فاطمه صادری
[email protected]
"نمایه سازی در کتابخانه تخصصی و نقش آن در افزایش ارزش افزوده[1] اطلاعات "
چکیده :
بخش اطلاعات جزئی از اقتصاد است که با ایجاد، تحلیل، پردازش، انتقال، توزیع، کاربرد و استفاده از اطلاعات ارتباط دارد به طوری که اطلاعات باعث کاهش درصد عدم اطمینان می‌شود . نمایه سازی بعنوان یکی از روشهای سازماندهی اطلاعات دارای قابلیتهایی است که می‌تواند بر ارزش اطلاعات بیفزاید . کتابخانه تخصصی نیز یک پدیده رو به رشد می‌باشد که هدف آن تسریع عملکرد سازمان می‌باشد و باید همواره تازه‌ترین اطلاعات را با بهره گیری از انواع منابع اطلاعاتی در دسترس مراجعان خود قرار دهد و همچنین در صدد افزودن ارزش اطلاعات موجود باشد . در این مقاله سعی شده رابطه‌ای میان کار نمایه سازی در کتابخانه تخصصی و افزایش ارزش اطلاعات ایجاد گردد . همچنین خصوصیاتی که برای ارزش افزوده درمنابع مالی و مدیریتی بیان می‌شود را به نمایه مرتبط می‌نماید .
کلید واژه‌ها :
ارزش افزوده، اطلاعات، اقتصاد اطلاعات، کتابخانه تخصصی، نمایه سازی
Title :
Indexing in special library and it’s role in increase of added value of information
Abstract :
Information section is a part of economic science . It has contact with production , analysis , prossecing ,transition , distribution , application and utilization of information , so that , information , cause decrease of distrust percentage . Indexing as one of procedures of information organization has capabilities that it can increasing value of information .Special library is a phenomenon in the direction of growth . It’s goal is expediting to institute function. Special library must always established newly information available of users to exploit of kinds of sources. And also special library must be could increase value of information on hand. In this paper attempt to established link between indexing in special library and growth of value information. And attached charactristics features of added value in managing resoures with indexig.
Key words :
Added value – Information– Information Economic – Special Library – Indexing
مقدمه :
امروز این نظر پذیرفته شده است که اطلاعات قدرت است و همه به ارزش آن واقف هستند . درمنابع علوم کتابداری، بحثهای فراوانی درزمینه ارزش افزوده خدمات اطلاعاتی وجود دارد . هم کتابداران و هم مراجعه کنندگان به آنها، نگران عرضه بیش ازتقاضای اطلاعات شده‌اند و می‌پرسند که چگونه داده‌های بی ارزش و غیرضروری را درجستجو برای محتوای مخصوص خود باید حذف کرد . برای کاربران کتابخانه، موانع واقعی جهت دسترسی، تجزیه و تحلیل و کاربرد اطلاعات وجود دارد و کتابداران هرگاه که موانع دسترسی به اطلاعات را کاهش دهند، به ارزش آن می‌افزایند . ارزش، درسهولت یافتن خاص‌ترین و کامل‌ترین منبع اطلاعاتی و درسهولت تماس و ارتباط با اطلاعات، افزوده می‌شود . ارزش، همچنین، درسهولت تجزیه و پردازش اطلاعات و درتسهیل کاربرد آن اضافه می‌شود . ( 10 )
کتابخانه تخصصی[2] :
