار چنین آموزش‌های هدفمندی را که موردنیاز است را دریافت نمی‌کنند. داوران دو وظایف عمده دارند: یکی کمک به سردبیر در جهت تصمیم گیری آگاهانه در مورد انتشار مقاله و دیگری ارائه انتقادات سازنده به نویسندگان که بایستی با احترام و حسن نیت و کاملا حرفهای انجام شود و کمک به ارتقا کیفی مقاله نماید.
اگرچه همه مجلات در حیطه پزشکی و سلامت نیاز به داوری همتا دقیق دارند، با این وجود همه این مجلات یک سیستم داوری مشابه و یکسان در رابطه با افشای هویت نویسندگان ندارند. به عنوان مثال، مجله Medical Teacher هویت نویسندگان و وابستگی سازمانی آنها را برای داوران فاش میکند اما نام و هویت داوران را برای نویسندگان آشکار نمی‌کند (داوری همتا ناشناس)، در حالی که Medical Education مانع آشکار شدن هر دو هویت نویسندگان و داوران برای یکدیگر میشود (داوری دو سو کور). از سوی دیگر، مجلات دسترسی آزاد )Open Access( مانند BMCMedical Education هویت و نام نویسندگان و داوران را برای یکدیگر آشکار میکند (داوری همتراز باز یا آشکار). این مجله همچنین تاریخچه مفصلی از روند داوری مقالات پذیرفته شده و نظرات داوران در طول فرآیند داوری و پاسخ نویسندگان را نیز ارائه می‌دهد )2(. به گفته برخی از مجلات، خودداری کردن از فاش نمودن هویت )کور کردن یا پوشش( میتواند باعث بهبود کیفیت داوری شده و احتمال سوگیری را حذف نماید. به عنوان مثال، داوران ممکن است پذیرش مقالات نویسندگان مشهور و معتبر از دانشگاههای معتبر را بیشتر پیشنهاد نمایند و در مقابل برای مقالات توسط نویسنده ناشناخته از دانشگاههای کم اعتبار داوری خیلی سخت گیرانه‌ای داشته باشند )9(. با این حال، برخی نویسندگان می‌گویند که کور بودن یا نبودن هیچ تاثیری بر روی کیفیت داوری دقیق، پیشنهادات داوران یا صرف زمان برای داوری ندارد )4(. صرف نظر از سیستمی که یک مجله برای داوری تصویب کرده است، وظایف مورد نیاز برای داوران یکسان است و آنها باید نظرات خود را در مورد مقاله به سردبیر در زمان تعیین شده از سوی سردبیر ارائه دهند.
هیچ سیستم استانداردی در مجلات در مورد تعداد داوران برای هر مقاله وجود ندارد. بیان شده که دو داور برای اتخاذ تصمیم گیری در مورد چاپ یا عدم چاپ یک مقاله، خیلی کم است. در واقع، بیان گردیده است که نظرات حداقل شش داور در حمایت از انتشار یا رد مقاله لازم است تا بتوان یک نتیجه گیری از نظر آماری معنی دار توسط سردبیر و هیئت تحریریه اتخاذ گردد )9(. در حال حاضر، بسیاری از مجلات سه تا چهار داور برای هر مقاله تعیین میکنند، ارسال مقاله برای شش داوری خیلی مرسوم و رایج نیست. با توجه به تجربه ما در هیئت‌های تحریریه، سردبیران باید حداقل از هشت داور برای داوری در مورد یک مقاله دعوت کنند تا سه یا چهار داور برای انجام داوری مقاله اظهار همکاری کنند. بنابراین، همیشه نیاز مبرم به داوران خوب برای کمک به تصمیم گیری سردبیران در مورد انتشار مقاله وجود دارد و لذا آموزش و تربیت داوران جدید اهمیت زیادی دارد.
همانطور که در تمام مجلات علمی پزشکی و سلامت وجود دارد داوری دقیق باعث کمک به موارد زیر میگردد:
• افزودن ارزش و اعتبار به مقالات سابمیت شده از طریق تجزیه و تحلیل انتقادی و پیشنهادات ارائه شده توسط داوران.
• حفظ استانداردهای بالای مطالعات منتشر شده.
• تضمین میکند که هیچ خطایی در استناد از مطالعات گذشته وجود نداشته باشد.
• تضمین میکند که فرایند مطالعه با توجه به روش و متدولوژی صحیح و دقیق پژوهشهای علمی انجام شده باشد.
• تضمین میکند که مطالعات پایبند به قوانین اخلاقی پژوهش هستند و محققان دارای تاییدیه از کمیته اخلاق انسانی در نهاد خود می‌باشند. برخی از کشورها ممکن است چنین روش بررسی اخلاق برای پژوهش در مطالعات نداشته باشند و محققان در این موارد ممکن است تنها نیاز به تایید دپارتمانها، و یا دانشکده خود داشته باشند. از سویی داوران باید آگاه باشند که برخی از انواع مطالعات از اخذ تاییدیه کمیته اخلاق معاف هستند.
فرایند داوری با هدف بررسی دقیق کارشناسان آن زمینه علمی و ارتقا استانداردهای مطالعه، قبل از انتشار مقاله انجام میشود. این فرایند تضمین میکند که مطالعه نزدیک به استانداردهای آکادمیک قابل قبول است، از یافتهها و نتیجه گیری متناقض و تفسیر غیر قابل قبول مبرا است )0(.
اخیرا، داوری الکترونیکی پس از انتشار مورد توجه قرار گرفته است و در حال حاضر توسط بنیاد همیاری کوکران استفاده میشود. در این فرایند، نظرات داوران همتا در کنار هم با مطالعه منتشر شده در سیستم‌های الکترونیکی قرار داده میشود. معمولا، این نظرات توسط سردبیران، قبل از اینکه روی وبسایت به نمایش در بیایند، غربال میشوند و نویسندگان میتوانند مطالعه خود را در پاسخ به این نظر اصلاح و بازبینی کنند. این تغییر، هر چند هنوز به مجلات پزشکی معرفی نشده است، باعث تبدیل مطالعات منتشر شده از یک دستاورد استاتیک به یک منبع پویا و به طور مداوم در حال تحول و تکمیل شدن میگردد.
داوران تازه کار و کسانی که تازه به حرفه‌های پزشکی و سلامت وارد شده‌اند ممکن است علاقمند به مشارکت و همکاری بعنوان داور از طریق حس وظیفه، بخشی از یک رویکرد علمی و اعتقاد به ارزش داوری دقیق در اکادمیک داشته باشند. در مطالعه مروری حاضر برخی نکات و راهنمایی‌ها با هدف تشویق و ترغیب داوران تازه کار برای شرکت در داوری دقیق مقالات و غنی سازی تجربه آنها به عنوان داوران مورد بحث قرار گرفته است.
بعنوان یک داور، به نقش خود و اندازه تخصص خود کاملا واقف هستم.
با افزایش تخصص در حیطه‌های مختلف پزشکی و سلامت و همچنین در هر بخش از پژوهش و تحقیقات و افزایش رقابت در میان محققان به انتشار مطالعه خود در مجلات با عامل تاثیر )Impact Factor( بالا، تقریبا تمام مجلات معتبر داوری دقیق را در سیاست انتشار مجله خود قرار داده اند. در واقع، قدمت داوری دقیق مقاله به قرن هجدهم، و به مجله British Medical Journal(BMJ) برمیگردد که یک سیستم داوری دقیق در مجله را در حدود سال 5939 برای افراد غیر هیئت تحریریه که به آن مجله مقاله می‌فرستاندند ثبت کرد )2و0(.
انگیزه برای تبدیل شدن به یک داور حرفهای در طول زمان تکامل یافته است. در حالی که در گذشته به رسمیت شناخته شدن، معروف شدن و داشتن اعتبار بعنوان عوامل ایجاد انگیزه برای داوران مطرح بود، امروز اکثر داوران احساس میکنند که این یک خدمت به حرفه است و آنها یک مسئولیت در قبال کیفیت و سمت و سوی پژوهش در زمینه پزشکی و سلامت دارند )7(. بنابراین، یکی از مهمترین گام‌های اساسی در فرایند داوری دقیق، دانستن کامل نقش و مسئولیت داور میباشد. به عنوان یک داور، مسئولیت‌های داور شامل )جدول-5(:
• ارائه گزارش مکتوب از ارزش علمی مقاله و بخشهایی که نیاز به بهبود دارد.
• بیان اینکه آیا مقاله به پیشرفت رشته مربوطه کمک میکند.
• ارزیابی این که آیا مقاله به وضوح و شفافیت نوشته شده و از نظر نوشتار دستوری و گرامر صحیح است.
239
• حصول اطمینان از این که هیچ انتقاد شخصی و یا سوگیری وجود ندارد.
• مطابق با دستورالعمل‌های نگارش مقاله در مجله است )به عنوان مثال، دستورالعمل نویسندگان(،
• ارائه یک نقد متفکرانه، سازنده و عادلانه که میتواند دال بر ارزش نویسندگان و هیئت تحریریه باشد،
• هشدار به سردبیر در مورد هر منبع شخصی و یا مالی مسبب تضاد منافع،
• تضمین این که مقاله برای خوانندگان مجله مناسب است و عاری از اطلاعات نادرست و ناقص میباشد.
بنابراین، قبل از پذیرش دعوت داوری یک مقاله، یک داور باید مطمئن باشد که موضوع تحت پوشش تخصص او است و قادرست که گزارش مکتوب در زمان مشخص شده از سوی سردبیر ارائه دهد. برخی از نشریات نیاز به ارائه نظرات داوران طی دو هفته دارند.
آشنا نمودن خود با سبک مجله
هر مجله دارای سبک خاص خود است. برخی از مجلات تأکید بیشتر بر مقالات پژوهشی دارند، دیگر مجلات، مخلوطی از مقالات پژوهشی، دستورالعمل آموزشی، مقالات مروری، نامه به سردبیر،دیدگاه تجارب و شخصی، و همچنین مقالات کوتاه دارند. شما میتوانید با خواندن و مرور مقالاتی که به تازگی در آن مجله منتشر شده، خود را با سبک یک مجله آشنا نمایید.
در توسعه دانش خود در مورد سبک مجله، مهم است که به موارد زیر توجه شود:
• تمرکز و حیطه مجله، بیانیه ماموریت مجله و خوانندگان آن،
• نحوه ارائه چکیده‌ها )ساختارمند یا غیر ساختارمند(
• تعداد کلمات چکیده
• انواع مقالات چاپ شده )به عنوان مثال، مقالات پژوهشی و یا کاربردی، مروری،نامه‌ها، شرح و تفسیر، مقالات کوتاه(.
• حداکثر تعداد لغات توصیه شده برای انواع مقاله، تعداد ترجیحی جداول و اشکال و عناوین مورد استفاده.
• سبک ارائه منابع در متن و لیست آن )به عنوان مثال، فرمت‌هاروارد با نام و تاریخ در داخل پرانتز در متن، لیست کامل منابع در پایان مقاله و به ترتیب حروف الفبا با نویسنده اول(
• نحوه ارائه و سازماندهی جداول، شکل‌ها و تصاویر.
• بخشهای تقدیر و تشکر، شواهد تاییدیه اخلاقی و شناخت تضاد منافع.
• ویژگی‌های خاص، به عنوان مثال، کادر خلاصه پیام و نکات کاربردی.
• ضمائم و موارد پشتیبان )انتشار موارد اضافی مرتبط با مقاله بصورت آنلاین در انتهای مقاله در برخی از نشریات(
اعلام هر گونه تضاد منافع احتمالی
اعتبار مقالات منتشر شده از طریق فرایند داوری دقیق تا حد بسیاری بستگی دارد به اینکه چگونه تضاد منافع در طول مراحل مختلف نوشتن،داوری دقیق و تصمیم گیری سردبیر آدرس دهی میشود. یک مثال خوب از تضاد منافع زمانی است که یک یا چند نویسنده، دانشگاه نویسنده، داوران یا سردبیران یک رابطه مالی یا شخصی باهم داشته باشند که میتواند بر تصمیم نهایی در مورد مقاله تاثیر گذار باشد )9(.
بنابراین، در حالی که نویسندگان باید به طور خاص بیان کنند که آیا تضاد منافع احتمالی وجود دارد، به همان اندازه ضروری است که داوران نیز یک بیانیه در خصوص هر گونه تضاد منافع احتمالی که ممکن است بر تصمیمشان در مورد پذیرش مقاله موثر باشد اعلام نمایند. تضاد منافع احتمالی و باقوه عبارتند از:
• هر گونه روابط با یک یا چند نفر از نویسندگان یا دانشگاه مربوطه،
• هر گونه فعالیتهای مالی مرتبط )کمک‌های مالی، پاداش، هزینه‌ها( که مستقیم یا غیرمستقیم میتواند یک منبع بالقوه تضاد منافع شود.
• هر گونه روابط دیگر و یا فعالیت‌هایی که میتواند یک منبع از تضاد منافع را تشکیل دهد.
داوران باید به سردبیر وجود هر گونه تضاد منافع را قبل از اینکه بپذیرند که مقاله را داوری کنند اعلام نمایند، زیرا وجود هر گونه تضاد منافع میتواند بر نظرات و تصمیم گیری داوران در مورد مقاله تاثیر گذار باشد.
حرکت در راستای معیارهای مجله
اکثر مجلات پزشکی برخی از دستورالعمل‌ها و معیارها را برای داوران فراهم نموده اند. داوران باید با دقت معیارهای ارزیابی مجله را بخوانند و مطمئن شوند که فرمت داوری آنها مطابق با این دستورالعمل‌ها و معیارها میباشد. اگر چنین معیار‌هایی در دسترس نباشد، ممکن است منجر به تنوع و اختلاف در کیفیت داوریها شود )3(.
بنابراین، قبل از شروع به نوشتن گزارش داوری، شما باید:
• خود را با سبک مجله و انواع مقالاتی که مجله منتشر میکند آشنا کنید.
• مقالهای که قرار است داوری کنید با دقت بخوانید تا محتوای آن را متوجه شوید. این کار معمولا نیاز به خواندن مقاله بیش از یک بار و تحلیل انتقادی محتوا و طراحی آن دارد.
• نقاط قوت و ضعف در این مقاله را مشخص کنید.
• مناطقی که به وضوح نوشته نشده یا نیاز به توضیح دارد را مشخص کنید و همچنین سوالات کلیدی شما از نویسندگان مبنی بر درخواست شفافیت آن بخش از مطالب را بپرسید.
• با مطالب و متون علمی در زمینه مقاله و آثار و تحولات اخیر آشنا شوید.
• اهمیت مطالعه را برجسته و مشخص کنید و اینکه آیا این مقاله به درک ما و گسترش دانش چیزی اضافه میکند را مشخص نمایید.
برخی از نشریات یک فرم الکترونیکی استاندارد داوری دارند و از داور میخواهند که این فرم را تکمیل کند و همراه با جزئیات نظرات دقیق خود به مجله ارسال نماید. در واقع نباید نویسندگان فقط به این فرم اکتفا کنند و نظرات مهم خود را بصورت متن بنویسند و به نویسندگان و در صورت نیاز گزارش محرمانه به سردبیر داشته باشند. به طور معمول، گزارش داوری می‌بایست موارد زیر را پوشش دهد:
• امتیاز این مقاله داوری شده )به عنوان مثال، عالی، خوب، متوسط و ضعیف.(
• توصیه )به عنوان مثال، قبول کنید با همان وضعیت سابمیت شده، قبول پس از تجدید نظر جزئی بدون داوری دوباره، قبول پس از تجدید نظر اساسی و داوری دورباره، رد - نامناسب برای این مجله، رد - اطلاعات جدید ناکافی و رد
– از نظر علمی ضعیف(.
• تمایل خود را برای داوری نسخه اصلاح شده )آری یا نه( اعلام نمایید.
• اعلامیه هر گونه تضاد منافع،
• اعلام نظرات به سردبیر،
• اعلام نظرات به نویسنده.
ارائه گزارش داوری خود را برنامه ریزی کنید تا قبل از پایان مهلت تعیین شده، به سرانجام برسانید.
