*کامنت‌گذاری، حضور آنلاین در جریان خبر* می‌توان به واقعی بودن کامنت اخبار اعتماد داشت؟
مخاطبان اخبار سایت‌ها گاهی با حضور در انتهای اخبار، به صورت کامنت‌گذاری به دروازه‌بانی خبر واکنش نشان داده، با بیان هر آنچه درباره خبر دیده و شنیده‌اند، اعتراض یا موافقت خود را ساده و بدون هرگونه مصلحت‌اندیشی در دنیایی که تحت تاثیر قدرت امواج جریان آزاد اطلاع‌رسانی است، مطرح می‌کنند. در دنیایی که تحت تاثیر فن‌آوری‌های نوین، نوعی دموکراسی جدید را تجربه می‌کند، حضور مخاطبان در صفحاتی که اخبار در آن منتشر می‌شوند و اعلام نظر آنان به عنوان بخشی از حوزه خبرنگاری شهروندی دارای اهمیت است.
به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مطالب تحت عنوان کامنت توسط افرادی جز قشر نخبه که درگیر مسائل سیاسی و اقتصادی کلان هستند دیده و اعلام می‌شود و با توجه و دقت مسوولان سایت‌های خبری به این جزئیات که می‌تواند منشاء بسیاری از اتفاقات در آینده باشد، می‌توان یکی از دقیق‌ترین انواع اطلاع‌رسانی را در جامعه انجام داد و مخاطبان را از رسانه‌های خارجی بی‌نیاز کرد.
در روزگاری نه‌چندان دور ناشران مقالاتی را منتشر می‌کردند و نظرات خوانندگان به شکل نامه به دست دبیران روزنامه یا مجله می‌رسید و به آن‌ها امکان کنترل بسیاری را برروی اظهارات مرتبط با گزارش آن‌ها فراهم می‌کرد. اما اکنون به نظر می‌رسد کامنتها به بخشی از خبر تبدیل شده‌اند؛ وب، وبلاگ‌ها و رسانه اجتماعی، سیلی از کامنت‌گذاری را ایجاد کرده‌اند و هیچ مانعی نمی‌تواند از کامنت گذاشتن افراد در رابطه با یک خبر ویژه و خوانده نشدن کامنت ممانعت کند و این کامنتها ممکن است در خود مقاله اینترنتی آورده شوند یا در توییتر و فیس‌بوک و یا یک پست جدید در وبلاگ دیگری باشند.
به هر ترتیب کامنت ابزاری است که امکان شنیده شدن عقاید و نظرات و شاید مورد بحث عمومی قرار گرفتن یک موضوع را فراهم می‌کند. ارزش کامنت‌های وبلاگ‌ها گاه به گاه به موضوع مورد بحث در سراسر صنعت خبر تبدیل می‌شود.
اما باید دید نگاه مسوولان سایت‌ها به این نوع همکاری و هم‌فکری همه اقشار جامعه چگونه است؛ آیا از آن سوءاستفاده کرده، گزینشی از آن بهره می‌برند یا با انتشار صادقانه آن برای پیشبرد کار خود و پیشرفت در عرصه خبر و خبررسانی از چشم و گوش هزاران نفر در سطح جامعه استفاده می‌کنند؟ ضمن آنکه گاهی این مباحث هم به گوش می‌رسند که گاهی مدیران سایت‌ها بخش‌هایی از اخبار خود را که از نظر حقوقی می‌توانند دارای ریسک بالا باشند، خود، در قالب کامنت به انتشار آن‌ها - به‌عنوان مکمل خبر - می‌پردازند.
*امکان دروازه‌بانی، گزینش و سانسور کامنتها
یک استاد ارتباطات در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به تعاملی و دوسویه بودن رسانه‌های در فضای وب و این تفاوت عمده آنان با دیگر رسانه‌ها اشاره کرد.
سعید خال با بیان این که امکان ارائه نظر مخاطبان در ذیل اخبار فرصتی برای حضور این افراد در حوزه اطلاع‌رسانی کشور است، تاکید کرد: در هر حال ممکن است کامنتها دروازه‌بانی شده، گزینش و سانسور شوند. برخی رسانه‌ها کامنت‌های مخاطبان را با نیت خاص و یا جهت‌دار بالا می‌آورند، اما برخی رسانه‌ها نیز هستند که ارتباط مخاطب و رسانه را به صورت کاملا دوسویه منتشر می‌کنند.
وی با بیان این که موضوع کامنت‌گذاری در سایت‌های خبری هنوز در ایران جا نیافتاده است، افزود: کامنتها می‌توانند در پویایی یک رسانه موثر باشند. امیت کامنتها به حدی است که برخی مخاطبان با ورود به یک سایت و باز کردن یک خبر پیش از خواندن آن خبر کامنتها را می‌خوانند.
به گفته خال در خارج از کشور در برخی رسانه‌ها همچون تلویزیون نظرات مخاطبان همزمان به صورت زیرنویس منتشر می‌شود و همین امر باعث تشویق مخاطب برای شرکت در بحث‌های مطرح شده در این رسانه می‌شود. در رسانه‌های داخلی ما نیز کامنتها در سایت‌های خبری با گزینش اما در وبلاگ‌ها چون شخصی‌تر است در فضایی بازت منتشر می‌شوند.