کتابخانههای تخصصی از لحاظ حجم، تعداد، نوع منابع و ارائه خدمات با سایر کتابخانه‌ها متفاوتند و بیشتر در شمار کتابخانههای پژوهشی و علمی – تحقیقاتی قرار می‌گیرند . این کتابخانه‌ها در حال حاضر بیشتر به صورت مراکز اسناد و اطلاعات و بانکهای اطلاعاتی و جمع آوری منابع علمی – اختصاصی در سطح ملی یا جهانی فعالیت دارند وبه کتابخانههای پژوهشی یا مراکز اطلاعات[3] نیز معروفند . در این کتابخانه‌ها از وجود کتابدارانی که در رشته موضوعی مورد نظر تخصص و تجربه کافی دارند، استفاده می‌شود و مترجمان، چکیده نویسها و نمایه سازها نیز بر اساس تخصص انتخاب می‌شوند و با تهیه گزارشها، چکیده‌ها، پیایندها، نمایه‌های موضوعی و جمع آوری منابع اختصاصی مورد لزوم و حتی پیش بینی نیازهای علمی و تخصصی پژوهشگران، با استفاده از ابزار و تکنولوژی جدید، در راه بهبود سطح اطلاعات و برآورد نیازهای آنان گام بر می‌دارند و آخرین نظریه‌های علمی را در دسترس محققان و دانش پژوهان قرار می‌دهند . از لحاظ تامین بودجه و سازماندهی این کتابخانه‌ها وابسته به موسسات دولتی و غیر دولتی هستند . ( 4، ص 23 )
کتابخانه تخصصی طبق تعریف انجمن کتابخانههای تخصصی[4] مکانی است که درآن اطلاعات به روشی که بیشترین سودمندی را داشته باشد، ارزیابی، تجزیه، سازماندهی، بسته بندی و ارائه می‌شود . و در اصطلاحنامه کتابداری نیز، کتابخانه تخصصی بدین صورت تعریف شده است :" واحدی از یک سازمان که هدف آن فراهم ساختن اطلاعات خاص برای پیشرفت کار سازمان یا برای گروه محدودی است . " کتابخانههای تخصصی از نظر نوع و شکل مدارک از تنوع بسیاری برخوردارند آنها بر یک زمینه موضوعی خاص تمرکز داشته و پوشش اصلی این نوع کتابخانه انواع منابع و رسانه‌های منتشرشده درآن زمینه خاص است، مانند ؛ کتاب، مجلات، اسناد و مدارک، بریده جراید، استانداردها، مواد دیداری و شنیداری، نقشه، پایان نامه، کاتالوگ‌های تجاری، پروانه‌های ثبت اختراع و مجموعه‌ها‌ی نرم افزاری .
یک کتابخانه تخصصی به منظور سازماندهی وبازیابی سریع اطلاعات ازاین منابع، باید ازشیوه‌های مناسب برای ذخیره، دسترسی و اشاعه ویژه هر یک از این رسانه‌ها استفاده نماید . لذا کتابخانههای تخصصی در عصر کنونی باید قادر به انجام وظایف زیر باشند :
1 - تجزیه و تحلیل، تفسیر، بسته بندی واشاعه اطلاعات
2 - طراحی، توسعه و عرضه خدمات نوین و محصولات اطلاعاتی
3 - ایجاد پایگاه‌ها و نمایه‌ها
4 - گزینش، پیکر بندی وارزیابی نظام‌های انفرادی ( 15 )
افزون بر خاص بودن و کاربرمدار بودن خدمات، آنچه که در ارائه خدمات به کاربران کتابخانههای تخصصی باید مورد توجه خاص قرار گیرد، لزوم تاکید بیشتر بر ارائه دانش به جای اطلاعات صرف است . این امر مستلزم آنست که کتابداران، با توجه به کمبود وقت پژوهشگران و نیز با توجه به ارزشمندی بیشتر دانش در مقایسه با اطلاعات در فعالیتهای پژوهشی، باید شرایطی را فراهم سازند تا کاربران به دانش دسترسی داشته باشند . بنابراین، یکی از کارکردهای اصلی کتابداران در این نوع کتابخانه‌ها، فراهم کردن دسترسی به دانش و یا پردازش اطلاعات موجود با هدف تولید دانش است . ویژگی منحصر به فرد کتابدار تخصصی دانش عمیق در خصوص منابع چاپی و الکترونیکی در زمینه موضوعی مورد نظر و مدیریت اطلاعات مورد نیاز افراد یا گروه‌ها می‌باشد .
