سَرَطان، کَنسِر یا چَنگار، به مجموعه‌ای از بیماری‌هایی گفته میشود که از تکثیر مهارنشدهٔ سلولهای دگردیسی یافته پدید می‌آیند. از دیدگاه حکیمان قدیمی طب ایرانی سرطان نوعی ورم است که به سبب تغییرات اخلاط بدن پیدا میشود، ولی امروزه با پیشرفت دانش پزشکی می‌دانیم که این‌گونه نیست. سلولهای سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول‌ها جدا می‌افتند. علت دقیق این پدیده همچنان نامشخص است؛ ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول‌ها میشوند در هسته سلول ناهنجاری به بار آورند. از جملهٔ این موارد می‌توان از مواد رادیواکتیو، مواد شیمیایی و سمّی یا تابش بیش از اندازه نور آفتاب نام برد. در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز تعادلی وجود دارد.
پژوهشگران انگلیسی در پژوهش‌هایشان دریافتند که عدم توازن غیر ژنتیکی پروتئین باعث رشد خارج از کنترل تومور میشود. پژوهشگران هنگام پژوهش‌های آزمایشگاهی بر روی موش دریافتند که دو پروتئین Plcy1 و Grb2 برای چسبیدن در مسیر Akt با هم رقابت می‌کنند. زمانی که پروتئین Plcy1 به این مسیر می‌چسبد باعث تکثیر سلولی میشود. اما پروئین Grb2 تکثیر سلولی را کنترل می‌کند. در سلول‌هایی که کمبود پروتیین Grb2 دارند، رشد سلولی پتانسیل از کنترل خارج شدن و سرطانی شدن را دارد.
سرطان شامل انواع تومورهای بدخیم میشود که در پزشکی آنها را بیشتر با نام نئوپلاسم می‌شناسند. این اتفاق زمانی میافتد که یکی از سلولهای بدن در اثر عوامل مختلف دچار رشد غیرطبیعی سلولهای دیگر میشود. این فرایند در نهایت منجر به تولید تومور میشود و آن بخش را از کار می‌اندازد و به بخش‌های دیگر نیز سرایت می‌کند.
تومورها خود به دو دسته بدخیم و خوش‌خیم تقسیم میشوند. تومور خوش‌خیم میتواند رشد کند، اما پخش نمی‌شود. بالعکس، تومور سرطانی میتواند به بافت‌های مجاور تهاجم کند یا به سایر قسمت‌های بدن پخش شود. تومور بدخیم را مترادف سرطان می‌دانیم.
احتمال بروز سرطان در سنین مختلف وجود دارد ولی با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان زیادتر میشود. سرطان باعث ۱۳٪ عوامل مرگ و میر انسان‌ها ست. بر طبق گزارش انجمن بهداشت آمریکا ۷٫۶ میلیون نفر بر اثر سرطان در سال ۲۰۰۷ مرده‌اند. سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است. گفته میشود ۷۰ درصد مرگ‌های ناشی از سرطان در کشورهای در حال توسعه رخ میدهند. این در حالی است که مرگ و میر در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته که روند افزایشی را طی کرده‌اند به خوبی تحت کنترل درآمده‌است.
تفاوت‌های بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد. برای مثال میزان مرگ ناشی از سرطان معده در ژاپن ۷ تا ۸ برابر آمریکاست. در مقابل میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در آمریکا کمی بیش از ۲ برابر ژاپن است. مرگ و میر ناشی از سرطان پوست که بیشتر به علت ملانوم بدخیم میباشد در نیوزلند ۶ برابر شایع‌تر از ایسلند است. مهم‌ترین علت آن تفاوت در معرض قرار گرفتن در نور خورشید (یا نقص لایه ازن) میباشد.
اکثر سرطان‌های تخمدان از یک سلول منفرد طی تجمع اختلالات ژنتیکی و اپی ژنتیکی ایجاد می‌گردد. این اختلالات باعث عدم کنترل بر تقسیمات سلولی، ناپایداری ژنتیکی، مقاومت به آپوپتوز، نامیرایی، قابلیت تهاجم یافتن، متاستاز و رگ زایی، مهار آپوپتوز و در نهایت باعث نامیرایی سلولهای سرطانی میشود.
سرطان پستان و پروستات هنوز به ترتیب از شایعترین انواع سرطان در زنان و مردان است. موارد سرطان ریه در زنان در حال افزایش است. همچنین موارد تومورهای مری که در اثر اسیدهای واکنشی در اثر چاقی ایجاد میشود، اکنون بیشتر در مراکز درمانی دیده میشود. سرطان در نواحی سر و گردن که توسط نوعی ویروس ایجاد میشود در حال افزایش است. گفته میشود که سکس دهانی عامل اصلی انتقال این نوع ویروس است.