*نبود استفاده صحیح از امکان کامنت‌گذاری
او در بیان دلیل نبود استفاده صحیح از امکان کامنت‌گذاری در فضای مجازی در ایران اظهار کرد: شاید فضای کامنت‌گذاری در ایران هنوز ایجاد نشده است؛ باید فرهنگ این کار و نوع تفکر مورد نیاز برای آن در رسانه‌ها و نیز برای مخاطبان ایجاد شود تا این گروه بدانند دروازه‌بانی خبر در این نوع اظهارنظرها اعمال نمی‌شود و بیشتر برای شرکت در انتشار اخبار راغب شوند.
این استاد ارتباطات با تاکید بر این که ممکن است از ترفندی همچون کامنت‌گذاری توسط خود متولیان سایت نیز استفاده شود، تصریح کرد: در این شرایط آن چه حائز اهمیت است، برداشت و بینش مخاطبان از هر سایت است. این که "چه کسی می‌گوید؟" قانون مهمی است که در دنیای اطلاع‌رسانی بیش از هر جای دیگر باید به آن بها داد.
وی افزود: اگر در انتشار کامنتها اشتباه یا سلب مسوولیتی از سوی رسانه انجام شود، بار ارزشی اطلاع‌رسانی سایت را کاهش می‌دهد. در این راستا برخی از سایت‌ها از سوی مخاطبان به دورغگو بودن، خنثی بودن و یا صادق بودن شناخته می‌شوند.
به گفته او مردم دارای درک صحیحی از اطلاعات منتشر شده در سایت‌های مختلف هستند و آگاهانه با کامنت‌هایی که می‌گذارند در مباحث مشارکت می‌کنند و تمام این نوع آشنایی با محتوای رسانه‌ها در دنیای کنونی سواد رسانه‌یی نامیده می‌شود.
اما آیا کامنت گذاشتن در انتهای اخبار خبرگزاری‌ها کاری حرفه‌یی است، این استاد ارتباطات در این باره معتقد است که این کار برای خبرگزاری‌ها خیلی خوب نیست زیرا ممکن است برخی کامنتها موجب خدشه وارد شدن به نام خبرگزاری شود.
*کامنتها بازتاب اخبار منتشر شده و موثر
یک عضو هیات علمی دانشگاه نیز یکی از مشخصه‌های اصلی رسانه‌های موجود در بستر اینترنت و فضای مجازی را دو سویه بودن آن عنوان کرد.
حاجی‌محمد احمدی با اشاره به کامنت‌هایی که در پایان اخبار در تعدادی از سایت‌های خبری از سوی مخاطبان گذاشته می‌شود، اهمیت این کامنتها را در به روز و آنلاین بودن آن دانست و گفت: کامنتها بازتاب اخبار منتشر شده هستند که در ایجاد اخبار جدید نیز بسیار نقش‌آفرینی می‌کنند.
به عقیده او ایجاد توان کامنت‌گذاری برای مخاطبان نوعی اطلاع‌یابی برای اطلاع‌رسانی جدید است و نیازهای تازه را پیش روی دست‌اندرکاران بخش خبر می‌گذارد و نوع سناریوی خبرگزاری و وبلاگ و سایت‌ها را ترتیب می‌دهد.
احمدی با بیان اینکه کامنتها عامل مهمی برای مخاطب‌شناسی رسانه هستند، اظهار کرد: مسوولان رسانه‌ها با آشنایی هرچه بیشتر از اندیشه‌ی مخاطبان می‌توانند نحوه‌ی اطلاع‌رسانی خود را بررسی و آن را با توجه به نیازهای جامعه اولویت‌بندی کرده و پاسخگوی سوالات مردم باشند.
وی دنیای مجازی را دنیای ساختارشکنی دانست و تصریح کرد: اگر قرار بود به کتاب و روزنامه که می‌توان از آن‌ها به عنوان رسانه یک سویه نام برد، خو بگیریم، نباید به سمت اینترنت برویم در حالیکه اینترنت زمان و مکان را می‌شکند و با ورود مخاطب به عرصه خبر به اخبار ارزش می‌دهد.
*مشاهده کامنت‌های سفید، خاکستری و سیاه
او با طرح این موضوع که البته ممکن است برخی سایت‌ها خود اقدام به کامنت‌گذاری برای اخبار منتشر شده در سایت متبوعه کنند، تاکید کرد: این نوع تقلب در کامنت‌گذاری‌ها نشانه نبود اخلاق حرفه‌یی در آن رسانه است. این رسانه‌ها باید بدانند در دنیا راه رسیدن به ایده‌های مختلف مشاهده کامنت‌های سفید، خاکستری و سیاه مخاطبان است. البته در این بین ظرفیت پذیرش مسوولان رسانه نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. آن‌ها نباید بین نظرات منفی یا مثبت مخاطبان تفاوت قائل شوند. مردم نظر می‌دهند و رسانه‌ها باید به طور حرفه‌یی از آن استفاده کنند.