نمایه سازی [5]
سازماندهی اطلاعات از ارکان اساسی محیط علمی به شمار می‌آید چرا که بدون وجود نظم و ترتیب، دستیابی به منابع اطلاعاتی با هزینه زمانی و اقتصادی گزافی صورت می‌گیرد . در طول تاریخ کتابداری محیط‌ها و دوره‌های متفاوتی را شاهد بوده ایم که در هر یک برای دستیابی به اطلاعات، سازماندهی اطلاعات وجود داشته است و پیوسته سیر تکاملی خود را ادامه می‌دهد .(12) نظم نوشته‌ها از دیر زمان مورد توجه بوده است و از نخستین ایام به دو صورت انجام می‌گرفته یکی بر اساس اندازه و شکل ظاهری منابع و دیگری بر پایه متن و محتوای آنها که آن را سازمان دانش می‌گویند .( 1،ص 128 ) نمایه سازی یکی از فرایندهای سازماندهی منابع کتابخانه است که در آن جوهره محتوایی منابع به صورتی که برای استفاده کننده دسترس پذیر باشد استخراج و ارائه می‌شود . ( 9، ص 242 ) داده‌های نمایه سازی یک جزء ضروری در حلقه ارتباطات میان تولید کننده اطلاعات و مصرف کننده نهایی آن بحساب می‌آید . نمایه‌ها، نوشته‌ها را طوری سازمان می‌دهند که یک متخصص به آسانی می‌تواند مدارک مورد علاقه خود را مشخص کند . هدف هر نمایه‌ای بازیابی نمودن رکوردها یا مدارکی است که به وسیله فرآیند نمایه سازی، ذخیره و سازماندهی می‌شوند وارزش هر نمایه فقط به جستجوی رضایتبخش اطلاعات و مدارک بستگی دارد . ( 3،ص 1 )
انواع نمایه سازی
نمایه سازی یا نمایه گری، فرآیند تهیه نمایه، فرآیند تحلیل محتوای اطلاعاتی اثر و بیان کردن آن با زبان ویژه نظام نمایه سازی است نمایه سازی مفاهیم [6]بیشتر به معنای نمایه سازی اندیشه‌هاست تا اصطلاحاتی که پدید آوردنده برای بیان وارائه این اندیشه‌ها به کار می‌برد . ( 7،ص 40 )
نمایه سازی به دو بخش عمده تقسیم می‌شود :
1 – نمایه سازی کتاب[7] یا نمایه سازی انتهای کتاب : برای این کار کتاب از نظر محتوایی بررسی شده و به صورت شناسه‌هایی که دارای آدرس است در انتهای کتاب ارائه می‌شود . نظام پژوهشی و تحقیقی نیازمند کتابهایی است که نمایه دارند . کتابی که نمایه دارد، ارزشهای کیفی بالاتری را داراست، زیرا بسادگی خواننده را به اطلاعات مورد نظر رهنمون می‌سازد . بعضی از محققان کتاب خوب را بر اساس نمایه آن ارزیابی می‌کنند . نمایه انتهای کتاب نقشه جامع و دقیق از محتوای کتاب است .
2 – نمایه سازی مدارک و دیگر منابع کتابخانه : منابع کتابخانه بویژه نشریات، اسناد، مدارک، جزوات و استانداردها براساس یک طرح موضوعی از پیش تعیین شده نمایه سازی می‌شوند . ( 9،ص 243 )
بعضی از نمایه‌ها چاپی هستند و بعضی در کامپیوتر ذخیره شده و از یک ترمینال مورد جستجو قرار می‌گیرند . نمایه کامپیوتری انعطاف پذیرتر و دارای امکانات بیشتری است درحالی که نمایه چاپی به آسانی مطالعه می‌شود .
به هر شکلی که یک نمایه نمود یابد، باید برای اکثر استفاده کنندگان قابل درک باشد یعنی موضوع اصلی و رابطه بین موضوعها را به خوبی بیان نماید تا استراتژیهای جستجو، موثر واقع شوند .(3، ص83) در پژوهشهای علمی گردآوری اطلاعات موجود اهمیت زیادی دارد، که شاخه‌ای فرعی از تحقیق به نام پژوهش کتابخانه‌ای راایجاد می‌کند،که دراین روش ازطریق فهرستها، نمایه‌ها و کتابخانه‌ها، اطلاعات مدون به دست می‌آید . ( 1،ص 86 )
نمایه سازی در کتابخانه تخصصی
مسئله بازیابی اطلاعات از زمانی آغاز شد که بشر سعی کرد محیط پیرامون خود را کنترل کند یا حداقل از فشارهای خارجی که باعث نابودی او می‌شدند، جلوگیری کند . بشر برای ایجاد محیطی مطلوب برای ادامة بقاء به اتخاذ تصمیمات سریع، صحیح و دقیق نیاز داشت . کیفیت این تصمیمات به توانایی تصمیم گیرنده در حل مسائل وابسته بود، ولی قبل از آن به میزان ارتباط و کیفیت اطلاعاتی وابسته بود که تصمیم گیرنده برای حل مشکل فراهم آورده بود . بتدریج و در طول تاریخ، جمع‌آوری، سازماندهی و نگهداری امری متداول و مرسوم شد . امروزه رشد تصاعدی و اهمیت حیاتی اطلاعات، لزوم صرفه‌جویی در وقت و هزینه جستجوکنندگان و لزوم دستیابی سریع، جامع و مانع به اطلاعات خاص مورد نیاز از مسائل مهم هستند .