هنگام انجام داوری و نوشتن گزارش داوری عجله نکنید. قبل از شروع داوری، اطمینان حاصل کنید که همه نکاتی که تا بحال بحث شده است را رعایت کرده اید. انجام داوری دقیق مستلزم تمرکز کامل است و برنامه ریزی دقیق کنید جهت ارائه گزارش داوری خود در مهلت مندرج در دعوت نامه سردبیر و آنرا رعایت کنید. به یاد داشته باشید که نویسندگان مقدار قابل توجهی از زمان خود را برای تهیه این مقاله داشتهاند و کار آنها سزاوار یک ارزیابی منصفانه و دقیق است و شما نیز می‌بایست وقت و زمان کافی برای اناج این دواری صرغ نمایید. اگر شما زمان کافی ندارید و یا تعهد به انجام موفق و کامل این کار نیستید، سردبیر را مطلع کنید تا بتواند داور دیگری را بدون تاخیر جایگزین کند. هدف شما همیشه باید ارائه یک گزارش داوری با رعایت نهایت انصاف و کیفیت استاندارد و بالا باشد. گزارش داوری با کیفیت بالا باید در بر دارنده نکات زیر باشد:
• آیا مطالعه اصیل است و تازگی دارد؟
• آیا نویسندگان سوال پژوهشی خود مطرح کرده اند؟ آن را به وضوح تعریف کرده اند؟ آیا به سوال پژوهشی پاسخ داده اند؟
• آیا روش و طراحی پژوهش برای پاسخ به سوال پژوهش مناسب است؟
• آیا نتایج، تجزیه و تحلیل آماری و تفسیر نتایج مناسب است؟
• آیا سبک نگارش، ارائه شکل‌ها و جداول سازگار با الزامات مجله است؟
• آیا مسئله اخلاقی هست که نیاز به مطرح شدن داشته باشد؟ ممکن است برخی مقالات از انتشار محروم شوند و بعبارتی بنا به دلایلی رد شدند. از علل شایع برای رد مقاله میتوان موارد زیر را نام برد:
• به دلیل عدم مطابقت با استانداردهای آکادمیک مجله.
• فاقد اصالت و جدید نبودن موضوع،
• پرداختن به یک تجربه لوکال و محلی که نمی‌تواند در ابعاد ملی و بین المللی تعمیم داده شود.
• اهداف و یا سوالات مطالعه شفاف نیست.
• استفاده از روشهایی با اعتبار پایین و نتایج پاسخگوی سوالات مطرح شده توسط نویسندگان نیست.
• عدم استفاده از روشهای آماری مناسب برای پاسخ به این سوال و یا رسیدن به اهداف مطالعه.
• تفسیر مبالغه آمیز نتایج مطالعه.
• پرداختن ناقص به سوال مطالعه.
اذعان و رسیدگی )مدیریت( به سوگیریها
داوران ممکن است هنگام انجام ارزیابی انتقادی با خطر سوگیری در مورد مقاله مواجه شوند )55(. این نکته باید از سوی داوران اذعان و اظهار گردد و تا آنجا که ممکن است محدود شود. گزارش شده است که داوران بیشتر تمایل به داوری مقالاتی دارند که عناوین جالب و جاذب دارند، یا خیلی خوب و شفاف نوشته شده و یا حاوی نتایج مثبت و معنی دار است.
آنها ممکن است به احتمال زیاد مقالات با نتایج منفی یا مقالاتی که حاوی خطاهای زیاد دستوری، نحوی و یا املایی متعدد است را رد کنند. این سوگیریها همچنین ممکن است شامل علاقه به یک محقق برجسته که تعداد زیادی از مقالات معتبر در یک زمینه علمی خاص منتشر کرده و به خوبی در این زمینه شناخته شده است نیز باشد. منابع دیگر سوگیری شامل، تفاوت در نحوه تفکر و مکتب آموزشی انها، جنسیت، دانشگاه و کشوری که آن پژوهش از آن سرچشمه گرفته است )52و55(. اکثر مجلات نیاز به حضور برابر داوران از هر دو جنس مرد و زن و اطمینان از تنوع داوران از طیف گسترده‌ای از کشورها و موسسات آموزشی دارند.
برخی از نشریات با پنهان کردن نام‌های نویسندگان و موسسات آنها و هر بند دیگری که میتواند چنین اطلاعاتی را به داوران دهد و هویت نویسندگان را آشکار نمایند، از رویداد چنین سوگیریهایی پیشگیری می‌نمایند )59و54(.
به عنوان یک داور، شما ممکن است با برخی سوگیریهایی مواجه شوید و بخواهید که تاثیر آنها را بر دیدگاه‌های خود و تصمیمات خود به حداقل برسانید.
چگونه می‌خواهید چنین سوگیریها را مدیریت کنید؟
• همیشه به معیارهای ارزیابی مجله پایبند باشید. اگر شک دارید، معیارها را در برابر نقد خود ارزیابی کنید.
• در رویکرد و تجزیه و تحلیل خود واقع گرا باشید. در صورت نیاز، دیدگاه‌های خود را با کمک متون علمی موجود توجیه نمایید.
• از دیدگاه‌های شخصی اجتناب کنید. در داوری و گزارش حرفهای رفتار کنید.
• همه نقاط قوت و همچنین نقاط ضعف را در مقاله ارزیابی نمایید.
در نقد خود حرفهای باشید.
داوران باید یک گزارش علمی بنویسند که تجزیه و تحلیل و پیشنهادات خود را در مورد مقاله به نویسندگان منتقل کند. این گزارش نه تنها باید بیانگر دیدگاه‌های شخصی خود داور باشد بلکه توسط متون علمی نیز پشتیبانی شود. داوران باید با مقالات تحت داوری طوری برخورد کنند که دوست دارند دیگران با مقالات انها برخورد نمایند. پسندیده است که داوران تمام اظهارات خود را خطاب به مقاله داشته باشد و نه به شخص و شخصیت نویسندگان )55(. داوران باید اطمینان و تضمین دهند که گزارش آنها:
• فراهم نمودن بازخورد سازنده آموزشی مفید و ارزیابی نقادانه است.
• فراهم نمودن پیشنهادات سازنده تا جایی که بتوان مقاله را ارتقا دهد.
• عاری از هر گونه انتقاد تند، اظهارات مخرب شخصی و یا نامناسب است.
• اجتناب از اظهارات گیج کننده و یا تمرکز بر دیدگاه‌های شخصی است.
• اجتناب از نشان دادن اینکه داور از نویسندگان در این زمینه بیسار ماهرتر و با دانش بیشتری است.
حفظ رویکرد محرمانه
یک مقاله جهت داوری، یک سند محرمانه قبل از انتشار است. به عنوان یک داور، شما باید در خصوص وجود و محتوای مقاله محرمانه برخورد کنید )55و52(. داوران نباید هر گونه اطلاعات در مورد مقاله تحت داوری را قبل از انتشار آن مقاله، فاش کنند، مگر اینکه اجازه کتبی از سردبیر و نویسنده دریافت کرده باشند. که این نیز تنها در شرایط استثنایی رخ می‌دهد.
شما میتوانید از یکی از همکاران جوان و تازه کار خود با هدف آموزش آنها و ارائه تجربه و افزایش تجربه آنها برای همکاری جهت داوری مقاله درخواست نمایید، اما فرموش نکنید که با این وجود همه مسائل مربوط به محرمانه ماندن می‌بایست رعایت شود. اگر شما احساس میکنید یکی از همکاران ممکن تخصص بهتر در مورد موضوع این مقاله داشته باشد، شما میتوانید مقاله را به همکار مدنظر ارسال نمایید البته فقط با کسب اجازه از سردبیر مجله این کار امکان پذیر و حرفهای خواهد بود. مقالات تحت داوری تا قبل از انتشار بعنوان یک منبع آموزشی و پژوهشی قابل اعتماد نیستند و نباید تکثیر گردند و یا در ژورنال کلاب‌ها ارائه شوند.
اجتناب از سرقت ادبی
به همه مقالات منتشر نشده، مالکیت معنوی نویسندگان تعلق میگیرد. حمایت از مالکیت معنوی یک نویسنده )دادهها، نظریه‌ها و نتیجه گیری‌ها( باید در همه زمانها و مراحل توسط افراد درگیر در فرآیند انتشار آن مقاله رعایت و حفظ شود )52(. هنگامی که مقاله برای انتشار پذیرفته شد، نویسندگان یک فرم انتقال حق کپی را امضا میکنند و بدین ترتیب انتشار مقاله به مجله تعلق میگیرد.
استفاده از موارد یک مقاله با کپی مستقیم، تغییر بیان نوشته )سرقت ادبی(، یا سرقت ایده‌های جدید شخص دیگری )سرقت مالکیت معنوی(،برخلاف همه کدهای اخلاق حرفهای انتشار است )55(. به طور مشابه، داوران هرگز نباید از مقاله قبل از انتشار نقل قول کنند و نباید از اطلاعات آن برای پیشبرد کار خود و یا دیگران استفاده نمایند. همانطور که قبلا اشاره شد، مقاله منتشر نشده نباید برای هر هدف آموزشی یا پژوهشی استفاده شود.
ارائه اظهارات محرمانه به سردبیر
ممکن است مواردی پیش آید که شما مایل به گزارش مطلبی بطور محرمانه به سردبیر باشید. این نظر باید همراستا و سازگار با دیگر نظرات داوری و تصمیم خود در مورد مقاله باشد. به عنوان مثال، داوران نباید نظرات کاملا مثبت خود را به نویسندگان اعلام کنند و پس از آن به سردبیر اطلاع دهند که مقاله باید رد شود. نمونه‌هایی از آنچه که ممکن است بطور محرمانه گزارش شود شامل موارد زیر است:
• عدم اعتماد کامل به اعتبار و قابلیت اطمینان روشهای مورد استفاده در مطالعه و به تبع نتایج مطالعه. در این صورت داوران نیاز به ارائه یک توجیه علمی برای چنین نظراتی دارند.
• نیاز به یک متخصص آمار جهت بررسی تجزیه و تحلیل دادهها، نتایج و جداول.
• مسائل اخلاقی.
• توجیه اضافی برای تصمیم گیری انجام شده
• دلایلی که چرا قادر به بررسی دوباره مقاله داوری شده نخواهند بود.
• هر نگرانی دیگری که یک داور احساس میکند که بهتر است با سردبیر به جای نویسندگان اظهار کند.
دانستن و درک تفاوت‌های بین تحقیقات علمی
تعدادی از محققان حرفه‌های پزشکی و سلامت ممکن است کار خود را در علوم پایه پزشکی یا پزشکی بالینی شروع کنند و پس از چند سال به یک مسیر حرفهای آموزشی یا پژوهشی دیگری تغییر دهند. اگر چه چنین محققانی پس زمینه گسترده تحقیق آزمایشی تجربی و بالینی داشته باشند، آنها نیاز به آگاهی از تفاوت‌های موجود بین آموزش پزشکی و پژوهشهای تحقیقاتی علمی دارند. در طی این انتقال‌ها و تغییر مسیر حرفه ای، ممکن است محققان به برخی از مشکلات در درک روش تحقیق در آموزش و پژوهش و ساختار، اجرا و تجزیه و تحلیل پروژه‌های آموزشی یا پژوهشی داشته باشند.
برخی از این تفاوت‌ها در ادامه اشاره شده است:
• محققان در پزشکی پایه یا تحقیقات بالینی اغلب از روش تحقیق کمی استفاده میکنند. از سوی دیگر، در تحقیقات
237
آموزشی بطور مساوی از انواع روش کمی و روش کیفی یا مخلوطی از این دو استفاده میشود.
• محدودیت‌های خاصی ممکن است بر تحقیقات آموزشی و کیفی موثر باشد که با محدودیت‌هایی که در تحقیقات کمی وجود دارد متفاوت باشد.
• طراحی مطالعه مداخله‌ای قبل و بعد در تحقیقات آموزشی شایع تر است تا پژوهش علوم پایه ای.
• کورسازی واقعی در تحقیقات آموزشی و کیفی معمولا دشوار است در صورتی که در مطالعات کمی امکان پذیرتر است.
ارتقا مهارت داوری
چگونه میتوانید مهارتهای خود را در فرایند داوری ارتقا دهید؟
• اکثر مجلات گزارش داوران دیگر را به تمام داوران مقاله ارسال میکنند. این گزارش‌ها میتواند فرصتی عالی آموزشی برای کشف چگونگی تهیه و ارائه سایر گزارش‌های داوران باشد، اینکه چه مسائلی را آنها برجسته کردهاند و چگونه قادر به توجیه دیدگاه‌های خود برای نویسندگان و سردبیر بوده اند.
• شرکت در کارگاه‌های آموزشی و سمینارهایی در مورد چگونگی تبدیل شدن به یک داور حرفهای و بهترین شیوه برای داوری مقالات پزشکی میتواند بسیار مفید باشد. چنین کارگاه‌های آموزشی معمولا به صورت دوره‌ای در کنفرانس‌ها و سمینارها تشکیل میشود.
• خواندن مقالات مهمی )مانند مقاله مروری حاضر( که روشها و رویکرد‌ها و استراتژیهای را شرح داده که داوران میتوانند برای ارائه داوری با کیفیت بالا آموزنده استفاده کنند
)50و50(.
• درخواست از سردبیر برای دریافت بازخورد داوری و نظرات خود در مورد مقاله.
• جستجو و دریافت مشاوره از مربیان ارشد و با تجربه تر که داوری مقالات را بصورت حرفهای انجام میدهند تا به بینش آنها دست یابند.
• تامل دقیق در تجربیات کسب شده و انتقال و انعکاس تجربیات ارزشمند خود.
تشکر و قدردانی: با تشکر فراوان از تمام اساتید و همکارانی که با نظرات ارزشمند خود در غنای هر چه بیشتر این مطالب، ما را یاری رساندند .
تضاد منافع: بدینوسیله نویسندگان تصریح می‌نمایند که هیچ گونه تضاد منافعی در خصوص پژوهش حاضر وجود ندارد.
9. Schroter S, Tite L, Hutchings A, Black N. Differences in review quality and recommendations for publication between peer reviewers suggested by authors or by editors. JAMA 2006; 295:314–317 10. Provenzale JM, Robert J, Stanley RJ. A systematic guide to reviewing a manuscript. J Nucl Med Technol 2006; 34: 92–99
11. Bland C, Addeane Caelleigh A, Steinecke A.
Reviewers etiquette. Acad Med 2001; 76: 954–955 12. Garmel GM. Reviewing manuscripts for biomedical journals. Perm J 2010; 14(1)32–40 13. McNutt RA, Evans AT, Fletcher RH, Fletcher SW. The effects of blinding on the quality of peer review: A randomized trial. JAMA 1990; 263:
1371–1376
14. Navalta JW, Lyons TS. Student peer review decisions on submitted manuscripts are as stringent as faculty peer reviewers. Adv Physiol Educ 2010; 34: 170–173
15. Benos DJ, Bashari E, Chaves JM, Gaggar A, Kapoor N, LaFrance M, Mans R, Mayhew D, McGowanS, Polter A, et al. The ups and downs of peer review. Adv Physiol Educ 2007; 31:145–152 16. Benos DJ, Kirk KL, Hall JE. How to review a
paper. Adv Physiol Educ 2003; 27: 47–52
1. Mennin SP, Cole McGrew M. Scholarship in teaching and best evidence medical education: Synergy for teaching and learning. Med Teach 2000; 22: 468–471
2. Godlee F. Making reviewers visible: Openness, accountability, and credit. JAMA 2002; 287:2762–
2765
3. Fletcher RH, Fletcher SW. The effectiveness of journal peer review. Peer review in health sciences, 2, F Godlee, T Jefferson. BMJ Books, London 2003;
62–75
4. Van Rooyen S, Evans GF, Smith R, Black N. Effect of blinding and unmasking on the quality of peer review: A randomized trial. JAMA 1998; 280:
234–237
5. Guilford WH. Teaching peer review and the process of scientific writing. Adv Physiol Educ
2001; 25: 167–175
6. Rennie D. Editorial peer review: Its development and rationale. Peer review in health sciences, 2,F
Godlee, T Jefferson. BMJ Books, London 2003; 1–
13
7. Isohanni M. Peer review-still the well-functioning quality control and enhancer in scientific research. Acta Psychiatr Scand 2005; 112: 165–166
8. ICMJE. International Committee of Medical Journal Editors. 2010. Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals: Ethical consideration in the conduct and reporting research in the conduct and reporting research:
Conflict of interest. Available
from:http://www.icmje.org/ethical_4conlicts.html
داوری مقالات و متون علمی در حقیقت قضاوت (judgment) دقیق یک پروژه علمی است. این قضاوت موجب افزایش اعتبار (validity)، دقت (accuracy) و تقویت محتوای اثر علمی (content) میشود. در سال‌های جاری به کمک فن آوری‌های جدید و افزایش تقاضا برای انتشار سریع مقالات علمی اهمیت داوری همتا (peer review) نیز رشد چشمگیری یافته است. از سوی دیگر با این افزایش تقاضای نویسندگان برای داروی مقالات، اهمیت صحت و دقت در داوری مقالات نیز افزایش یافته و نویسندگان نیز با حساسیت و پیگیری بیشتری قضاوت مقالات توسط مجلات را پایش میکنند. در مطالعه بعمل آمده بر روی سه هزار نویسنده و داور در جهان نزدیک به هشتاد و پنج درصد آنها معتقد بودند که با قضاوت بهتر در مجلات رشد و آهنگ پیشرفت علمی نیز در آن مجلات افزایش می‌یابد. حدود نود سردبیران شرکت‌کننده در این نظرسنجی معتقد بودند که با افزایش دقت داوری، کیفیت علمی مقالات پذیرش شده در آن مجلات نیز افزایش یافته است که درنتیجه ارتباط مستقیم کیفیت داوری و افزایش ضریب نفوذ مجلات، آشکار گردیده است.