بر اساس بررسی‌های تازه، افزایش امید به زندگی به این معنی ست که افراد بیشتر عمر می‌کنند و لذا تعداد بیشتری از آنها تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما سبک زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، میتواند تأثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد.
به گفته پروفسور پیتر سیسیانی، از دانشگاه کویین مری، «افزایش موارد سرطان اجتناب‌ناپذیر نیست و کارهای زیادی است که می‌توانیم برای جلوگیری از ابتلا به سرطان انجام دهیم.» عواملی در زندگی روزمره مانند چاقی، گوشت قرمز یا استفاده از دخانیات خطر ایجاد و رشد تومور را افزایش میدهد. دنبال کردن یک روش زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی یک فرد از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش دهد.
به تازگی نتایج یک مطالعه نشان داد که بلندی قد با افزایش خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد. براساس این تحقیق، خطر ابتلا به سرطان سینه، پوست و نیز سایر سرطان‌ها در افرادی با قد بلندتر بیشتر از افرادی با قد کوتاه‌تر است. طبق نتایج این مطالعه، به ازای هر چهار اینچ (حدود ۱۰ سانتی‌متر) بلندتر بودن قد، خطر ابتلا به سرطان در زنان ۱۸ درصد و در مردان ۱۱ درصد بالا می‌رود.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که بیماری چاقی به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان به‌شمار می‌رود. همچنین سازمان ملل از افزایش سرطان‌های ناشی از چاقی در کشورهای توسعه‌یافته خبر داد. تنها در سال ۲۰۱۲ بیماری چاقی در کشورهای توسعه‌یافته باعث ابتلای ۴۸۱ هزار نفر از مردم این کشورها به بیماری سرطان، به ویژه در میان زنان شده‌است. این سازمان با ذکر این نکته که تعداد افرادی که در اثر بیماری چاقی بیش از حد به سرطان مبتلا شده‌اند ۳٬۶ درصد از مجموع بیماران سرطانی جهان در سال ۲۰۱۲ را تشکیل میدهد، تصریح کرده‌است که از طریق مقابله با بیماری چاقی می‌توان دست کم ۲۵ درصد از آمار ابتلا به سرطان در این جوامع را کاهش داد. در این گزارش اشاره شده‌است که کشورهای منطقه آمریکای شمالی در سال ۲۰۱۲ با ۱۱۱ هزار نفر بیمار یعنی معادل ۲۳ درصد از مجموع مبتلایان به سرطان‌های ناشی از چاقی، در صدر جدول این بیماران و کشورهای اروپای شرقی با نزدیک به ۶۵ هزار نفر در مقام دوم قرار دارند.
- دخانیات: مصرف دخانیات در ایجاد سرطان در مجاری تنفسی نقش اساسی دارد. ۹۰٪ ابتلا به سرطان ریه به دلیل کشیدن سیگار رخ میدهد. سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل محیطی منفرد در وقوع مرگ زودرس در آمریکا میباشد.
- مواد غذایی: مصرف الکل در ابتلا به سرطان‌های دهان (به غیر از لب)، حنجره، مری و به دلیل ایجاد سیروز الکلی احتمال بروز سرطان کبد را بالا می‌برد. مصرف قند در طول دوره درمان سرطان ممنوع است، زیرا سلولهای سرطانی با مصرف قند میتواند بهتر بافت‌های دیگر بدن را آلوده کنند. معنی این جمله این است که سلول سرطانی با مصرف قند قوی‌تر میشود و باسرعت بالاتری تکثیر میشوند. به زبان ساده‌تر باید گفت سلول سرطانی دارای ۹۴ گیرنده قند است ولی سلول بدن دارای ۴ گیرنده است و هر مولکول قندی را که ببیند جذب می‌کند و بزرگتر میشود.