در واحد نمایه سازی کتابخانه تخصصی امور زیر مطرح شده و انجام می‌گیرد :
_ دستورالعملها و روشهای ذخیره اطلاعات موجود در انواع سندها و مدارک
- ثبت کلید واژه‌ها
- ارزشیابی مواد از لحاظ اهمیت اطلاعاتی آنها برای چگونگی ذخیره سازی از نظر تفکیک نمایه سازی یا چکیده نویسی
- تهیه مقدمات اصطلاحنامه‌ها
- ماشینی کردن ذخیره اطلاعات به کمک بخش کامپیوتری برای ایجاد تسهیلات درامر بازیابی مواد ذخیره شده (4، ص 126 )
در متنی که از سوی " کمیته تخصصی صلاحیتهای کتابدار متخصص " در انجمن کتابخانههای تخصصی امریکا در خصوص صلاحیتهای حرفه‌ای و شخصی کتابداران متخصص همراه با مثالهایی در زمینه کثرت نقش و کار کتابدار متخصص منتشر شده است ؛ یکی از این صلاحیتهای حرفه ای، توسعه و مدیریت مناسب خدمات اطلاع رسانی ثمر بخش، بیان شده ومثالهای عملی برای این ویژگی ؛ مدیریت و نظارت بر بودجه به شکل موثر، ایجاد تیم مناسب جهت خدمات اطلاع رسانی، انجام جستجوهای مشکل و چند مرحله ای، تهیه منابع به شکل چاپی و الکترونیکی، تجزیه و تحلیل اطلاعات مورد نیاز و توسعه تزاروس‌ها و اصطلاحات نمایه‌ای و انجام نمایه سازی نام برده شده است . ( 16) در واقع با این کار ایجاد ارزش افزوده برای اطلاعات که از مهمترین وظایف کتابداران نمایه ساز در کتابخانه تخصصی می‌باشد، ایجاد می‌شود .
ارزش اطلاعات
هنگامی که درباره ارزش اطلاعات صحبت می‌شود در حقیقت چیزی بدیهی تر و در عین حال ذهنیتر از ارزش اطلاعات وجود ندارد .
اولا" چیزی بدیهی تر از ارزش اطلاعات وجود ندارد، زیرا، چگونه می‌توان سعی و کوشش تحقیقات جهانی را که می‌تواند حدود 2% تولید ناخالص ملی[8] را در بر بگیرد، مورد تایید قرار داد، چنانکه نتایج آنها منتشر نشود و اطلاعات به طور وسیع نچرخد و در دسترس بیشترین تعداد مراجعه کنندگان قرار نگیرد . همچنین چیزی ذهنی تر از ارزش اطلاعات نیست زیرا مثلا" در قانون برادفورد[9] و بر طبق آن 80% انتشارات نادیده گرفته می‌شوند . همچنین این مطلب که ارزش اطلاعات برای هر فرد طبق وضعیتهای گوناگون تغییر می‌یابد نیز صحیح است . ( 13 )
امروزه اطلاعات رکن اصلی هر سازمان و جامعه محسوب می‌شود . از آنجا که به روز بودن و دسترسی به موقع به اطلاعات دو ویژگی بسیار مهم در استفاده از اطلاعات است وجود مدیریت اطلاعات ضروری است . مدیریت اطلاعات عبارت است از فرایند شناخت و تولید اطلاعات، سازماندهی و ذخیره اطلاعات، انتشار و اشاعه اطلاعات و بهره برداری یا استفاده از اطلاعات . یکی از ده اصل اساسی مدیریت اطلاعات که در مقاله مرادی و آصف زاده بیان شده، ایجاد ارزش افزوده در اطلاعات از طریق طبقه بندی، ویرایش و اشاعه آن است . ( 14 )
در مقاله‌ای از دکتر فتاحی ( 17 ) در خصوص قابلیتهایی که در اطلاعات وجود دارد و سبب می‌شود که اطلاعات دارای ارزش افزوده گردد بیان شده که : در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی که هدف برآوردن نیازهای اجتماع می‌باشد با فعالیتهایی مانند انتخاب، فراهم آوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات ارزش افزوده تولید می‌شود . کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی در کتابخانههای تخصصی که هدف آنها افزایش سود بیشتر برای سازمان مادر است، باید دنبال بکارگیری راههایی باشند که بتوانند میزان ارزش افزوده اطلاعات را افزایش دهند .