مسیر داوری در مجلات مختلف بر اساس استانداردهای نشر بین‌المللی و موسسه دانش گستر فرنام متفاوت است. بر اساس تجربه، سه الگوی داوری در پروسه دریافت تا تعیین تکلیف یک مقاله وجود دارد.
در الگوی اول، سردبیر یا شورای سردبیر، شخصا نسبت به وضعیت علمی و ادبی مقاله، اظهار نظر میکنند.
در الگوی دوم، سردبیر مسیر داوری را بر عهده «دستیار سردبیر» (Associate editor) می‌گذارد.
در الگوی سوم، سردبیر از مسیر «دستیار سردبیر» و یا با معرفی مستقیم خود، داور یا داورانی را برای اظهار نظر انتخاب میکند. بر اساس استانداردها و همین طور حجم مقالات، الگوی سوم، رایج‌ترین نوع داوری در جهان است. این نوع داوری به دو صورت یک سو کور و دو سو کور(دو سو ناشناس) انجام میشود.
بهتر است در حالت داوری الگوی سوم از حداقل دو داور و حداکثر سه داور استفاده شود.
با در نظر گرفتن زمان مورد نیاز برای داوری هر مقاله و زمان انتظار مطلوب پاسخگویی به نویسندگان برخی مجلات ایرانی از یک داور نیز استفاده میکنند. الگوی استفاده از یک داور برای یک مقاله را به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود. بهتر است با میانگین زمان 4 ساعت برای هر مقاله توسط یک داور، از حداقل نظر دو داور جهت ارزیابی وضعیت علمی یک اثر استفاده شود. گذشته از تعداد داوران برای بررسی یک اثر، جزئیات بیشتری درباره الگوی سوم وجود دارد.
داوری یک سو کور (Single blind peer review)
در این نوع داوری، نام داوران برای نویسندگان مشخص نیست. این روش، رایج‌ترین روش داوری مقالات است. گمنام بودن داور این اجازه را می‌دهد که تصمیمگیری درباره مقاله به صورت مستقل انجام گیرد و متاثر از نویسندگان و شرایط آنها نشود. همچنین آگاهی از سوابق نویسنده و مقالات قبلی منتشر شده توسط آنان این امکان را به داور می‌دهد که بتواند یک داوری کامل و مطلوب داشته باشد.
اما در این نوع داوری، نویسندگان احساس ترس میکنند که داورانی که در همان زمینه کار میکنند مقاله را رد کنند تا چاپ آن به تاخیر افتاده و آنها بتوانند همان کار را زودتر چاپ کنند. همچنین، داوران ممکن است از گمنامیشان استفاده کنند و نظرها و ارزیابی غیر دقیق و غیر عملی در مورد کارهای نویسندگان ارایه دهند. درست است که از محدودیت‌های این روش میتوان به خطای سوگیری داور (Selection bias) و یا تداخل نظرات شخصی و یا اغراض داور (conflict of interest) اشاره نمود، اما با تمام مزایا و معایت این نوع داوری، رایج‌ترین سبک داوری در مجلات معتبر علمی جهان است.
داوری دو سو کور (Double blind peer review) یا (Anonymous peer review)
در این نوع داوری از الگوی سوم، هم نویسندگان و هم داوران، گمنام هستند و یکدیگر را نمی‌شناسند. در ایران باتوجه به وجود سیستم‌های نرم افزاری پیشرفته مدیریت مجلات، ازین نوع داوری استفاده میشود. ناشناس ماندن نویسنده، از هرگونه تورش داور (برای مثال، در مورد کشور نویسنده، یا یک کار اختلاف برانگیز قبلی) جلوگیری میکند. همچنین، مقالات داوران برجسته، صرفا بر اساس محتوی مقاله تا شهرت نویسنده داوری میشود.اما متاسفانه مشخص نیست که آیا مقاله واقعا میتواند همیشه، بویژه در حوزه‌های کاملا تخصصی کور بماند؟. داوران میتوانند نویسندگان را بر اساس سبک مقاله، موضوع مقاله و خود ارجایی تشخیص بدهند. از جهتی عدم آگاهی داور از نام نویسنده، میتواند نتایج متفاوت و حتی مخالف دانسته‌های قبلی را نادیده انگاشته و تایید نکند. مسئولیت پذیری طرفین در داوری و انجام اصلاحات داوری در این مورد باید جدی گرفته شده و ناظران پروسه داوری، به دقت روند و کیفیت داوری را دنبال کنند.
داوری باز (Open peer review)
هم نویسندگان و هم داوران، در این پروسه مشخص هستند. امروزه برخی از دانشمندان معتقدند که این نوع داوری، بهترین شکل داوری برای جلوگیری از توصیه‌های غیر ضروری و توقف سرقت ادبی است و همزمان داوری مشفقانه و عادلانه را گسترش می‌دهد. در برابر این گروه، بعضی‌ها معتقدند که این نوع داوری، خیلی واقعی نیست زیرا ادب و احترام یا ترس از مواخذه‌های بعدی سبب میشود که داوران نظرات واقعی خودشان را بیان نکنند. برای مثال، داوران جوان ممکن است از ترس به خطر افتادن آینده شغلی، نظرات واقعی خویش در مورد مقالات نویسندگان مشهور، را بیان نکنند. مطالعات مستقل از این نظر تا حدودی حمایت میکنند. همچنین با توجه به وضعیت داوری و اعمال نفوذ نویسندگان در مجلات، موسسه فرنام نیز این روش را اکنون برای جامعه انتشارات علمی ایران، مناسب نمی‌داند. اما بدیهی است که در این روش، مباحثه‌های علمی افزایش یافته و کیفیت داوری و همین طوری تولیدات علمی بهتر خواهد شد.
درمسیر نگارش یک مقاله ممکن است به موانع متعددی برخورد شود که یکی از مخوف‌ترین آنها پروسه تایید شدن مقاله در میز داوری است. ریجکت شدن مقاله دانشگاهی، اتفاقی است که ممکن است برای هر دانشجویی که مقاله‌اش را برای ژورنال‌های معتبر سابمیت کرده پیش بیاد. با اینکه این موضوع شدیدا استرس‌زاست اما اگر پروسه نگارش مقاله را روشن باشد از این اضطراب کاسته میشود. حتما راه حل‌هایی وجود دارد پاسخ به داوری مقاله را به صورت منطقی داده شود.
دلایل ریجکت :
اگر مقاله از سوی هیات داوران، و یا سردبیر یک مجله به طور کامل و بدون کامنت ریجکت شده‌است (مثلا به این دلیل که موضوع مقاله شما خارج از حوزه پژوهشی مجله مورد نظر است) یعنی پرونده سابمیت مقاله در آن ژورنال تمام است. اگر داوران مقاله را بدون کامنت ریجکت کنند معمولا دلایل علمی پشت قضیه است؛ اما گاهی ریجکت شدن توسط سردبیر و قبل از ارسال متن مقاله به بخش داوری همتا رخ می‌دهد. یعنی سردبیر مجله به دلایلی که قبلا در مطلبی که درباره دلایل ریجکت مقاله توضیح داده‌ایم، مقاله شما را قبل از مرحله نظارت فنی داوران ریجکت میکند.
این الزاما به این معنا نیست که مقاله شما اعتبار ندارد، بلکه ممکن است صرفا به این دلیل باشد که جای درستی برای انتشار مقاله انتخاب نکرده‌اید. اما اگر هیات داوران مجله برای مقاله شما comment گذاشته و زمانی تعیین کرده باشند تا تغییرات مورد نظرشان را اعمال کنید، این یعنی هنوز شانس چاپ مقاله در آن مجله وجود دارد. به همین دلایلی که گفتیم لازمه قبل از پاسخ به داوری مقاله از مهمترین دلایل ریجکت مقالات مطلع باشید؛ دلایلی که در ادامه خیلی خلاصه به آنها اشاره می‌کنیم ولی شما سر فرصت مطلب قبلی ترنسیس را در اینباره بخوانید. (یک چیز دیگه، اگر احیانا برای ترجمه مقاله تخصصی نیاز به کمک داشتید میتونید روی سایت ترنسیس حساب کنید. تجربیات موفق و پرشمار ما در ترجمه متون تخصصی میتونه کمک زیادی بهتون بکنه و بار از دوش شما برداره!)
چرا سردبیر یا داوران مجلات مقالات ما را ریجکت میکنند؟
می توان لیست بلندبالایی نوشت از دلایلی که ممکن است براساس آن مقالهای ریجکت شود. اما اگر بخواهیم به صورت مختصر به مهمترین دلایل اشاره کنیم، این دلایل عبارتند از:
مقاله شما برای مخاطبان مجله‌ی مورد نظرتان مناسب نیست (یعنی به حوزه پژوهشی یا Aims & Scope مجله ارتباط ندارد.)
مقاله دانشگاهی که نوشته‌اید در راستای اهداف رشته علمی‌تان تشخیص داده نشده و اطلاعات جدیدی را به آن رشته علمی اضافه نمی‌کند.
استانداردهای نگارشی، ارگونومی و فرمت مقاله‌نویسی رعایت نشده‌باشد.
شیوه تجزیه‌وتحلیل دادهها قابل اتکا نباشد.
مقاله شما بخشی از یک مقاله بزرگتر باشد که قبلا به چاپ رسانیده‌اید.
کاور لتر ندارید و اسامی مشارکت‌کنندگان در مقاله به درستی ذکر نشده‌باشد.
دلایل فنی و علمی – نقد متدولوژی یا شیوه ارزیابی و داده کاوی
حتما بخوانید:
اپلای (Apply) و مهاجرت تحصیلی - از تهران تا ونکوور
مراحل داوری مقاله – پاسخ سردبیر مجله به مقالات ارسالی چگونه است؟
۱- ریجکت مقاله بدون کامنت (Reject without comment)
شاید از هر روانی برگشت خوردن مقاله بدون هیچ کامنت و توضیحی برای شما بسیار سخت باشه، طبیعی هم هست. شاید احساس میکنید تلاش‌های شما که در طی نگارش مقاله متحمل شده‌اید نادیده و بی ارزش گرفته شده‌است. شاید حتی در مقایسه با آنچه قبلا بوده‌اید، تلاش‌هایی که برای نگارش مقاله‌تان کرده‌اید در کل زندگی شما بی‌سابقه بوده باشد! اینها همه قبول… اما برگشت مقاله بدون کامنت یا desk rejection تقریبا دو حالت دارد؛
– موضوع پژوهش شما با Aims & Scope مجله تناسب نداشته باشد.
– فرمت مقاله نویسی رعایت نشده‌باشد یا زبان نگارشی مقاله دچار ایرادات جدی باشد.
در این دوحالت سردبیر مجله ناچار میشود بدون هیچ نقطه نظری مقاله شما را ریجکت کند.
اگرچه اگر فقط و فقط دلیل اول بخواهد مانع انتشار مقاله در یک ژورنال باشد معمولا سردبیر آنرا به اطلاع نویسنده می‌رساند.
در این شرایط امکان چاپ مقاله در ژورنال مربوطه به طور قطعی میسر نیست و نویسنده باید پس از بازبینی مجدد آنرا به ژورنال دیگری ارسال کند.
۲- پیشنهاد کردن یک ژورنال برای ارسال مقاله (Recommend transfer to another journal)
این سبک پاسخ سردبیر مجله در وهله اول به همان دلیل است که بالاتر گفتم. در دل این خبر بد یک خبر خوب هم هست؛ اینکه مقاله شما ایرادات فاحش ندارد که بخواهد بدون ارسال به بخش داوری مقاله ریجکت شود. معمولا انتشاراتی که در زمینه چاپ مقالات علمی فعالیت میکنند مجلات مختلفی در زمینه‌های مختلف دارند، از قضا ممکن است سردبیر این مجلات یک نفر باشد. اگر سردبیر مجلهای که مقاله تان را برایش ارسال کرده‌اید احساس کند مقاله برای مجلات دیگر این نشریه مناسب‌تر است به شما پیشنهاد میکند مقاله تان را به جای مجله فعلی به مجله دیگر ارسال کنید.
۳- ارسال مقاله به بخش داوری همتا (Send the manuscript for peer review)
این پیام یعنی از خان اول به سلامت گذر کرده‌اید. در انتخاب مجله تصمیم صحیحی گرفتید و اصول مقاله نویسی و زبان نگارش آن در حد استاندارد بوده‌است. از اینجا به بعد مسئولیت بررسی مقاله شما به عهده داوران مجله است. به این مرحله به اصطلاح داوری همتا می‌گویند. پس از اعمال نظر داوران در این مرحله، پروسه پاسخ به داوری مقاله استارت می‌خوره!
پاسخ داوران پس از مرحله داوری | برای پاسخ به داوری مقاله قبل از هر چیز خشمتونو قورت بدید!
بالاتر اشاره کردیم که یکی از مدل‌های ریجکت مقاله، حالتی است که هیات داوران بعد از بررسی متن پژوهش، آن را از نظر علمی دچار اشکالات اساسی یا جزئی میبیند و تایید مقاله را تا زمان اصلاح این موارد عقب می‌اندازند. به طور کلی داوری مقالات، از چند حالت خارج نیست. حالت خوشگل ماجرا همون اکسپت و تاییدیه مجله برای چاپ مقاله شماست ????
اونایی که این حالتو تجربه کردند، معمولا در چندمرحله اصلاحات داوران را روی مقاله اعمال کردهاند. خیلی به ندرت پیش می‌آید که مقاله شما یک ضرب تاییدیه یک مجله را بگیرد؛ (فرقی هم نمی‌کنه نگارنده مقاله امیرحسین رحیم دباغ باشه یا ایلان ماسک، صاحب کمپانی تسلا!)
1. پذیرش مقاله به شرط اعمال تغییرات جزئی
موضوع این است که شما ممکن است با یک هیات داوری شبیه کنیز حاج باقر طرف باشید. خودمانی‌اش میشه اینکه تیم داوری شاید دلش نمیخواسته مقاله شما در همان گام اول یک ضرب تایید بشه
در هر حال این پیام یعنی کار شما از دید هیات داوران نیاز به اعمال تغییرات جزئی دارد، اما کلیت آن مورد قبول آنها قرار گرفته‌است. درهر حال مبارکه و بگید بیاره ناپلئونی ره، چون پاسخ به داوری مقاله در این حالت خیلی پیچیده نمیشه معمولا…
2. پذیرش به شرط اعمال تغییرات اساسی
اگر این کامنت به شما ایمیل شد، یعنی مقاله‌تان به خانه تکانی نیاز دارد. احتمالا این قدم، زمانبر است و کمی عصبانی تان خواهد کرد. ولی چاره‌ای نیست. باید به سازشان برقصید؛ این جواب یعنی کلیات مقاله شما مورد پذیرش است اما در موارد متعددی نیازمند اعمال تغییرات جزئی یا کلی است.