در جدول مواد سرطان زا سازمان بهداشت جهانی گوشت قرمز در گروه دوم مواد سرطان زا قرار دارد و گوشت‌های فراوری شده در گروه یک همچنین گوشت‌های بالای صد درجه حرارت دیده مخصوصاً گوشت‌های سفید دارای آمینوهیدروسیکلیک هستند که نوعی ماده سرطان زا گروه یک است ماهی نیز به دلیل دارا بودن جیوه خاصیت سرطان زایی دارد. استروژن حیوانی سلولهای سوماتیک کازئین و هرمون‌های رشد شبه انسولین موجود در شیر خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند و می‌توانند در تمام مراحل سرطان مؤثر باشد. تخم مرغ به دلیل دارا بودن مقدار زیاد کولین و کلسترول میتواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد
مطالعهٔ محققان آژانس استاندارد غذا در انگلیس نشان میدهد، زمانی که مواد غذایی حاوی کربوهیدرات در معرض دمای بالا قرار می‌گیرند، سمّی به نام «آکریل آمید» تولید می‌کنند که سرطان‌زاست. به همین دلیل پژوهشگران اعتقاد دارند مصرف بیش از اندازه نان سوخاری (تُست‌شده) احتمال بروز سرطان را افزایش میدهد. طبق اعلام آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، گوشت خوک و فراورده‌های آن مانند گوشت دودی، ژامبون، سوسیس خوک و سایر گوشت‌های فرآوری‌شده حامل این مواد، به اندازه استعمال سیگار، خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهد.
- پرتوها: برخی از پرتوها همچون پرتوهای فرابنفش خورشید(UV)، باعث ایجاد سرطان‌هایی چون سرطان پوست میشوند.
- عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی: برخی سرطان‌ها همچون سرطان گردن رحم به علت عفونت‌های ویروسی (ویروس پاپیلومای انسانی) بروز می‌کنند. بررسی باکتری‌های موجود در آب دهان نشان داده‌است، بین نوع باکتری‌های بیماری لثه و سرطان سر و گردن و دهان و مری ارتباط وجود دارد.
- محققان دانمارکی موفق به کشف پروتئینی شدند که به آنزیم «ADAM17» اجازه میدهد با زدودن مولکول‌ها از سطح سلولهای سرطانی به رشد آنها کمک کند. پروتئین «PACS-2» به آنزیم «ADAM17» کمک می‌کند تا به درون و خارج از سلولهای سرطانی انتقال یابد؛ اگر بتوان این پروتئین را مهار کرد، می‌توان در مهار رشد تومور سرطانی موفق بود.
عوامل ژنتیکی
نوشتار اصلی: نشانگان سرطان
سرطان یک اختلال ژنتیکی است که در آن کنترل نرمال رشد سلول از بین رفته‌است. ژنتیک سرطان هم‌اکنون یکی از تخصص‌های در حال گسترش است. در سطح مولکولی، سرطان به دلیل وقوع جهش یا جهش‌هایی در دِنا (DNA) اتفاق میافتد که باعث تکثیر بیش از حد سلول میشوند و بیشتر این جهش‌ها در سلولهای «سوماتیک» رخ میدهند. با این وجود، برخی افراد جهش‌ها را به ارث می‌برند.[۲۱] جهش‌ها در دو گروه از ژن‌های سلولی مشاهده میشوند: «اُنکوژن‌ها» و «ژن‌های سرکوب‌گر توموری».
اُنکوژن‌ها
اُنکوژن‌ها یا ژن‌های تومورزا، ژن‌های تغییریافته‌ای هستند که در حالت عادی پروتئین‌هایی را که در کنترل رشد و تکثیر سلول‌ها نقش دارند، بیان می‌کنند. این ژن‌ها در حالت عادی پروتواُنکوژن نامیده میشوند؛ ولی در صورت بروز جهش در پروتواُنکوژن‌ها، آنها به اُنکوژن‌ها تبدیل میشوند. اُنکوژن‌ها باعث بروز سرطان میشوند. جهش‌هایی که پروتواُنکوژن‌ها را به اُنکوژن‌ها تبدیل می‌کنند، اغلب باعث بیان بیش از حد فاکتورهای کنترلی، افزایش تعداد ژن‌های کدکننده آنها یا تغییر فاکتورهای کنترلی، به صورتی که فعالیت فاکتورها افزایش یابد یا نیمه عمر آنها در سلول زیاد شود، می‌گردد. ابتدا اُنکوژن‌ها در ویروس‌ها کشف شدند که اُنکوژن‌های ویروسی نامیده میشوند. به واسطهٔ جهش در پروموتر پروتواُنکوژن‌ها آنها به اُنکوژن‌های فعال تبدیل شده و بیان آنها زیاد شده، تکثیر سلول‌ها افزایش یافته و تومور ایجاد میشود.[۲۲][۲۳]
ژنِ سرکوب‌گر تومور
ژن سرکوب‌گر غده یا ژن سرکوب‌گر تومور، ژنی است که سلول را از رسیدن به راه سرطان بازمی‌دارد. اگر در این ژن جهشی روی دهد که باعث از دست دادن یا کاهش کارایی شود، سرطان از آن سلول گسترش خواهد یافت. این روند به‌طور معمول با دگرگونی‌های ژنتیکی دیگری نیز همراه میباشد.[۲۴]
ژنِ تعمیر دی اِن اِی (DNA)
شواهد نشان میدهد که افزایش جهش در ژن تنظیم، شناخت و تعمیر آسیب دی اِن اِی (DNA) در تومور زایی بسیار مهم است. این شناخت آسیب دِنا (DNA) و تعمیر ژن میتواند یک کلاس منحصر به فرد از سرطان در نظر گرفته شود. ژن تعمیر دی اِن اِی (DNA) اغلب به وسیله جهش از دست رفتن عملکرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
وجود سابقهٔ سرطان بین اعضای نزدیک خانواده احتمال دچار شدن به سرطان را افزایش میدهد. وجود جهش در برخی ژن‌ها (که به آنها اُنکوژن و ژن‌های سرکوب‌گر تومور می‌گویند)، باعث بروز سرطان میشود.