اما ارزش افزوده برای اطلاعات چگونه محاسبه می‌شود ؟ در حالی که در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی محصولات اطلاعاتی فروخته نمی‌شوند و اگر به فروش برسند به قصد سود و انتفاع نبوده و فقط برای جبران تمام یا بخشی از هزینه آنهاست ؟
یکی از مهمترین ابزارهایی که مدلهای اقتصادی برای مدیران و سیاستگذاران ارائه می‌دهد مفهوم هزینه فرصت یک کالا یا خدمت یعنی بالاترین ارزش فرصتهای بدیل از دست رفته به دلیل مصرف این کالا یا خدمت است . هزینه‌های فرصت متفاوت از هزینه‌های مالی یا پولی هستند زیرا آنها نه تنها شامل پول مصرف شده برای خرید کالا، بلکه شامل ارزش زمان مصرف شده، نویدهای داده شده، و فرصتهای از دست رفته دیگر بهنگام مصرف یک کالا یا خدمت است . ( 8،ص 19 )
بسیاری از خدمات اطلاعاتی در زمان صرفه جویی می‌کنند .ارزش زمان صرفه جویی شده سودی است که مصرف کنندگان از این خدمات دریافت می‌کنند .( 8،ص 175 ) باید این نکته را مورد توجه قرار داد که ارزش اطلاعات را بصورت ریالی نمی‌توان بیان کرد بلکه از دیدگاههای دیگر، مثلا" کاهش زمان برای رسیدن به اطلاعات مورد نیاز، ومیزان کیفیت و همخوانی اطلاعات بدست آمده با نیازهامی توان ارزش اطلاعات را تعیین کرد . به معنای دیگرمیزان سرعت، دقت و ارتباط بیشتر، ارزش افزوده بیشتری تولید خواهد نمود . به عبارت دیگر دسترس پذیر کردن دانش و یا پردازش اطلاعات با هدف تولید دانش ایجاد ارزش افزوده برای اطلاعات می‌نماید .( 17)
نمایه سازی و ارزش اطلاعات
فاسکت چالشی را بیان می‌کند که کتابداران با آن روبرو می‌شوند، آنها باید این اطمینان را بدهند که افراد نیازمند اطلاعات می‌توانند با حداقل هزینه ( هم وقت و هم پول ) به آن دسترسی پیدا کنند . بی آنکه در زیر مقادیر فراوانی از مواد غیر ضروری غرق شوند ( 5،ص 317 )و نمایه دارای قابلیتهایی است که می‌تواند دسترسی به اطلاعات را برای افراد فراهم نماید . کتابی که در پایان آن نمایه‌ای تهیه شده باشد، خواننده را قادر می‌سازد تا بسرعت و سهولت به جزئی‌ترین مطالب متن دسترسی یابد (6،ص 16 ) و نه تنها در وقت بلکه در هزینه نیز صرفه جویی نموده و سبب افزایش ارزش اطلاعات بدست آمده خواهد شد . یکی از مهمترین وسایل بهره گیری از کتابخانه‌ها بویژه برای مطالب علمی و ارجاعی فهرستها و نمایه‌های منظم و دقیق موضوعی‌اند . ( 1،ص 90 )
رانگاناتان[10]، پدر کتابداری هند، پنج اصل مهم را برای فلسفه عملی کتابداری بیان می‌کند، که اصل چهارم آن را بر هدر ندادن وقت خواننده قرار می‌دهد که در خصوص نمایه‌ها این اصل مصداق عینی می‌یابد زیرا این روش سازماندهی ( نمایه سازی ) مانع اتلاف وقت خواننده شده و او را به جزئی‌ترین اطلاعات محتوایی متن هدایت می‌کند و درنتیجه ارزش اطلاعات در نمایه‌هایی که دارای دقت بالاتری هستند افزایش می‌یابد . در اصل پنجم از اصول رانگاناتان نیز که بر پویایی کتابخانه‌ها تاکید شده است میزان پویایی هرکتابخانه به میزان رضایت مراجعان آن و ایجاد شرایط مناسب برای بهره وری بیشتر می‌باشد . یعنی تمام کارکردهای کتابخانه‌ها شامل گزینش، فراهم آوری، سازماندهی ( نمایه سازی و سایر روشهای سازماندهی ) و در دسترس گذاردن منابع جهت ارائه خدمات به جامعه کتابخانه ودر نتیجه پویایی کتابخانه می‌باشد ( 11 )