3) بازبینی اساسی و ارسال مجدد
خونسرد باشید! مقاله شما مقاله بدی نیست. ولی خب، تقریبا باید آن را دوباره بنویسید. واضح‌تر بگویم، مقاله شما و ایده مرکزی تان اصلا بد نیست؛ فقط نحوه پرداختن شما به مسئله دردسرساز است. باید روش‌شناسی آن را بازبینی کنید، دوباره کار کنید و بنویسید، شاید حتی نتیجه دیگری هم بگیرید. البته این از قبل مشخص نیست. نتیجه‌ی کار شما را پژوهشتان مشخص میکند. این کامنت داوران در اصطلاح دانشگاهی‌ها به رد مشروط معروف است.
4) ریجکشن
متاسفم! مقاله تان پذیرفته نشده‌است. این واضح‌ترین پیامی است که ممکن است دریافت کنید و جای چانه زنی هم ندارد. در این موقعیت هولناک به شما حتی فرصت برای پاسخ به داوری مقاله نمی‌دهند.
پاسخ به داوری مقاله
بعد از آشنایی با انواع کامنت‌هایی که داوران یا سردبیران مجلات به مقاله میدهند؛ مرحله مهم‌تر این است که پاسخ به داوری مقاله را چگونه و با چه لحنی انجام دهید. هم باید به لحن خود توجه کنید و هم به نحوه پاسخ دادنتان. بالاخره هیات داوران هر مجله، متخصصان رشته شما و حتی احتمالا از اساتید شما هستند.
اینجا ما پیشنهاداتی به شما ارائه می‌کنیم تا بتوانید در پروسه جواب به داوری مقاله با دشواری کمتری مواجه بشید. البته پیشنهادات ما شامل اصلاحات تخصصی و علمی متن مقاله نیست؛ ما توجه شما را به ریزه‌کاری‌هایی جلب می‌کنیم که ممکن است در ظاهر خیلی چشمگیر نباشند، اما در نهایت خیلی کارتان را جلو می‌اندازند.
حفظ آرامش و پرهیز از لجبازی – گام اول پاسخ به داوری مقاله
به نظر من بهتر است بعد از اینکه ایمیلی دریافت کردید، کمی به خودتان فرصت بدهید و آرامشتان را بدست آورید. طبیعی است که به هم بریزید، عصبانی و حتی کمی هم ناامید شوید. اما طبیعی نیست که برای مدت طولانی در این حال بمانید. زود خودتان را جمع و جور کنید و اوضاع را تحت کنترل بگیرید. چون عصبانیت شما میتواند باعث شود حتی کامنت‌ها را درست نفهمید و مراحل پاسخ به داوری مقاله را به خوبی طی نکنید. نفس عمیق و ریلکسیشن!
کامنت‌ها را لیست کنید – برای پاسخ به داوری مقاله بیش از آنها منظم باشید!
راستش را بخواهید احتمالا داوران خیلی وقت ندارند بعد از سابمیت مجدد، مقاله شما را از اول بخوانند. بنابراین برای پاسخ به داوری مقاله، به جای اینکه تغییرات مورد نظر داوران را در خود متن اعمال کنید، آنها را جدا کنید و در متنی جداگانه با ارجاع به متن اصلی بنویسید.
مهم این است که پاسخی که به داور می‌دهید واضح باشد. بر همین اساس بهتر است هر تغییری را مشخصا زیر همان نظر اعمال کنید و بگویید که این تغییرات مربوط به کجاست (حتی لازم است شماره صفحه، پاراگراف و خط را هم دقیق بنویسید! بله!) و اینطوری باعث می‌شوید داور گیج نشود و متوجه اصلاحات شما بشود.
قرار نیست که شما با همه کامنت‌ها الزاما موافق باشید و هر چه داوران گفته‌باشند را در متن خود اعمال کنید. ولی اگر می‌خواهید یک کامنت را رد کنید، باید دلیل خوبی داشته‌باشید. اگر لازم است، در استدلال خود به منابع و مقالات ISI دیگر هم ارجاع بدهید.
حواستان به جزئیات و ریزه کاری‌های کامنت داوران باشد
باور کنید در پاسخ به داوری مقاله جزئیات گاهی بیشتر از کلیات متن شما مهم میشوند. مثلا اگر از شما خواسته شده که داده‌های خود را دقیق تر متن ارائه دهید یا مثلا دوباره آنها را تفسیر کنید، میتوانید آزمایش‌هایی را که انجام داده‌بودید، به طور دقیق ذکر کنید یا اگر ممکن است، حتی دوباره آنها را انجام دهید. حواستان باشد جوری بنویسید که داوران را بین دو فایل اولیه و اصلاحی خود سردرگم نکنید. مرتب و روشن بنویسید.
در پاسخ به کامنت‌های داوران نهایت ادب را رعایت کنید
یادتان باشد داوری مقالات مسئله شخصی نیست. شبیه کشتی گیرانمان نباشید که وقتی می‌برند یاد خدا میکنند و وقتی می‌بازند، یاد غرض و مرض کمیته داوران می‌افتند! مطمئن باشید هیچکس نسبت به شما کینه شخصی ندارد. پس در پاسخ به داوری مقاله؛ اگر با کامنتی موافقید، آن را مستقیما اعمال کنید و به متن اصلی ارجاع دهید. ولی اگر مخالفید، در پاسخ به داوری مقالات سعی کنید در نهایت ادب با ارائه دلیل و مدرک مخالفت خود را اعلام کنید. اگر بخواهید میتوانید به منابع و مقالات دیگر هم ارجاع بدهید.
کامنت تغییر اساسی دقیقا یعنی چه؟
مختصر و مفید بگوییم تغییر اساسی یعنی شخم زدن متن. وقتی شما از طرف مجله مورد نظرتان کامنت تغییر اساسی دریافت میکنید میتواند چند معنا داشته باشد:
1) کم و زیاد کردن تعداد کلمات متن:
می‌دانیم که این کار واقعا دشوار و دردناک است! ولی چاره‌ای نیست. شاید حتی مجبور باشید تا نیمی از متن خود را حذف کنید یا اصلا به اندازه نیمی دیگر به آن اضافه کنید. تعداد کلمات متن در یک مجله، به استانداردهای آن برمیگردد؛ وگرنه سردبیر و هیات داوران با شما پدر کشتگی ندارند!
2) اضافه کردن داده‌های بیشتر یا بازبینی در روش شناسی:
شنیده‌اید که می‌گویند فلان کس در کارش لنگ می‌زند و جای پایش خیلی محکم نیست؟ گاهی شما هم همین وضعیت را پیدا میکنید. ممکن است واقعا دادهها و آزمایش‌هایی که انجام دادید – البته با تمام زحمات انکارناپذیرش- برای اثبات فرضیه تان کافی نباشد. به همین دلیل شاید مجبور شوید در پاسخ به داوری مقالات دادهها و آزمایش‌هایتان را بیشتر کنید.
شاید چیزی که سخت‌تر از ارائه این دادهها باشد، بازبینی روش‌شناسی مقاله تان است! فکر کنید باید بشینید به یک مطلب x با یک دیدگاه جدید نگاه کنید و بعد دوباره نتیجه گیری کنید که ممکن است با نتیجه اولیه هم یکی نباشد. خدا صبرتان بدهد، چون وقتی با چنین کامنتی از سمت داوران مواجه بشید، در پاسخ به داوری مقاله یکجورایی باید یک متن جدید برایشان بفرستید.
مدارک مورد نیاز برای پاسخ به داوری مقاله را آماده کنید!
هر مجلهای فرمت نگارشی خاص خود را دارد. علاوه بر اینکه شما باید مقاله را در فرمت آن مجله بنویسید، باید یک سری مدارک را هم برای پاسخ به داوری مقالات به کار خود ضمیمه کنید. بالاخره همه جا کاغذبازی هست و تمامی هم ندارد. در اینجا به طور مختصر درباره این مدارک توضیح می‌دهیم:
نامه معرفی یا Cover Letter
با نامه فدایت شوم اشتباهش نگیرید. اما بهتر است در پاسخ به داوری مقالات، این نامه را خیلی مودبانه بنویسید. از ویراستار صمیمانه تشکر کنید که امکان بازبینی در مقاله را برای پاسخ به داوری مقاله فراهم کرده است. سپس توضیحات کلی بدهید و درخواستتان را به طور مختصر برای ارزیابی دوباره کارتان ارائه دهید. اگر این نامه را فارسی نوشته‌اید، میتوانید با اطمینان خاطر آن را برای ترجمه به ترنسیس بسپارید ????
فهرستی از پاسخ‌هایتان به داوری مقالات
کامنت‌های داوران و پاسخ‌هایی که شما به آنها داده‌اید باید به صورت جداگانه ضمیمه شوند. این جدا بودن باعث میشود ارزیابی مجدد کار شما برای داوران راحت‌تر شود.
داکیومنتی که تغییرات در آن اعمال شده است (Track changes document)
در این برگه باید تغییراتی که اعمال کرده‌اید را مشخص کنید. یعنی باید برای پاسخ به داوری مقاله، در یک نسخه از متن اولیه‌تان، قسمت‌هایی را که نقد شده‌اند‌هایلایت کنید تا داور و ویراستار مجبور نشوند متن را به طور کامل دوباره بخوانند.
نسخه نهایی را هم باید ارسال کنید
در این نسخه شما باید متن اصلاح شده‌ی خود را ارائه کنید؛ یعنی متن اصلی خودتان به همراه تغییراتی که باید در پاسخ به داوری مقالات آن را اعمال کرده‌اید. این نسخه کار ویراستار و داوران را در خواندن و بازبینی متن آسانتر می کند.
تشکر از الطاف همایونی علیجناب داور فراموش نشه!
داوران عاشق چشم و ابروی شما نیستند (باشند هم اینجا جای ابرازش نیست). درست است که بابت کارشان پول دریافت میکنند، اما بهرحال زمان نسبتا زیادی می‌گذارند و با متن شما سروکله می‌زنند. آنها نهایتا میخواهند به کار شما کمک کنند. به نیت خیر آنها شک نکنید. در انتهای پاسخ به داوری مقالات حتما حتما از داوران و زحمت‌هایشان تشکر کنید.
نمونه جواب‌های متداول در پاسخ به داوری مقاله
حین نگارش متن خیلی دلم می‌خواست نمونه‌ای از پاسخ به داوری مقاله رو برای شما ارائه کنم. مطلبی رو در وبلاگ شبکه مترجمین دیدم که خالی از لطف نیست بخشی از اونو اینجا بیارم.
اگر داور چشمش ته اسکانی است!
اگر حس میکنید داوران اصلا متن شما را به درستی نخوانده‌اند بهتر است به روش زیر این کار را انجام دهید:
We did not intend to indicate [بهتر است اینجا نظر اشتباه داور را بگویید], and we have therefore altered the text to specify that [نتیجهگیری درست خودتان را اینجا بنویسید].
اگر داور شوت بزند!
اگر می‌خواهید به داوران بگویید که آنها احتمالا منظور متن شما را خوب نفهمیده‌اند؛ میتوانید در پاسخ به داوری مقاله بنویسید که سعی میکنید منظورتان را برایشان شفافتر توضیح دهید.
Several statements that we made were more ambiguous than intended, and we have adjusted the text to be clearer.
اگر داور فلسفه بافت چه کنیم؟
اگر بخواهید بگویید آزمایش‌هایی که داوران خواسته‌اند تا شما آنها را انجام دهید زیاد طولانی هستند، پاسخ به داوری مقاله را به این شکل بیان کنید:
The suggested experiment is interesting and would provide additional information about…, but we feel that it falls outside the scope of this study.
اگر سوال بی جوابی پرسید چگونه برای داوری مقاله اقدام کنیم؟
اگر داوران خواسته باشند جواب سوالی را بنویسید که تا به حال مرجع موثقی برای پاسخ به آن پیدا نشده‌است، میتوانید برای پاسخ به داوری مقاله از این جمله استفاده کنید:
This is a valid and important question, and we are curious what the results would be. However, we are unaware of any studies that provide the answer.
اگر داور از قوم بنی اسرائیل بود چه؟
اگر می‌خواهید از داوران بخواهید ایرادات بنی اسرائیلی نگیرند و بیخیال شوند؛ بهتر است بگویید:
We apologize for this error, and we have corrected the text as suggested.
البته باید به شیوه نامه‌های هر مجله دقت شود تا با رعایت این نکات مرحله حساس داوری، و نیز پاسخ به داوری مقاله ساده‌تر گردد.
پذیرش نقد و دفاع از پژوهش با تمرین و تکرار است. همچنین لازم است از روشهایی که تکنیکهای آن به اختصار (CALM) خوانده میشوند.
درک کردن (آرامش از دست نرود) Comprehend
وقتی نامه‌ی نتیجه‌ی داوری را دریافت میکنید، نظرات داوران را با دقت بخوانید، و زمان کافی صرف کنید تا منظور داوران را به خوبی درک کنید و بدانید چه خواسته‌ای از شما دارند و برای پاسخ به داوری مقاله چه کار باید بکنید. وقت کافی برای پاسخگویی به نامه‌ی اعلام نتیجه به شما داده میشود، پس وسوسه نشوید که بلافاصله به نامه داوری مقاله جواب بدهید. خوب است بدانیم این نامه در پروسه‌ای به نام داوری همتا تهیه شده است و برای اطلاعات بیشتر میتوانید پست بلاگ درباره داوری همتا را مطالعه کنید.
در عین حال که باید مهلت تعیین‌شده برای بازبینی و ارسال مجدد را در نظر داشته باشید، اندکی صبر کنید و به خودتان برای درک درست نظرات داوران زمان بدهید، و روز بعد دوباره به سراغ آنها بروید. با صبر، آرام می‌شوید و پاسخ هیجانی و احساساتی به نظرات نمی‌دهید که بعداً باعث پشیمانی شود.
پاسخ دادن (اصلاح یا دفاع نمودن!) Answer
یکی از اثرات داوری تخصصی این است که مؤلف را ترغیب میکند تا پژوهشی قوی‌تر ارائه دهد. به این فرایند به چشم فرصتی نگاه کنید که به شما داده شده است تا متن پژوهش خود را اصلاح کنید و بهبود ببخشید، تا در نهایت بتواند برای سایر محققان نیز مفیدتر باشد. بعد از این که یک روز برای بررسی و درک نظرات داوران وقت گذاشتید، برای پاسخگویی به آنها آماده شوید. حالا وقت آن است که به مهارتهای تحلیلی ذاتی خود اعتماد کنید.
به یاد داشته باشید که ویراستار ژورنال پاسخ شما را دریافت میکند و ممکن است آن را برای داور مقاله نیز ارسال کند. پاسخی که می‌دهید باید مؤدبانه و واقع‌گرایانه باشد، و در عین اختصار، همه‌ی مطالب لازم را بیان کند. جایی برای خودنمایی در پاسخ ارسالی وجود ندارد. در ابتدا از داور تشکر کنید که نقاط ضعف مقاله‌ی شما را مشخص کرده و فرصتی در اختیارتان قرار داده است تا بتوانید مقاله را پیش از انتشار، اصلاح کنید.
آموختن روش مخالفت مؤدبانه شاید کار آسانی نباشد، اما در عین حال، مخالف بودن با برخی نظرات داور نیز به خودی خود ایرادی ندارد. نظر مخالف خود را به شکلی مؤدبانه بیان کنید و پاسخی درست و منطقی بدهید که مبتنی بر شواهد و دلایل باشد.
فهرست کردن (آماده کردن فهرست و مرور آن به دقت!) List
یکی از بهترین شیوه‌های پاسخ دادن به تمام نظرات قیدشده توسط داور این است که فهرستی آماده کنید. داور نباید مجبور شود برای یافتن تغییرات اعمال‌شده کل متن شما را دوباره بخواند.