ژن‌درمانی
در ژن‌درمانی سرطان از «اولیگونوکلئوتیدها» استفاده میشود. نمونه‌ای از این روش برای جلوگیری از ساخته شدن پروتئین «پی‌جی‌پی(P-gp)» برای خارج نشدن داروهای ضدسرطان از سلول‌هاست.
عوامل ایمنی‌شناختی (ایمنی)
نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن عاملی مستعدکننده در ایجاد سرطان ریه شناخته شده‌است.
سن
افزایش سن احتمال دچار شدن به برخی سرطان‌ها را به شدت افزایش میدهد. اغلب سرطان‌ها در سنین حدود ۵۵ سال یا بیشتر از آن رخ میدهند. سرطان یکی از علت‌های اصلی مرگ در میان زنان ۴۰ تا ۷۹ سال و مردان ۶۰ تا ۷۶ سال است. سرطان کودکان کمتر از ۱۵ سال را نیز دچار می‌کند. سرطان علت بیش از ۱۰ درصد موارد مرگ و میر در این گروه سنی در آمریکا میباشد. لوسمی حاد (نوعی سرطان خون) و سرطان‌های دستگاه عصبی مرکزی حدود ۶۰ درصد مرگ و میرها را در این سن باعث میشوند.
- سرطان تروفوبلاستیک (GTD)
- تومور کارسینوئید ریه (carcinoid tumors)
- تومور هیپوفیز (Pituitary tumor)
- سارکوم استخوان (Ewing sarcoma)
- سارکوم بافت نرم
- سرطان با منشا ناشناخته (CUP)
- سرطان بیضه (Testicular cancer)
- سرطان پاراتیروئید (Parathyroid cancer)
- سرطان پروستات (Prostate cancer)
- سرطان پوست ملونا (Skin cancer)
- سرطان پوست (SCC/BCC)
- سرطان تخمدان (Ovarian cancer)
- سرطان تیروئید (Thyroid cancer)
- سرطان دهانه رحم (Cervical cancer)
- سرطان رحم (Uterus cancer)
- سرطان روده کوچک (Small bowel cancer)
- سرطان روده بزرگ (Colorectal cancer)
- سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)
- سرطان ریه غیر کوچک (NSCLC)
- سرطان سینه (Breast cancer)
- سرطان غدد بزاقی (Salivary gland neoplasm)
- سرطان غدد فوق کلیوی (Adrenal)
- سرطان کبد (Liver cancer)
- سرطان کلیه (Kidney cancer)
- سرطان لوزالمعده (Pancreatic cancer)
- سرطان مثانه (Bladder cancer)
- سرطان مری (Esophageal cancer)
- سرطان معده (Gastric cancer)
- سرطان مغز (Brain tumor)
- سرطان مقعد (Anal cancer)
- سرطان واژن (Vaginal cancer)
سرطان معده (به انگلیسی: gastric cancer) به زمانی گفته میشود که سلولهای سرطان روی پوشش داخلی معده ایجاد میشوند. نشانه‌های اولیهٔ این بیماری شامل مواردی از قبیل: سوزش معده، درد ناحیه بالای شکم، تهوع و بی‌اشتهایی میشود. نشانه‌های بعدی عبارتند از موارد همچون: کاهش وزن، زردی پوست، استفراغ، مشکل بلع غذا و مشاهدهٔ خون در مدفوع به همراه نشانه‌های دیگر. این نوع از سرطان ممکن است گسترش یابد و از معده به دیگر اعضای بدن، به خصوص کبد، ریه‌ها، استخوان، دیواره شکم و گره‌های لنفاوی سرایت کند.