نمایه سازی و بهره وری ( در متون مالی و مدیریتی )
بهره وری نسبت داده‌های ورودی و محصول خروجی است . هدف نهایی بهره وری ایجاد ثروت است و ارتقای آن به معنای سود بیشتر یا ثروت بیشتر است که در متون مالی و مدیریتی ارزش افزوده گفته می‌شود . اولین بار در قرن 18 ایالات متحده از ارزش افزوده برای اندازه گیری درآمد ملی استفاده کرد. دلایل کلی استفاده از ارزش افزوده در مباحث مالی و مدیریتی ( 2،ص 108 ) در زیر بیان می‌شود و همزمان در نمایه و نمایه سازی در مراکز اطلاع رسانی و کتابخانههای تخصصی مورد بررسی قرار می‌گیرد :
1 – ارزش افزوده ارزشی است که یک شرکت از طریق تبدیل مواد و خدمات خریداری شده به محصول قابل عرضه به آن مواد و خدمات افزوده است .
نمایه سازی یکی از روشهای سازماندهی اطلاعات است و یک نمایه خوب کاربر را به اطلاعات واقعی مورد نیاز او هدایت می‌کند یعنی میزان استفاده از اطلاعات و دسترسی به آن افزایش می‌یابد و بر ارزش اطلاعات موجود افزوده می‌شود .
2 – تعداد محصولات، معیار خوبی برای کارایی تولید بوده و بعنوان شاخصی برای نظارت و کنترل استفاده می‌شود، اما اثر بخشی کلی شرکت یا رضایت مشتری را منعکس نمی‌کند . ارزش افزوده نه تنها کارایی تولید، بلکه سود ایجاد شده را نیز اندازه گیری می‌کند و سطح اثر بخشی و کیفیت را می‌سنجد .
تعداد منابع موجود در یک مرکز اطلاع رسانی یا کتابخانه نیز می‌تواند بعنوان یک شاخص در نظر گرفته شود اما هیچگاه اثر بخشی مجموعه را مشخص نمی‌کند . در حالی که یک نمایه سازی خوب از محتوای منابع می‌تواند سودمندی و کیفیت مرکز اطلاع رسانی را با افزایش میزان رضایت مراجعه کننده نشان دهد .
3 – ارزش افزوده می‌تواند با سود آوری و وضعیت رقابتی شرکت ارتباط پیدا کند .
منابعی که دارای نمایه بوده و محتوای آنها نمایه سازی شده است می‌توانند با قیمت بیشتر عرضه شوند . همچنین کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی که با هدف برآوردن سریع و دقیق نیازهای اطلاعاتی مراجعان ایجاد شده‌اند ؛ هنگام انتخاب این منابع اطلاعاتی، سعی می‌کنند آنچه را که دارای نمایه و فهرستهای راهنماست انتخاب کنند . بنابراین نمایه می‌تواند ایجاد رقابت و در نتیجه سود آوری بیشتر نماید .
4 – ارزش افزوده در سطح شرکت با مبالغ ریالی اندازه گیری می‌شود در نتیجه بعنوان معیار مناسب، عملکرد کلی مورد استفاده قرار می‌گیرد .
ارزش نمایه را نمی‌توان به صورت ریالی اندازه گیری کرد بلکه معیار عملکرد آن را می‌توان با کاهش زمان در رسیدن به اطلاعات مورد نیاز و همچنین میزان کیفیت اطلاعات بدست آمده بررسی کرد . نمایه کمک می‌کند که با وجود حجم زیاد اطلاعات بتوان با صرف زمان کمتری به اطلاعات دست یافت .
5 – با استفاده از ارزش افزوده، نیروی کار و مدیریت به هدف مشترک یعنی افزایش دستاورد اقتصادی دست خواهند یافت .