برای نظم و ترتیب بیشتر در فهرست خود، هریک از نظرات داور را قید کنید و جداگانه پاسخ دهید. از دام جواب‌هایی مانند «جواب داده شد» یا «در نسخه‌ی اولیه اصلاح شد» اجتناب کنید. پاسخ‌های خود را روشن و مشخص بیان کنید (متن اصلاح‌شد‌ه‌ی حاوی پاسخ خود را پایین نظر داور کپی کنید) و دقیقاً مشخص کنید که این بخش در کجای متن قرار میگیرد (شماره‌ی صفحه و خط را ذکر کنید). به این ترتیب، داور به راحتی متوجه میشود که تمام نظرات و نکات ذکرشده را در نظر گرفته‌اید و میتواند پاسخی را که به هریک از موارد مطرح‌شده داده‌اید بررسی و ارزیابی کند.
داشتن ملاحظه (خود ویراستاری!) Mindful
ویراستارها مشغله‌ی کاری زیادی دارند، پس ملاحظه‌ی آنها را بکنید! وقتی نسخه‌ی اولیه‌ی مقاله را به صورتی منظم و مرتب تحویل می‌دهید، به آسان شدن و کارآیی فرایند بررسی آن کمک میکنید. شما باید مقاله خود را دقیقا مطابق با قالب اجزای مقاله که در سایت ژورنال یا کنفرانس مربوطه آورده شده‌است آماده کنید.
در ارسال مجدد باید موارد زیر را ضمیمه کنید:
نامه‌ی معرفی
نامه‌ی معرفی مختصر و مؤدبانه‌ای خطاب به ویراستار باید همراه مقالهای باشد که دوباره ارسال میشود. این نامه که معمولاً توسط نویسنده‌ی مسئول نوشته میشود، باید حاوی توضیحاتی درباره‌ی مقاله‌ی ارسالی و درخواست مختصر ارزیابی مجدد باشد. تشکری صمیمانه از ویراستار برای فراهم کردن فرصت اصلاح و ارائه‌ی مجدد مقاله نیز میتواند تأثیر خوشایندی داشته باشد. میتوانید این نامه را به فارسی نوشته و برای اطمینان از ترجمه فارسی به انگلیسی صحیح، آن را برای شبکه مترجمین ایران ارسال کنید تا با خیال آسوده ترجمه شود.
فهرست پاسخ‌ها
فهرست نظرات داور و پاسخ‌هایی که به هریک از آنها داده‌اید نیز باید ضمیمه شود. چنین فهرستی هم شما را به عنوان شخصی منظم و صاحب روش معرفی میکند و هم کار بررسی مجدد مقاله را برای ویراستار آسان میکند.
برگه‌ای که تغییرات ایجادشده در متن را مشخص میکند (Track changes document)
در نسخه‌ای که برای پاسخ به داوری مقاله ارسال میکنید، تغییراتی را که در متن اعمال کرده‌اید علامت‌گذاری کنید. از ابزاری مانند «Track Changes» در مایکروسافت ورد یا ابزارهای مشابه دیگر استفاده کنید تا نشان دهید در چه بخشهایی از متن چه تغییراتی داده‌اید. این روش آسان‌ترین راه است که به ویراستار نشان دهید تمام تغییرات موجود در فهرست را در متن اعمال کرده‌اید.
نسخه‌ی نهایی
یک نسخه‌ی نهایی از متن اولیه را نیز ضمیمه کنید که به عنوان «پاک‌نویس» شکل نهایی متن را نشان می‌دهد. چنین فایلی معمولاً به عنوان «نسخه‌ی اولیه» بارگذاری میشود و، به این ترتیب، ویراستار میتواند مقاله‌ی شما را بدون مزاحمت نشانه‌ها و جزییات اصلاحی بخواند و اطمینان پیدا کند که کارتان آماده است.
لزومی ندارد بازبینی مقاله کار پراسترسی باشد. اگر آرامش و خونسردی (CALM) خود را حفظ کنید، بهترین فرصت انتشار مقاله را به خود هدیه می‌دهید. موفق باشید!
دانلود برخی منابع کمکی برای نوشتن پاسخ صحیح به داوری مقالات ISI
نمونه نامه معرفی یا Cover Letter از ژورنال معتبر JBC در حوزه بیوشیمی به همراه پاسخ جزء به جزء به نظرات هر یک از داوران مقاله: دانلود
نمونه پاسخ از مجله بسیار مشهور نیچر در قالب ورد توجه کنید که این مجله به نامه مذکور Rebuttal Letter می‌گوید: دانلود
نمونه پاسخ به داوری مقاله نکته به نکته یا Point to Point پیشنهادی یک ژورنال چشم‌پزشکی الزویر: دانلود
قالب ساده و کاربردی پاسخ به داوری مقاله:
برگرفته از این منبع: Response Letter Template
نمونه‌ی پاسخ به نظرات داور
این جمله‌ها فقط به عنوان نمونه در این بخش آمده‌اند. شما هم باید نظرات خود را در قالب واژه‌های خاص در پاسخ به داوری مقاله خودتان بیان کنید.
چیزی که می‌خواهید بگویید: اصلاً نوشته‌ی ما را نفهمیده‌اید!
نمونه پاسخ صحیح: Several statements that we made were more ambiguous than intended, and we have adjusted the text to be clearer.
چیزی که می‌خواهید بگویید: هیچ کس جوابی برای این سؤال ندارد.
نمونه پاسخ صحیح: This is a valid question, and we are actively pursuing the answer in our lab. یا اینکه This is a valid and important question, and we are curious what the results would be. However, we are unaware of any studies that provide the answer.
چیزی که می‌خواهید بگویید: چنین تجربه یا آزمایشی صد سال طول می‌کشد!
نمونه پاسخ صحیح: The suggested experiment is interesting and would provide additional information about…, but we feel that it falls outside the scope of this study.
چیزی که می‌خواهید بگویید: ادعا نمی‌کنیم چیزی را اثبات کرده‌ایم- مطالبی که مطرح کردیم فقط فرضیه‌ی ما بود.
نمونه پاسخ صحیح: We agree that this explanation is speculative at this time, and we have edited the text to state that our conclusion is only suggested by our results. Note: you will need to make some changes to the text to further emphasize that you were stating a hypothesis, even if you felt it was obvious before.
چیزی که می‌خواهید بگویید: اصلاً مقاله‌ی ما را نخوانده‌اید!
نمونه پاسخ صحیح: We did not intend to indicate [insert mistaken assertion by reviewer here], and we have therefore altered the text to specify that [insert correct conclusion here]. Note: As before, you’ll have to change some wording.
چیزی که می‌خواهید بگویید: خیلی روی نکات دستوری سخت‌گیری بی‌دلیل میکنید! (البته اگر با شیوه‌نامه نگارش مقالات هر ژورنال آشنایی داشته باشید و آن را رعایت کنید معمولاً مشکلی پیش نمی‌آید. قبلاً شیوه‌نامه IEEE را به طور مفصل معرفی کرده‌ایم.)
نمونه پاسخ صحیح: We apologize for this error, and we have corrected the text as suggested.
چیزی که می‌خواهید بگویید: سواد انگلیسی نوشتن من از شما خیلی بهتر است! چرا روی ایرادهای سهوی و املایی متن من دست گذاشته‌اید؟
نمونه پاسخ صحیح: Our manuscript has been reviewed by a colleague and revised to improve readability.
قانون اول: ابتدا پاسخی اجمالی بدهید و سپس نظرات داور را به طور کامل نقل کنید.
قانون دوم: ادب و احترام را نسبت به همه‌ی داوران حفظ کنید.
قانون سوم: اشتباهات خود را بپذیرید.
قانون چهارم: پاسخ‌های جامع بدهید.
قانون پنجم: به تک‌تک نکات مطرح‌شده توسط داوران پاسخ بدهید.
قانون ششم: با استفاده از تایپوگرافی، دنبال کردن تغییرات را برای داور آسانتر کنید.
قانون هفتم: در صورت امکان، پاسخ خود را با جوابگویی مستقیم به نکته‌ی مطرح‌شده آغاز کنید.
قانون هشتم: تا جایی که ممکن است، کاری را که داور خواسته است انجام دهید.
قانون نهم: تغییراتی را که در مقایسه با نسخه‌ی قبلی اعمال کرده‌اید، به روشنی مشخص کنید.
قانون دهم: اگر لازم است، پاسخ خود را تکرار کنید.
منبع Ten simple rules for writing a response to reviewers
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتیISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله‌های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن میباشد.
این گزارش حاوی اطلاعات ارزشمندی پیرامون مجله‌ها و رتبه بندی آنها میباشد. فاکتور تأثیر (Impact Faktor)، برای نخستین بار در سال 1995 و توسط بنیانگذار ISI گارفیلد Garfield مطرح شد و به سرعت به صورت دستورالعملی جهت گزینش بهترین مجله‌ها به کار رفت. حقیقت این است که این فاکتور ابزار کاملی برای اندازه گیری کیفیت مقاله‌ها نمی‌باشد، بلکه چون روش بهتری وجود ندارد و در حال حاضر نسبت به دیگر معیارها برای ارزیابی علمی از مزایایی برخوردار است، لذا عموماً مورد استفاده قرار میگیرد. JCR بیش از 7500 مجله معتبر را در حدود 200 حوزه موضوعی از سال 1997 به بعد در بر میگیرد و با استفاده از آن میتوان مجله‌ها را در حوزه‌های تخصصی، طبقه بندی و شاخص‌های رتبه بندی آنها را بررسی کرد. JCR در دو نسخه موجود است، نسخه علمی آن در بر گیرنده بیش از 5900 ژورنال علمی و نسخه علوم اجتماعی مشتمل بر 1700 ژورنال است. JCR از طریق Web of knowledge به شرط پرداخت وجه اشتراک قابل بررسی است.
مؤسسه اطلاعات علمیISI برای ارزیابی تحت پوشش فهرست نویسی خود، سه شاخص در نظر گرفته است:
1- فاکتور تأثیر گذار (IF): این شاخص مهمترین و در عین حال کاربردی‌ترین شاخص ارزیابی مجله‌ها از نظر ISI است.
2- شاخص فوری(Immediately): تعداد ارجاعات به مقاله‌های منتشر شده مجله در سال مورد ارزیابی تقسیم بر تعداد مقاله‌های منتشر شده در همان سال مجله مذکور است. این شاخص در حقیقت شیب رشد منحنی ارجاعات را بیان میکند.
3- شاخص نیمه عمر استناد(Cited Half-Life):نیمه عمر ارجاعات یا نیمه عمر استناد، تعداد سال‌هایی است که از سال ارزیابی باید به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد کل ارجاعات به مجله در سال مورد ارزیابی باشیم.
به عبارت دیگر، این شاخص مدت زمانی که نیمی از کل استنادات به آن مجله صورت پذیرفته باشد را نشان می‌دهد و در حقیقت سرعت کاهش میزان ارجاعات به مجله را بیان میکند. بدیهی است که وقتی مقاله‌های یک مجله ارزش خود را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مقاله‌ها سطحی باشند و خیلی زود بی ارزش شوند)، تنها به مقاله‌های جدید مجله ارجاع داده میشود. این موضوع باعث میشود که نیمه عمر ارجاعات به مجله کاهش یابد. بنابراین هر چه نیمه عمر ارجاعات به مجله بیشتر باشد، نشان می‌دهد که ارزش مقاله‌های مجله در طول زمان بیشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار میگیرند.
در مجموع هرچه نیمه عمرارجاعات به یک مجله بیشتر باشد، ارزش مجله بالاتر می‌رود. در پایان هر سال، مجله‌های تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، ارزیابی میشوند. معیارهای ارزیابی و سنجش همان شاخص‌های ارزیابی ISI (سه شاخص اشاره شده دربالا) می‌باشند. نتایج این ارزیابی نیز درگزارش‌های ارجاع مجله JCR هر سال جهت اطلاع عموم اعلام میشود. در بین فاکتورهای بالا، فاکتور تأثیر، کاربردی‌ترین شاخص میباشد و امروزه به طور گسترده‌ای در درجه بندی و ارزیابی مجله‌های مورد استفاده قرار میگیرد. این فاکتور در حقیقت توانایی مجله و هیأت تحریریه آن را در جذب بهترین مقاله‌ها نشان می‌دهد.
بانک اطلاعات ISI، مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجله‌های علمی منتشره در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف میباشد. پر واضح است که منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن کل مجله‌های علمی منتشر شده در جهان نمی‌باشد. چرا که از طرفی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر تمام مجله‌های نشر یافته در جهان از استانداردهای ISI پیروی نکرده‌اند و از غنای علمی لازم برخوردار نیستند. ارزیابی مجله‌های علمی ISI به طور مستمر و مداوم هر دو هفته صورت میگیرد.
ارزیابی کنندگان ISI در حدود 2000 عنوان جدید را سالانه مورد ارزیابی قرار داده و تنها 10 تا 12 درصد از مجله‌های علمی ارزیابی شده، انتخاب میشوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI یکسری مراحل ارزیابی را پشت سر می‌گذارند.
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتیISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله‌های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن میباشد. لازم به ذکر است که هیچ یک از این عوامل به تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی‌گیرد، بلکه با بررسی مجموع عوامل، یک امتیاز کلی داده خواهد شد.
از جمله مواردی که در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقاله‌ها، چکیده و کلمات کلیدی باید به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه میشود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می‌رسد، اما موارد ذکر شده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی کنندگان مجله‌های علمی در ISI نمیتوانند عناوین ومنابع بکار رفته در مقاله‌ها را به زبان انگلیسی ترجمه کنند. داوری علمی و تخصصی مقاله‌های چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده‌ترین موارد مورد توجه ارزیابی کنندگان میباشد که گویای اعتبار و غنای علمی مجله است. سه پایگاه WOS، EST و JCR از معتبرترین پایگاه‌های علم سنجی هستند که توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تهیه و روز آمد سازی میشوند.
پایگاه Essential Science Indicators) ESI بر مبنای دوره‌های زمانی 10 ساله، به ارائه آمار در قالب شاخص‌های تعیین شده تولید علم از جمله رتبه علمی کشورها بر اساس تعداد تولیدات علمی، تعدا کل استنادها و نسبت استناد به تولیدات علمی می‌پردازد. در پایگاه Web of Science(WOS) امکان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره‌های زمانی مختلف بر اساس شاخص‌های گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پایگاه (JCR (Journal citation Reports به ارائه گزارش استنادی نشریه‌ها می‌پردازد. از طرفی تعداد نشریه‌هایی که هر کدام از این پایگاه‌ها نمایه میکنند نیز با دیگری متفاوت است.
گزارش میزان ارجاع به مجله‌های (JCR (Journal citiation Report هر سال توسط انستیتو اطلاعات علمی ISI ( Institute for scientific Information) واقع در شهر فیلادلفیای آمریکا منتشر میگردد.
این گزارش حاوی اطلاعات ارزشمندی پیرامون مجله‌ها و رتبه بندی آنها میباشد.
فاکتور تأثیر (Impact Faktor)، برای نخستین بار در سال 1995 و توسط بنیانگذار ISI گارفیلد Garfield مطرح شد و به سرعت به صورت دستورالعملی جهت گزینش بهترین مجله‌ها به کار رفت. حقیقت این است که این فاکتور ابزار کاملی برای اندازه گیری کیفیت مقاله‌ها نمی‌باشد، بلکه چون روش بهتری وجود ندارد و در حال حاضر نسبت به دیگر معیارها برای ارزیابی علمی از مزایایی برخوردار است، لذا عموماً مورد استفاده قرار میگیرد.
JCR بیش از 7500 مجله معتبر را در حدود 200 حوزه موضوعی از سال 1997 به بعد در بر میگیرد و با استفاده از آن میتوان مجله‌ها را در حوزه‌های تخصصی، طبقه بندی و شاخص‌های رتبه بندی آنها را بررسی کرد. JCR در دو نسخه موجود است، نسخه علمی آن در بر گیرنده بیش از 5900 ژورنال علمی و نسخه علوم اجتماعی مشتمل بر 1700 ژورنال است. JCR از طریق Web of knowledge به شرط پرداخت وجه اشتراک قابل بررسی است.
ضریب تاثیر (IF) چیست؟
فاکتور تاثیر به صورت میانگین، تعداد ارجاعات به یک مورد قابل استناد (نظیر مقاله پژوهشی، مقاله مروری، نامه، یاد داشت، چکیده و..) در یک مجله علمی در طول زمانی معین تعریف شده است. فاکتور تأثیر، تعداد ارجاعات به مقاله‌های منتشر شده در دو سال قبل مجله تقسیم بر تعداد مقاله‌های منتشر شده در دو سال مذکور است.
در مواردی فاکتور تأثیر مجله بطور میانگین (که معدل فاکتور تأثیر طول دوران فهرست شدن آن مجله در ISI میباشد)، نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
این شاخص مهمترین و در عین حال کاربردی‌ترین شاخص ارزیابی مجله‌ها از نظر ISI است. این عامل همه ساله توسط ISI بر مبنای ارجاعات به هر یک از مجله‌های علمی آن محاسبه میشود و نتیجه در گزارش JCR منتشر میشود.
این ضریب نه برای مقاله یا نویسنده بلکه برای مجله محاسبه میشود. محاسبه بر مبنای یک دوره سه ساله صورت میگیرد.
چگونه یک مقاله ISI ارزیابی میشود؟
برای اینکه بتوانید یک مقاله بنویسید، لازم است در این زمینه اطلاعاتی داشته باشید. اگر این مقاله را برای مؤسسه اطلاعات علمی ISI می‌نویسید، احتمالاً برایتان مهم است که بدانید این مقاله‌ها چگونه ارزیابی میشود.
امروزه ارزیابی مقاله‌های علمی یکی از دغدغه‌های جوامع علمی میباشد. مؤسسه اطلاعات علمیISI برای ارزیابی تحت پوشش فهرست نویسی خود، سه شاخص در نظر گرفته است:
1- فاکتور تأثیر گذار (IF): این شاخص مهمترین و در عین حال کاربردی‌ترین شاخص ارزیابی مجله‌ها از نظر ISI است.
2- شاخص فوری(Immediately): تعداد ارجاعات به مقاله‌های منتشر شده مجله در سال مورد ارزیابی تقسیم بر تعداد مقاله‌های منتشر شده در همان سال مجله مذکور است. این شاخص در حقیقت شیب رشد منحنی ارجاعات را بیان میکند.
3- شاخص نیمه عمر استناد(Cited Half-Life):نیمه عمر ارجاعات یا نیمه عمر استناد، تعداد سال‌هایی است که از سال ارزیابی باید به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد کل ارجاعات به مجله در سال مورد ارزیابی باشیم.
به عبارت دیگر، این شاخص مدت زمانی که نیمی از کل استنادات به آن مجله صورت پذیرفته باشد را نشان می‌دهد و در حقیقت سرعت کاهش میزان ارجاعات به مجله را بیان میکند.
بدیهی است که وقتی مقاله‌های یک مجله ارزش خود را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مقاله‌ها سطحی باشند و خیلی زود بی ارزش شوند)، تنها به مقاله‌های جدید مجله ارجاع داده میشود.
این موضوع باعث میشود که نیمه عمر ارجاعات به مجله کاهش یابد. بنابراین هر چه نیمه عمر ارجاعات به مجله بیشتر باشد، نشان می‌دهد که ارزش مقاله‌های مجله در طول زمان بیشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار میگیرند.
در مجموع هرچه نیمه عمرارجاعات به یک مجله بیشتر باشد، ارزش مجله بالاتر می‌رود.
در پایان هر سال، مجله‌های تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، ارزیابی میشوند.
معیارهای ارزیابی و سنجش همان شاخص‌های ارزیابی ISI (سه شاخص اشاره شده دربالا) می‌باشند. نتایج این ارزیابی نیز درگزارش‌های ارجاع مجله JCR هر سال جهت اطلاع عموم اعلام میشود.
در بین فاکتورهای بالا، فاکتور تأثیر، کاربردی‌ترین شاخص میباشد و امروزه به طور گسترده‌ای در درجه بندی و ارزیابی مجله‌های مورد استفاده قرار میگیرد. این فاکتور در حقیقت توانایی مجله و هیأت تحریریه آن را در جذب بهترین مقاله‌ها نشان می‌دهد.
بانک اطلاعات ISI، مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجله‌های علمی منتشره در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف میباشد.
پر واضح است که منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن کل مجله‌های علمی منتشر شده در جهان نمی‌باشد. چرا که از طرفی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر تمام مجله‌های نشر یافته در جهان از استانداردهای ISI پیروی نکرده‌اند و از غنای علمی لازم برخوردار نیستند. ارزیابی مجله‌های علمی ISI به طور مستمر و مداوم هر دو هفته صورت میگیرد.
ارزیابی کنندگان ISI در حدود 2000 عنوان جدید را سالانه مورد ارزیابی قرار داده و تنها 10 تا 12 درصد از مجله‌های علمی ارزیابی شده، انتخاب میشوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI یکسری مراحل ارزیابی را پشت سر می‌گذارند.
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتیISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله‌های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن میباشد.
لازم به ذکر است که هیچ یک از این عوامل به تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی‌گیرد، بلکه با بررسی مجموع عوامل، یک امتیاز کلی داده خواهد شد.
از جمله مواردی که در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقاله‌ها، چکیده و کلمات کلیدی باید به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه میشود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند.
اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می‌رسد، اما موارد ذکر شده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی کنندگان مجله‌های علمی در ISI نمیتوانند عناوین ومنابع بکار رفته در مقاله‌ها را به زبان انگلیسی ترجمه کنند.
داوری علمی و تخصصی مقاله‌های چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده‌ترین موارد مورد توجه ارزیابی کنندگان میباشد که گویای اعتبار و غنای علمی مجله است.
سه پایگاه WOS، EST و JCR از معتبرترین پایگاه‌های علم سنجی هستند که توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تهیه و روز آمد سازی میشوند.
پایگاه Essential Science Indicators) ESI بر مبنای دوره‌های زمانی 10 ساله، به ارائه آمار در قالب شاخص‌های تعیین شده تولید علم از جمله رتبه علمی کشورها بر اساس تعداد تولیدات علمی، تعدا کل استنادها و نسبت استناد به تولیدات علمی می‌پردازد.
در پایگاه Web of Science(WOS) امکان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره‌های زمانی مختلف بر اساس شاخص‌های گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پایگاه (JCR (Journal citation Reprts به ارائه گزارش استنادی نشریه‌ها می‌پردازد.
از طرفی تعداد نشریه‌هایی که هر کدام از این پایگاه‌ها نمایه میکنند نیز با دیگری متفاوت است.
بهترین معیارهای ISIبرای نمایه کردن مجله‌ها چیست؟
در سایتISI چهار مورد به عنوان ملاک‌های اصلی نمایه شدن مجله آمده است که عبارتند از:
1- زمان بندی نشر، تعریف شده باشد یعنی معلوم باشد که فصلنامه است، ماهنامه است یا... و در موعد معین هم آماده شود.
2- فرآیند داوری برای مجله تعریف شده باشد.
3- قواعد نشر بین المللی را رعایت کند. برای مثال، عنوان مجله گویای محتوای آن باشد.
4- مقاله به هر زبانی که باشد مهم نیست ولی چند مورد در آن باید به زبان انگلیسی باشد که عبارتند از: اسامی نویسندگان، عنوان، چکیده و کلمات کلیدی و حتی الامکان منابع و مآخذ هم انگلیسی باشد.
موارد فرعی هم وجود دارد که شامل این موارد است:
1- مجله باید حوزه بین المللی داشته باشد و به یک حوزه جغرافیایی خاص تعلق نداشته باشد.
2- در حوزه آن مجله، ترجیحاً مجله مشابه نباشد یا اگر هست آن مجله معیار برتری نسبت به آنها داشته باشد.
3- افراد به وجود آورنده آن حتی الامکان افراد شناخته شده‌ای باشند.
4- افراد به وجود آورنده، توزیع جغرافیایی مناسبی داشته باشند مثلاً همه ایرانی نباشند.
البته موارد فرعی، نمره اضافه دارد و در قبولی یا رد مجله از طرفISI نقش بازی نمی‌کند.
منابع:
-پایگاه اطلاعات علمی SID
-سخنرانی دکتر عباس چاکلی، مدیر سابق گروه علم سنجی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
-Jouma citiation Reprts
به نقل از: نشریه دانشگاه علم و صنعت ایران/شماره65منبع: نشریه اطلاعات علمی شماره 357
استفاده از داوران پیشنهادی و داوران مجله
با توجه به گسترش فرهنگ تحقیق و ارایه نتایج کارهای پژوهشی در قالب مجلات علمی پژوهشی و کمبودهایی که در این زمینه احساس میشود، بر آن شدیم تا مروری بر مطالعات مرتبط با امر داوری مقالات داشته باشیم.
شکی نیست که سرنوشت آکادمیک و نتیجه زحمات بسیاری از اعضای هیئت علمی به شکلی با نحوه داوری و قضاوت سایر همکاران گرهخورده است . ضمن تأکید بر اینکه امر قضا و داوری در کلیه شئون دارای اهمیت و حساسیت خاصی است، شایسته است کلیه داوران محترمتعمق بیشتری روی موضوع قضاوت نموده و مبانی تئوریک داوری مقالات علمی را در حد امکان مورد بحث قرار دهند.
فرآیند داوری مقالات یک مقوله حسی و ادراکی (Intuitive) نیست بلکه نیاز به آموزش و تجربه‌ای دارد که کسب آن همیشه آسان نیست. هیات تحریریه مجلات، نیاز به نظر دقیق و کارشناسانه داوران دارند. سئوال ما این است که این تجربه چگونه حاصل میشود و پاسخ این است که معمولاً این تجارب با" سعی و خطا" به دست میآیند. که الزاماً آسانتر از روشهای علمی موجود هم نیست.
با چنین دیدگاهی سعی کردیم نظرات مختلف را در این خصوص از منابع پزشکی استخراج نموده و با جمع بندی این نظرات آن را به شکلمقاله برای اعضای محترم هیات علمی دانشگاههای ایران که در امر مهم داوری مورد دعوت قرار میگیرند،منتشر سازیم. یک داور ایدهال بهمنظو ارتقا کیفیت مقالات باید سؤالات خوب و سازندهای از نویسنده بپرسد و با ارایه نظرات خود از چاپ مقالات بیکیفیت و Non-Senseجلوگیری نماید . ارایه این نظرات به معنی قدرناشناسی از داورانی که تا کنون با صرف وقت بسیار، با مجلات کشورمان یامجلات بین المللی همکاری داشتهاند، نیست . ما اعتقاد داریم این یک گام و شاید گام نخست برای بهبود کیفیت داوری در کشورمان توسطما به عنوان هیأت تحریریه یا داور مجله باشد و همانند سایر مقولههای علمی و اجتماعی همواره را ه بهتر شدن و ارتقا یافتن را برای آن باز میبینیم. نوشتار حاضرعمدتاً ترجمه یکی از مقالات انگلیسی اثر Provenzale JM, Stanley RJ و گردآوری مختصر در این رابطه میباشد و سایر منابع ذکر شده جهت مطالعه بیشتر همکاران میباشد.
نقش یک داور مقاله چیست؟ بی شک نقش داوران در یک مجله بسیار حساس و اساسی است.
اساساً داوران دو نقش بر عهده دارند: یکی اینکه در خصوص ارزش کلی یک مقاله برای انتشار (معمولاً پس از بازنگری) نظر میدهند کهمعمولاً به اشکال کلی (Global) زیر بیان میشود:
نقش دوم داوران ارایه انتقادات سازنده (Constructive criticism) به مؤلفین بدون لحاظ کردن چاپ یا رد مقاله میباشد.
بیشتر داوران عزیز توانایی خوبی برای ارایه نقش نخست خود دارند ولی باید آنها را برای بهبود نقش سازنده در ارتقا مقالات توانمند تر
ساخت. در حقیقیت یک داور(reviewer) یک مشاور(Advisor) برای مؤلف است و به عبارت دیگر او مؤظف است هر آنچه توسطمؤلف دیده نشده را ببیند. بنابراین یک داور میتواند به اندازه یک محقق همکار، یا یک استاد راهنما یا استاد مشاور کمک کننده و راهنماباشد(1). توجه بفرمایید »استاد راهنما «یا » مشاور« و نه یک »خصم!« بلکه یک منتقد دلسوز که همانند یک استاد راهنما نکات مثبت و منفیدانشجو، هر دو را میبیند و همواره با دید اصلاحی و نه مخرب به دانشجو نگاه میکند. داوری محل تسویه حساب گروهی یا احیاناً شخصی نیست. داور به لحاظ اخلاقی باید به گونهای یک مقاله را داوری نماید که انتظار دارد مقاله خودش مورد داوری قرار بگیرد(2).
قوانین ابتدایی Common sense برای داوران: قوانین چندی بر مبنای common sense در کار داوری داوران حاکم است که باید تصریح و روشن گردد. اصل کلی همان است که " داوران باید به گونهای داوری کنند که تمایل دارند مورد داوری قرار بگیرند "، به عنوان نمونههمانگونه که داوران تمایل دارند با احترام با آنها برخورد گردد، آنها نیز باید محترمانه با یک مقاله و مؤلف برخورد نمایند. یک داور باید از کار بردن کلمات و الفاظ هتاکانه و خرد کننده پرهیز نماید. یک سبک مفید این است که به جای حمله به مؤلف، توجه انتقادی به " اصلمقاله " باشد به عنوان مثال : " این مقاله به خوبی به جزئیات نپرداخته است " و یا " جای توضیح بیشتری در باب اهمیت موضوع برای اینمقاله وجود دارد " و ....
استفاده از عباراتی چون " مؤلف موظف است یا بهتر است توجه بیشتری به جزئیات متدلوژی بنماید" یا " مؤلف مقاله توضیح خوبی برایبیان اهمیت موضوع ندارد " چندان شایسته نیست.
دلایل پذیرش یا رد مقالات : دلایل زیادی برای رد یا قبول مقالات وجود دارد. بد نیست مروری بر این دلایل داشته باشیم که میتواند همبرای داوران و هم برای مؤلفین جوان یا تازه کار مفید باشد. معمولا دلایل پذیرش یک مقاله عبارتند از :
از سوی دیگر دلایل رایجی که باعث رد مقالات شده‌اند معمولاً در عناوین زیر طبقهبندی میشوند:
عنایت خواهید داشت که عمده این اشکالات یا نقاط ضعف (Flaws) بالقوه قابل رفع ه ستند و ممکن است با پرداختن به آنها یک مقالهنجات پیدا کند!
چنانچه تعداد موارد کاستیهای فوق زیاد باشد همواره مقاله را به سمت داوری »رد« ((Reject نزدیک میکند. داشتن یک جریان منطقیدر نگارش پژوهشی بسیار مهم است. به طوریکه وقتی داوری با مقالهای مواجه میشود که جریان منطقی در نگارش آن رعایت نشده است، دست به قلم میشود که تصمیم به رد مقاله بگیرد. در صورتیکه ممکن است اگر همان مقاله کمی شفافتر و منطقیتر نوشته میشد داورچنین تصمیم میگرفت که " مقاله قابلیت بازنگری و بررسی مجدد را دارد."
برخورد سیستماتیک به داوری مقاله :
الف) مرحله قبل از داوری
اولین سئوالی که داور باید به آن پاسخ دهد آن است که آیا این مقاله با مجله مورد نظر سنخیت دارد یا نه؟ لازم است که مسئولین مجلهموضوعات مرتبط با مقاله را در اختیار داوران قرار دهند. اگر نویسندگان و داوران مقاله واضحاً با این موضوعات آشنا نباشند، داوری مقاله سخت خواهد شد.
وجود بالقوه سوگیری(Bias) در داوری نیز مقولهای است که باید به آن پرداخته شود. سوگیری میتواند مثبت (چاپ غیر منصفانه مقاله ) و یا منفی (رد غیر منصفانه مقاله) باشد. این مشکل وقتی که داوری Double-blinded (دو سو کور) نباشد حادتر است.