همانطور که در بند قبلی بیان شد در کار نمایه سازی دستاورد اقتصادی و سود واقعی نمایه در کاهش زمان و افزایش کیفیت اطلاعات است، بنابراین با نمایه سازی محتوای منابع، هم مراجعه کننده و هم مرکز اطلاع رسانی به هدف خود ( رضایت مراجعه کننده و عدم اتلاف وقت ) خواهند رسید .
نتیجه گیری :
کتابخانههای تخصصی که موسسات و سازمانها برای خود تاسیس می‌نمایند، با بهره برداری از فناوریها و کارکردهای انسانی موجب افزایش ارزش افزوده اطلاعات شده و محیطی مطلوب جهت رشد سازمان فراهم می‌نمایند دراین میان نمایه سازی بعنوان یکی از روشهای سازماندهی دانش سرعت دسترسی به اطلاعات را افزایش داده، و در زمان صرفه جویی می‌کند وهمچنین با ارجاعات مناسب و کافی اطلاعات کاملا" مرتبط را ارائه می‌کند . به عبارت دیگر می‌توان گفت نمایه سازی اطلاعات را تبدیل به دانش می‌کند که خود به معنی افزایش ارزش آن می‌باشد .
منابع مورد استفاده :
کتاب فارسی
1 - ابرامی، هوشنگ . شناختی از دانش شناسی . تهران : نشرکتابدار، 1379 .
2 – خاکی، غلامرضا . آشنایی با مدیریت بهره وری . تهران : کانون فرهنگی انتشاراتی سایه نما، 1376 .
3 - راولی، جنیفر . نمایه سازی و چکیده نویسی . ترجمه جعفر مهراد . تهران : سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1374 .
4 – علومی، طاهره . اداره کتابخانه، تهران : سمت، 1377 .
5 – فادرگیل، ریچارد . بوچارت، یان . مواد غیر کتابی در کتابخانه‌ها . ترجمه اسدالله آزاد . مشهد : بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1379 .
6 – فتاحی، رحمت الله . فهرستنویسی : اصول و روشها . مشهد : انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 1377 .
7 – کنین، استلا . فرهنگ فشرده علوم کتابداری و اطلاع رسانی . ترجمه فاطمه اسدی گرگانی . تهران، کتابدار، 1378 .
8 – کینگما، بروس . اقتصاد اطلاعات : راهنمای تحلیل اقتصادی و هزینه سودمندی برای کارشناسان اطلاعات، ترجمه محمد حسین دیانی، کبری سقاء پیرمرد . مشهد : انتشارات کتابخانه رایانه ای، 1380.
9 – مزینانی، علی . کتابخانه و کتابداری .تهران : سمت، 1382 .
مقاله فارسی
10 – ارزشگداری اطلاعات، نوشته آدری فنر . ترجمه امیر رضا اصنافی . مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران ( نما )، شماره اول و دوم .
11 – برنامه ریزی ومدیریت توسعه خدمات در کتابخانه‌ها، رحمت الله فتاحی .
12 – سازماندهی منابع اینترنتی : چالش‌ها و ضرورت‌ها، ابراهیم مختاری نبی، مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران ( نما ) شماره چهارم، دوره اول .
13 – کتابخانه اطلاعات، اقتصاد . ژاک میشل . ترجمه مهدی داودی . فصلنامه کتاب .
14 –مدیریت اطلاعات ( دانش ) غلامرضا مرادی و سعید آصف زاده .مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی قزوین، شماره 30، 1383 .
15 – نیمرخ کتابخانههای تخصصی و مراکز اطلاع رسانی،محمد کریم صابری،محمد تقی پولاد رای، مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران ( نما )، شماره 3، دوره 6، 1385 .
مقاله لاتین
16 - Competencies for Special Librarians of the 21st Century, Joanne Marshall, Chair; Bill Fisher; Lynda Moulton; and Roberta Piccoli , Submitted to the SLA Board of Directors by the Special Committee on Competencies for Special librarians , 2003 .
17 – fattahi , rahmatollah . afshar , ebrahim . Added value of information and information system : a conceptual approach .
18 - http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol2/value.htm
[1] Added value
[2] Special library
[3] Information center
[4] Special Library Assosiation
[5] Indexing
[6] Concept indexing
[7] Back Of Book Index
[8] GNP
[9] Bradford
[10] Ranganatan