بهتر است در شرایطی که داور احساس میکند نام مؤلف بر تصمیمگیری او مؤثر است، جهت جلوگیری از سوگرییهای مثبت یا منفی از نام مؤلفین بیاطلاع باشد.
مسئله دیگر این است که داوران باید از نظر علمی احاطه کافی بر موضوع داوری داشته باشند. یک داوری خوب مستلزم آگاهی و تسلطلازم بر موضوع علمی مورد نظر است.
اگر داوری موضوع مقاله را خارج از حیطه کاری و تجربی خود میبیند بهتر است که آن را به داور دیگری ارجاع دهد.
چگونگی خواندن یک مقاله: اولین قدم در داوری یک مقاله خواندن آن است. واقعیت این است که برای انجام چنین کاری (خواندن اولیهمقاله) راههای خاصی توصیه نمی‌شود و هیچ روش روشن و صریحی وجود ندارد. هر کدام ازداوران برای انجام این کار روش منحصر به فردی دارند . تعدادی از آنها ترجیح میدهند که مرور سریع و سطحی بر مقاله داشته باشند تا به نوع مقاله ( Original، گزارش مورد و غیره) و روش مطالعه (مثلا مطالعه مقطعی گذشته نگر، آینده نگر و غیره) پی ببرند . چند نکته مهم که باید در طی این مرور سریع بررسی شود ایناست که چرا نویسندگان چنین مطالعهای را انجام دادهاند؟ آیا این مقاله موضوع جالب توجهی برای خوانندگان دارد؟ و آیا این مطالعهتوانسته است به سئوالهای مهمی که قبلا پاسخ داده نشدهاند، جوابی بدهد؟
روش دیگر خواندن مقاله، خواندن آهسته و با دقت به جزئیات آن و پاسخ به سؤالات در طی بررسی مقاله است. هر روشی که انتخاب شودداوران باید فرصتی را جهت جمعبندی عقاید و نظرات خود، بین خواندن مقاله به صورت جزیی و نوشتن نظرات داوری خود، داشته باشند.
چکیده مقاله : چکیده مقاله قسمتی از مقاله است که در آن نویسندگان خلاصهای از مهمترین مطالب مقاله را بیان میکنند. مقالات تحقیقاتیOriginal خلاصه مقالات جامعی دارند .(Full abstract) خلاصه مقالات کوتاه و مختصر که فقط شامل هدف(objective) و نتیجه هستنددر سایر مقالات دیده میشوند، ب ه جز: Radiology-pathology conferences, Case report که میتوانند بدون خلاصه باشند.
این بخش از مقاله اغلب تنها قسمتی است که پس از چاپ شدن توسط خوانندگان مطالعه میشود، چون بسیاری از محققین در شروع کارتحقیقاتی خود تنها همین قسمت از مقاله را مطالعه میکنند. بنابراین چکیده مقاله باید بتواند معنی و مفهوم کامل مقاله را بدون خواندن کلبازگو کند.
چکیده مقاله شامل چهار قسمت است: Objective شامل اهداف اصلی،Method شامل چگونگی روش انجام مطالعه، Resultsحاوی نتایجبه دست آمده و در Conclusion جمعبندی کلی بیان میشود.
در کل داور باید ببیند که اگر کل مقاله را نخواند، آیا چکیده مقاله به طور مناسبی خلاصه شده است؟
نوش تن ه دف ب ه ص ورتی ک ه م بهم باش د- ب رای مث ال وقتی نوی سندگان فرض یهای دارن د مث ل اینک ه " م ا ت صور می کن یم ک ه (Multi-detector CT) MDCTبرای تشخیص سنگهای کلیوی حساستر از single DCT است " بهتر است که به همین صورت نوشتهشود تا اینکه به شکل تخصصی نظیر" هدف ما از این مطالعه تعیین قابل اعتماد بودن MDCT (Reliability) برای ارزیابی سنگهای کلیویاست" بیان گردد.
مقدمه مقاله: نویسندگان مقاله به راحتی دچار دید یک سو تونلی (Tunnel vision) میشوند به گونهای که احساس میکنند خواننده جزئیات مطالعه و فرضیات وراء متدلوژی را می‌داند. مقدمه یک مقاله خوب از این سوگیریها جدا ست و واضحا ً هدف نویسندگان از انجام مطالعه را بیان میکند.
هدف از مقدمه، بیان "علت اساسی انجام مطالعه" "اهداف مطالعه " میباشد. مقدمه باید به نحوی مشکل را شرح دهد که نکات مهم انجام مطالعه را دربرگیرد.
مؤلفین باید در مقدمه به دو سئوال اساسی داوران پاسخ دهند:
آیا این مقاله یک مسئله و موضوع مهم را بررسی میکند؟ آیا این سئوال تحقیقاتی قبلاً مطرح شده است؟ پاسخ به این سؤالات به داورکمک میکند که تصمیم بگیرد آیا مؤلف توانسته است بین نتایج و مقالات علمی دیگر ارتباطی برقرار کند؟
نویسندگان باید اساسا ً در مقدمه به این موضوع بپردازند که مشکل مهمی وجود داشته و محققین قبلی در حل این مشکل شکست خوردهاند .
برای رسیدن به چنین چیزی باید مرور کوتاه و سریعی بر روی مقالات مربوطه داشته باشند. گاهی اوقات نویسندگان پا را فراتر گذاشته ویک متن طولانی و با جزئیات بسیار از مقالات علمی دیگر تهیه میکنند که برای مقدمه مناسب نیست. داوران باید بعداً تصمیم بگیرند کهکدام قسمت از مقدمه باید به قسمت بحث منتقل شود و کدام قسمت باید کاملاً حذف گردد.
متدلوژی ( قسمت متد ): در این قسمت مؤلفین پیرامون چگونگی انجام مطالعه صحبت میکنند. در بسیاری از موارد، این قسمت مهمترینقسمت مقاله است چون متدلوژی ضعیف منجر به نتایج مشکوک شده و در نتیجه نقص و ایراد جدی در اعتبار مقاله ایجاد میکند. از طرفدیگر، اگر متدها علمی و بینقص باشند حتی نتایج غیر دلچسب نیز شایسته و ارزشمند است.
متد‌ی ک الگو و دستورالعمل واضح است تا اگر فرد دیگری تمایل به انجام مطالعه را داشت بتواند مشابه آنرا بازسازی کند همانند یکدستور آشپزی.
از نظر کاربردی اگر فرد دیگری اقدام به انجام همین مطالعه نمود و شکست خورد، علت شکست وی ناشی از فقدان نظم و ترتیب و وضوح در بیان روشها است. این ملاک باید کاملاً مد نظر داوران باشد و در داوری به آن بپردازند. خلاصه اینکه اگر خوانندگان نتوانند از متد به عنوان یک دیدگاه و راهنما جهت تکرار مطالعه استفاده کنند، قسمت متد مقاله ناقص است. در مبحث متد نویسندگان باید دلیل انتخابروش خاص متدلوژی را بیان کنند. برای مثال، اگر تکنیکهای مشابه دیگری هم وجود داشته است باید علت ا نتخاب روشی که به کارگرفتهاند را بازگو کنند . همچنین بایستی در این قسمت نکات مختلف طراحی مطالعه مثل معیارهای ورود به مطالعه، تکنیکهای تصویربرداری خاص و روش آنالیز دادهها مشخص شود.
یک ایراد بالقوه در مقالات علمی عدم طراحی و انتخاب متد مناسب جهت اثبات فرضیه است. به عنوان مثال، اگر نویسندگان فرض میکنند که MDCT حساستر از SDCT است باید مطالعهای طراحی کنند که پارامترهای قابل قیاسی از هر دو وسیله (Scanner) را مقایسه کند. سنگهایی با اندازههای یکسان و بیماران مشابه را در هر دو سیستم بررسی کنند. اگر چنین نکاتی لحاظ نشود منجر به سوگیریهایی (Bias)
نتایج مقاله: در این قسمت داوران بای د بررسی کنند آیا نویسندگان ب ای ک روش مع ین و ب ا چه ارچوب م شخص (سی ستماتیک) یافتههای مطالعه را منتشر کردهاند یا خیر؟ اگر نتایج واضح و آشکار نباشند و یا سازماندهی مناسبی نداشته باشند امکان اصلاح آنها هستولی اگر آنالیز دادهها ایراد داشته باشد عموماً دلیلی بر غیرقابل انتشار بودن مقاله است. چرا که هم برای نویسندگان و هم برای خوانندگانمقاله، قسمت نتایج خیلی مهم است. بهتر است نویسندگان نتایج هر قسمت را جداگانه مطابق با ترتیبی که در قسمت متد آورده شده بیاننمایند تا برای داور و خواننده کنار هم قرار دادن یافتهها و نتیجهگیری از آنها ساده تر باشد.
بحث مقاله : در اینجا باید نویسندگان توضیح دهند که اگر فرضیه‌ای وجود نداشته است به سؤال تحقیق پاسخ داده شده است. نویسندگانباید نتایج مطالعه خود را در کنار مطالعات قبلی تفسیر نمایند و اگر بین یافتههای مطالعات قبلی اختلافاتی وجود دارد توضیحی جهتاختلافات موجود ارایه کنند.
در این قسمت باید به اندازه کافی در مورد یافتههای فعلی در قیاس با کارهای قبلی بحث شود و اختلافات موجود کاملاً روشن گردد. البتهاین بخش نباید خیلی طولانی شده و از موضوع اصلی دور شود و از شایستگی یک مقاله خوب بکاهد.
بسیاری از نویسندگان تمایل دارند که نتایج را در بحث دوباره تکرار کنند که این یک امر غیر ضروری است و خواننده را از نکات مهم بحث دورمیکند و یا به جای اینکه شرح سادهای از مطالعات مشابه بدهند مباحث علمی مربوط ه را به طور مفصل بیان کنند.
نویسندگان ممکن است به صدها نکته جزیی بپردازند بدون اینکه در مورد اصل قضیه توضیحی بدهند و در نظر نگیرند که این موضوعاتارتباطی با سئوال اصلی محقق ندارد. یک داور خوب باید به همه این نکات توجه نماید.
داوران میتوانند یک دستورالعمل را جهت حل مشکلات احتمالی به مجله ارایه نمایند . نکته مهم که داوران باید به آن بپردازند این استکه آیا نویسندگان در مطالعه خود محدودیت‌هایی داشته اند. به طور نادر ممکن است در برخی مطالعات این محدودیتها، فرضیات اصلیمطالعه یا جمعآوری و تحلیل دادهها را تحت تأثیر قرار داده و باعث نتایج اشتبا ه گردد. این محدودیتها میتواند خیلی ساده باشد . مثلا ً در انتخاب معیارهای ورود بیماران به مطالعه و یا موارد پیچیده تر نظیر استفاده از یک تست آنالیز آ ماری خاص . بنابراین ذکر نکردنمحدودیتها این تصور را ایجاد میکند که حین طراحی مطالعه این فاکتورها به حساب آورده نشده و یا اینکه حتی ضمن بررسی دادهها نیز چنین محدودیت‌هایی را در نظر نگرفته اند. داوران باید ببینند که آیا در پایان کار، نتیجهای که گرفته شده با یافتهها و اطلاعات حاصل ازدادهها مطابقت میکند یا خیر؟ به عبارت دیگر داور باید از خود بپرسد که براساس یافتههای مطرح شده در این مقاله آیا ادعای نویسندگانمعقول و مستدل است؟ مثلاً اگر محققین براساس مطالعهای به این نتیجه رسیدند که MDCT برای تشخیص سنگهای کوچک کلیوی بسیار حساس است، نتیجهگیری و بیان اینکه روش(MDCT) برای بررسی کل سیستم اد راری حساس میباشد، براساس این مطالعه معقول به نظرنمیرسد.
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتیISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله‌های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن میباشد.
این گزارش حاوی اطلاعات ارزشمندی پیرامون مجله‌ها و رتبه بندی آنها میباشد.
فاکتور تأثیر (Impact Factor)، برای نخستین بار در سال 1995 و توسط بنیانگذار ISI گارفیلد Garfield مطرح شد و به سرعت به صورت دستورالعملی جهت گزینش بهترین مجله‌ها به کار رفت. حقیقت این است که این فاکتور ابزار کاملی برای اندازه گیری کیفیت مقاله‌ها نمی‌باشد، بلکه چون روش بهتری وجود ندارد.
نویسنده محترم
اصلاحات درخواستی را حتما حتما به رنگ قرمز اعمال نمایید.
الف. اصلاحات عام:
یک. شیوه نامه تدوین مقاله را رعایت نمایید. عدم رعایت دقیق شیوه نامه منجر به عدم تایید مقاله خواهد شد. لطفا دقیق و جزئی انجام دهید .
http://nic.shahed.ac.ir/page_30.html
دو. حتماحتما به دو مقاله از شماره‌های پیشین منتشر شده در فصلنامه در قسمت پیشینه تحقیق ارجاع دهید. منابع مذکور در فهرست منابع، پایان مقاله نیز افزوده شود. چنانچه مقاله شما پیشینه تحقیق ندارد باید این بخش افزوده شود.
سه. در نهایت مقاله نهایی خود را دقیقا دو صفحه اول(چکیده فارسی + چکیده انگلیسی) همچون مقاله منتشر شده زیر در فصلنامه تنظیم نمایید. دقت نمایید مشخصات فارسی و انگلیسی نویسندگان دقیقا شامل تمام جزئیات باشد. مقاله الگو:
...
مشخصات نویسندگان را کنترل نمایید و اطلاعات سازمانی را دقیقا ذکر نمایید. پس از انتشار مقاله هیچ گونه درخواست تغییری پذیرفته شده نیست. برای اینکه جزئیات دقیق و مشخصات نویسندگان به صورت کامل ذکر شود حتما یکی از مقالات منتشر شده در شماره آخر فصلنامه را ببینید. عنایت فرمایید مشخصات باید در چکیده فارسی و انگلیسی دقیقا ذکر شود و یکسان ترجمه شود.
چهار. مقاله به‌ترتیب باید دارای بخشهای چکیده انگلیسی، چکیده فارسی، مقدمه(بیان مسئله)، پیشینه تحقیق، چارچوب نظری یا مفهومی، روش تحقیق، نتیجهگیری، کتابنامه باشد. توجه داشته باشید تیتر مقدمه + نتیجه گیری + کتابنامه نباید شماره گذاری عددی شود. سایر تیترها شماره گذاری عددی شود.
پنج . متن چکیده فارسی را ترجمه نمایید. نظر به اینکه مقاله شما تخصصی است لذا مسئولیت تخصصی ترجمه به عهده نویسنده است. عنایت فرمایید آخرین ویرایش چکیده حتما ترجمه شود. چنانچه در روند اصلاح عنوان و متن چکیده تغییر کرده است حتما ضمن ترجمه اخرین ویرایش، در صفحه سامانه نشریه هم باید عنوان و چکیده فارسی و انگلیسی جدید قرار داده شود.
شش. فهرست منابع را نیز دقیقا معادل فارسی به انگلیسی ترجمه نمایید. و پس از فهرست منابع فارسی در متن اصلی مقاله آورید.
برای ترجمه متون (چکیده و فهرست منابع ) میتوانید از سایت جهاد دانشگاه
توضیحات داور برای دبیر/سردبیر
1. پیشینه پژوهش قبل از مبانی نظری می‌آید و ارجاعات نیز باید همچون سایر ارجاعات باشد. به مقالات فصلنامه تمدن نوین اسلامی نیز میتوانید اشاره کنید.
2. در بحث(رهیافت‌ها در تمدن) که اورده اید(و هم اکنون در جهان معاصر در رابطه با تمدن دو ره یافت وجود دارد که هردو رقیب همدیگر می‌باشند) ناقص و نادرست است. میتوانید چنین بیان کنید که در دیدگاه متفکران رقیب جدی تمدن غرب، تمدن اسلام است...البته باید این مدعا را نیز مستند نمایید.
3. در تیترها ذیل تیتر 3 آوردن رویکرد اول و دوم و...نادرست است. حذف شود.
4. در رویکرد چهارم: امامت محوری؛ باید بحث مستند به دیدگاه رهبری شود(با توجه به فرض و عنوان مقاله)
5. اغلاط تایپی و ویرایشی دارد اصلاح نمایید.
6. نتیجه گیری باید در پاسخ به سوال اصلی نوشته شود. اصلاح نمایید
7. روش تحقیق در متن توضیح داده شود و اینکه چگونه مورد کاربست قرار گرفته است.
8. نرم افزار مورد استفاده شده در گرداوری داده بیان شود. در غیر اینصورت حذف شود.
9. دلیل اینکه شما به این 5 انگاره(پیش فرضها) رسیده اید چیست؟ آیا حصر دارد؟ چگونه رسیده اید؟ لازم است به این سوالات در متن پاسخ داده شود.
10. سرجمع، مقاله نیازمند اصلاح جدی و دقیق و ارزیابی مجدد است.
Guide to referees | Communications Materials
همه چیز درباره داوری مقالات علمی (ISI) | وبلاگ ترجمیک
Step by Step Guide to Reviewing a Manuscript | Wiley
داوری مقالات علمی و هرآنچه که باید بدانید [+ نمونه پاسخ]
فرایند داوری مقالات | موسسه علمی پژوهشی سفیر
همه چیز درباره داوری مقالات علمی (ISI) | وبلاگ ترجمیک
کتاب اصول داوری مقالات علمی (داوری همتا) [چ1] -فروشگاه اینترنتی کتاب گیسوم
کتاب چگونه از داوری مقالات علمی سربلند بیرون بیاییم [چ1] -فروشگاه اینترنتی کتاب گیسوم
دانلود و خرید کتاب نکاتی در داوری مقالات اثر مینا فلاح | بین المللی شمس | طاقچه
بسم الله الرحمن الرحیم
ضمن سپاس از قلم انقلابی جنابعالی و ارسال نتایج تحقیقات خود به فصلنامه علمی «مطالعات بیداری اسلامی»
امید است نظر به نکاتی که در ادامه خواهد آمد مقاله را مورد بازنگری قرار دهید. این امر، موجبات غنای بیشتر مقاله ارزشمندتان خواهد شد.
بدیهی است افزایش اعتبار علمی این فصلنامه به قلم و دقت تحقیق نویسندگان و دست‌اندکاران آن است.
دلایل ریجکت (Reject) مقاله چیست؟ پس از ریجکت مقاله چه باید کرد؟
در این متن به بررسی 14 علت عمده ریجکت مقاله پرداخته و سپس 3 راهکار مناسب برای مقاله رد شده، ارائه شده است.
14 دلیل اصلی ریجکت مقاله
همه محققان و دانشجویان میخواهند کار پژوهشی خود را در مجلهای معتبر و با ایمپکت فکتور بالا و معتبر به چاپ برسانند اما این کار ساده نیست. ممکن است پژوهشی که با تلاش و زحمت فراوان تهیه شد به راحتی توسط ادیتور مجله و در عرض دو روز رد شود. این اتفاقی مرسوم است و نباید ناامید شد. هر شکست گامی مهم برای رسیدن به موفقیتی شیرین است اگر محققان یا دانشجویان از اشتباهات خود درس بگیرند و بعد از بهبود کیفیت مقاله و اعمال کردن نظرات احتمالی مجلهای که مقاله را ریجکت کرده، با اطمینان بیشتری آن را به ژورنال دیگر ارسال نمایند. در این مقاله 14 اشتباه معمول بیان میشود تا بدین طریق شما از آنها آگاه شده و احتمال بروز این اشتباهات را در پژوهش خود به حداقل برسانید.
1- عنوان نامناسب (Title)
اگر از عنوانی نامناسب (طولانی و غیر مرتبط) استفاده کنید این کار میتواند منجر به رد فوری مقاله شما شود. باید از ارتباط صحیح محتوای مقاله و انتخاب عنوانی جذاب، مختصر و خبری (که حاوی اطلاعاتی در مورد نتایج مهم مقاله باشد) مطمین شوید. انتخاب عنوانی گمراه کننده که محدودیت‌های مقاله را نشان نمی‌دهد اشتباهی مرسوم در این حیطه است.
ریجکت مقاله
2- چکیده نامناسب (Abstract)
ارائه توضیحات مفصل و یا استفاده از جملات تکراری قید شده در مقدمه و یا سایر بخشهای مقاله را میتوان از عمده ویژگی‌های یک چکیده نامناسب در نظر گرفت که نقش موثری در رد شدن سریع مقاله دارد. باید اطمینان حاصل کنید که علت و هدف اصلی مقاله، بخش کوتاهی در مورد روش کار و ارائه نتایج و نتیجه گیری را به درستی در چکیده گنجانده اید.
3- مقدمه ناقص (Introduction)
نگارش مقدمه به صورت ناقص عموماَ به عنوان مشکلی عمده در نگارش مقاله محسوب میگردد. یک مقدمه کامل باید به طور ایده آل شامل بیان مسلئه، فرضیه، بررسی منابع و مقالات مشابه، ارائه شکاف پژوهش و اهداف مطالعه باشد.
4- تکرارپژوهش‌های پیشین
برخی نویسندگان تمایل دارند از روشهای تکراری و مشابه کارهای پژوهشی قبلی‌شان استفاده کنند. استفاده از مطالب قبلی‌تان در پژوهش جدید اگر به درستی ذکر نشده باشد میتواند به عنوان سرقت ادبی محسوب شود، اگرچه این تکرار مربوط به پژوهش خودتان است. بنابراین طراحی و ارائه مطالب متناسب با پژوهش جدید امری حیاتی است که میتواند در پذیرش مقاله بسیار موثر واقع گردد.
5- بیان نادرست نتایج (Results)
بیان نامناسب نتایج اشتباهی معمول است. گاهاَ برخی مجلات محدوذیت تعداد کلمات دارند و همین مسئله نویسنده را به سمت حذف برخی نتایج کلیدی سوق می‌دهد. حذف نتایج و یافتههای مهم مقاله میتواند در کاهش ارزش علمی آن تاثیر بسزایی داشته باشد.
6- بحث نامناسب (Discussion)
ارائه بحث صحیح و علمی میتواند نقشی تعیین کننده در پذیرش مقاله ایفا کند. گاهاً مشاهده میشود نویسندگان پیوستگی مطالب را رعایت نمی‌کنند و استدلال‌های لازم را به صورت غیرمنطقی و غیرعلمی ارائه میدهند و یا دیدگاه مغرضانه‌ای نسبت به اثبات دستاوردهای پژوهش خود دارند و یا اینکه محدودیت‌های مقاله را در نظر نمی‌گیرند. اجتناب از این اشتباهات مرسوم و ارائه بحثی مرتبط و با استنادات علمی تا حد زیادی در پذیرش مقاله موثر است.
7- ارسال(Submit) مقاله به مجله نامرتبط
در انتخاب مجله مناسب بسیار دقیق باشید زیرا ارسال مقاله به مجلهای با اهداف و حیطه کاری(Aim and scope) نامرتبط میتواند به راحتی منجر به رد مقاله شما گردد. بنابراین قبل از ارسال مقاله دستورالعمل (Guideline) مجله را به طور کامل و دقیق مطالعه کنید و از مرتبط بودن مقاله‌تان با مجله انتخابی مطمئن شوید.
8- سرقت ادبی (Plagiarism)
سرقت ادبی به معنای استفاده از جملات مشابه مقالات دیگر است که به عنوان یک اشتباه اخلاقی جدی محسوب شده و منجر به رد سریع مقاله خواهد شد. بنابراین حین نگارش مقاله حتما جملات را به دیدگاه خود ولی با حفظ مفهوم تغییر دهید (Paraphrase). اگر درصد تشابه مقاله شما از مقدار قابل قبول مجله بیشتر است میتوانید از خدمات پارافریز مقاله ما استفاده کرده و درصد تشابه مقاله را کاهش دهید.
9- حفظ نوآوری مقاله (Novelty)
مقالات پژوهشی باید بدیع و اصیل باشند و هر مقالهای که این معیار را نداشته باشد، برای چاپ در نظر گرفته نمی‌شود.
نوآوری مقاله
10- داده‌سازی (Data falsification)
استفاده از داده‌های تغییرداده شده از دیگر دلایل رد سریع مقاله محسوب میشود زیرا این مسئله در طی پروسه داوری (Review) تشخیص داده میشود.
11- عدم رعایت اخلاق علمی
از نویسندگان انتظار می‌رود که اصول اخلاقی و علمی مربوطه را در حین نگارش مقاله رعایت کنند. بدین معنا که از دستورالعمل‌های اخلاقی تعیین شده در زمینه پژوهشی خود (دریافت کد اخلاق برای محققان رشته‌هایی که با انسان و حیوان سروکار دارند) آگاه بوده و آنها را اجرایی نمایند.
12- عدم پایبندی به دستورالعمل نگارشی مجله
عدم رعایت قوانین نگارشی تعیین شده در مجله میتواند منجر به تاخیر در انتشار مقاله و یا رد فوری آن گردد. حتما قبل از ارسال مقاله به مجله در وبسایت مجله بخش دستور العمل برای نویسندگان را مشاهده نمایید و کلیه موارد مد نظر مجله را روی مقاله خود اعمال کنید. به عبارت دیگر مقاله دقیقا طبق فرمت مجله آماده نمایید.
13- وجود اشکالات ساختاری، نگارشی و گرامری در مقاله
وجود اشکالاتی از قبیل غلط املایی، ایرادات گرامری، زبان ضعیف و عدم ارتباط بین بحث و نتایج میتواند برای شما مشکل‌ساز باشد. این اشکال غالبا در دو حالت پیش می‌آید.
1-زمانی که مقاله خود را به فارسی نوشته باشید و کار ترجمه آن را به دیگران بسپارید. اگر مترجم آشنایی کامل به موضوع مقاله نداشته باشید، ترجمه انجام شده برای داوران مجله نامفهوم خواهد بود. حتی اگر مترجم با موضوع مقاله اشنا باشد ولی مهارتهای لازم زبان انگلیسی را نداشته باشد و یا با اصول مقاله نویسی نا اشنا باشد، احتمال رخ داد اشتباهات گرامری و نگارشی فروان است. موسسه ترجمه البرز با تشکیل گروه‌های مترجمان متخصص بری هر رشته امکان دسترسی شما به مترجمی که هم با موضوع مقاله اشنا باشد و هم از مهارتهای مورد نیاز برای نگارش مقاله به انگلیسی برخوردار باشد را فراهم کرده است. استفاده از خدمات ترجمه مقاله ISI موسسه البرز میتواند خیال شما را از بابت بخش زبان مقاله خود اسوده نماید.
2-زمانی که نویسنده مقاله خود را مستقیما به انگلیسی نوشته است، اما سطح نگارش متن چندان حرفهای نیست و ردوپای جملات فارسی در متن انگلیسی مشهود است. همچنین اشتباهات گرامری و نگارشی هم وجود دارد. در این حالت با وجود اینکه نویسنده اصطلاحات را به درستی ترجمه کرده است اما سطح نگارش متن بالا و حرفهای نبوده و لازم است شخصی با مهارتهای زبانی مطلوب متن را بازخوانی و ادیت کرده و ایرادات گرامری و نگارشی را رفع کرده و ساختار جملات را تغییر دهد. موسسه ترجمه البرز با بهره گیری از ادیتور‌های با سابقه و حرفهای در زمینه ویرایش مقالات ISI فعالیت میکند. بدین ترتیب با کمک ادیتور‌های موسسه ترجمه البرز، شما میتوانید قبل از ارسال مقاله خود برای مجله ویرایش حرفهای روی آن انجام داده و اشکالات آن را رفع نمایید.
14- طراحی نامناسب مقاله
گاهاً طراحی پژوهش با ایراداتی جدی مواجه است و اصول علمی در آن رعایت نشده است که در این گونه موارد داوران تکرار مجدد آزمایش و یا بخش مهمی از آن را پیشنهاد میکنند و ولی در اغلب موارد این مسئله منجر به رد سریع مقاله خواهد شد.
اگرچه این فهرست جامع و کامل نیست و چندین فاکتور دیگر نیز میتواند در پذیرش یا رد مقالات ارسالی شما توسط مجله تاثیرگذار باشد. گاهی اوقات، رد مقاله ممکن است به دلایلی باشد که نویسندگان هیچ کنترلی بر آن ندارند، اعم از دریافت دو مقاله از مجله که به یک موضوع می‌پردازند، تعداد بالای مقالات دریافتی توسط مجله، کیفیت مقاله داوران، محدودیت فضا و غیره. با این حال، نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که مقالات ارسالی آنها عاری از خطا بوده و استانداردهای بالای انتشار را قبل از ارسال به مجله مناسب برآورده میکند.
وقتی مقاله رد شد چه باید کرد؟
حال فرض کنیم با وجود رعایت تمامی موارد مذکور مقاله ارسال رد شد، حال چه باید کرد؟ نویسندگان، پژوهشگران و دانشجویان باید آگاه باشند که رد مقاله به معنای پایان آن نیست و میتوان با چند اقدام موثر آن را در جایی مناسب به چاپ رساند.
راهکار برای ریجکت مقاله
در اینجا چند راهکار کاربردی ارایه شده است که میتواند راهگشا باشد:
1- درخواست تجدید نظر
اگر دلیل منظقی و قانع‌کننده دارید میتوانید درخواست بررسی مجدد دهید، در غیر این صورت بهتر است این کار را انجام ندهید. اگر مقاله به دلایلی اعم از خارج از اهداف مجله بودن، مشابه مجلات قبلی مجله بودن، و یا کیفیت پایین توسط ادیتور رد شده باشد احتمالا درخواست تجدید نظر شما پذیرفته نخواهد شد. زیرا همانطور که قبلا بیان شد اکثر مجلات نمیتوانند تمامی مقالات ارسالی را پذیرش کنند. اما اگر مقاله به دلایل تکنیکی مانند زبان ضعیف یا ایرادات نگارشی و گرامری توسط داوران رد شده باشد میتوانید درخواست تجدید نظر دهید. در این حالت باید متن مقاله را مجددا به دقت بازبینی کنید تا بتوانید با وضوح بیشتری مطالب مربوطه را ارائه دهید. زیرا اگر متن مقاله برای داور یا ادیتور مفهوم نباشد مسلماً خواننده نیز در درک مطالب با مشکل مواجه خواهد شد. در ضمن، اگر داده‌های جدیدی موجود دارید نیز میتوانید برای افزایش کیفیت مقاله آنها را اضافه نمایید.
البته به خاطر داشته باشید که درخواست تجدید نظر ندرتاً نتیجه‌بخش است و بررسی آنها گاهاَ تا هفته‌ها طول می‌کشد.
2- انتقال مقاله به مجلهای دیگر
در این صورت میتوانید مقاله را به صورت کامل همراه با نظرات داوری به مجله دیگری انتقال دهید. در مقایسه با ارسال مقاله این روش سریع‌تر خواهد بود. برخی انتشارات معتبر مانند Springer و Elsevier خدماتی اعم از انتقال مقاله (Transfer) ارائه میدهند که بعد از رد شدن مقاله، ادیتور مربوطه چندین مقاله مرتبط پیشنهاد داده و شما میتوانید از بین آنها مناسب‌ترین گزینه را انتخاب نمایید. پروسه انتقال اسناد توسط تیم ترانسفر دسک (Transfer desk) انجام میگیرد.
3- ارسال مقاله به مجلهای دیگر
مرسوم‌ترین کاری که میتوان بعد از رد مقاله انجام داد ارسال آن به مجلهای دیگر است. البته همانطور که قبلاً نیز بیان شد برای افزایش شانس پذیرش بهتر است کیفیت مقاله را بهبود بخشیده و نظرات احتمالی داوران و ادیتور اعمال گردد.
جمعبندی
در این محتوا به بررسی 14 علت عمده رد شدن مقاله پرداخته و سپس 3 راهکار مناسب برای مقاله رد شده ارائه شد. شایان ذکر است که فرایند نگارش، پذیرش و چاپ مقاله زمانبر بوده و نیاز به دانش و معلومات و همچنین صبوری دارد. بنابراین لازم است پژوهشگران، دانشجویان و اساتید در این زمینه آگاهی و تخصص لازم را کسب نمایند.