معمول‌ترین عامل این بیماری عفونت به وسیلهٔ باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که دلیل بیش از ۶۰ درصد از موارد ابتلای بیماری میباشد. نوع خاصی از هلیکوباکتر پیلوری میزان خطر بیشتری در مقایسه با دیگران دارد. دیگر عوامل معمول این بیماری مواردی همچون خوردن ترشی سبزیجات و سیگار کشیدن است. حدود ده درصد از این بیماری در خانواده‌ها ایجاد میشود و بین یک تا سه درصد از موارد به دلیل سندرم‌های ژنتیکی به ارث رسیده از والدین شخص مانند سرطان معده منتشر شده از وراثت به وجود می‌آیند. بسیاری از موارد سرطان معده شامل کارسینوم معده هستند. این نوع بیماری به چند زیرشاخه تقسیم میشود. لنفوم و تومورهای مزانشیمال نیز ممکن است درون معده ایجاد گردند. در بسیاری از موارد، سرطان معده طی چندین مرحله، در طول چندین سال پیشرفت می‌کند. تشخیص این بیماری معمولاً به وسیلهٔ بافت‌برداری هنگام آندوسکوپی انجام میشود. معمولاً در ادامه، تصویربرداری پزشکی صورت می‌گیرد تا مشخص شود که آیا بیماری به بخش‌های دیگرِ بدن سرایت کرده‌است. ژاپن و کره جنوبی، دو کشوری هستند که بیشترین تعداد ابتلای به این بیماری در آنها مشاهده شده‌است، غربالگری برای تشخیص سرطان معده.
برخی از مردان مبتلا به سرطان سینه، اغلب علاوه بر سایر روش‌های درمانی، به پرتو درمانی نیز نیاز دارند. توصیه‌های مربوط به پرتو درمانی سرطان سینه در مردان به طور عمده از توصیه‌های مربوط به سرطان پستان زنان گرفته شده است زیرا مطالعات کافی در مورد مردان انجام نشده است. نیاز به پرتو درمانی به نوع جراحی سرطان سینه مردان یا اینکه سرطان به غدد لنفاوی یا جایی دیگر در بدن شما سرایت کرده است یا خیر بستگی دارد. تومورهایی که بزرگ هستند یا پوست را درگیر می‌کنند نیز ممکن است به پرتودرمانی نیاز داشته باشند. شما می‌توانید فقط یک نوع تابش یا ترکیبی از انواع مختلف پرتو را داشته باشید. در ادامه مقاله به بررسی کامل هورمون درمانی و پرتو درمانی سرطان سینه مردان میپردازیم.
- پرتودرمانی درمانی با پرتوهای پرانرژی (مانند اشعه ایکس) یا ذراتی است که سلولهای سرطانی را از بین می‌برد. متداول‌ترین نوع پرتودرمانی برای مردان مبتلا به سرطان پستان، پرتو درمانی خارجی نامیده میشود. در این روش، دستگاهی تشعشع را بر روی ناحیه تحت تأثیر سرطان متمرکز می‌کند.
- چه زمانی ممکن است از پرتو درمانی برای سرطان سینه مردان استفاده شود؟
- بیمار مبتلا به سرطان سینه چه زمانی پرتو درمانی خواهد شد؟
- آماده شدن برای پرتو درمانی سرطان سینه مردان
- عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی سرطان سینه مردان
- هورمون درمانی برای سرطان پستان در مردان
- چه نوع داروهایی در هورمون درمانی استفاده میشود؟
- عوارض جانبی احتمالی هورمون درمانی سرطان سینه مردان
پرتو درمانی و سرطان سینه مردان
چه زمانی ممکن است از پرتو درمانی برای سرطان سینه مردان استفاده شود؟
همه مردان مبتلا به سرطان پستان به پرتودرمانی نیاز ندارند، اما ممکن است در موارد مختلفی مورد استفاده قرار گیرد:
- پس از جراحی محافظت از پستان (BCS)، برای کمک به کاهش احتمال بازگشت سرطان در بافت باقی مانده پستان یا غدد لنفاوی مجاور. تابش برای مردان مبتلا به سرطان پستان کمتر از زنان است و بیشتر به این دلیل است که عمل جراحی حفظ پستان (BCS) به همان اندازه انجام نمی‌شود.
- بعد از عمل جراحی ماستکتومی، به خصوص اگر سرطان بزرگتر از 5 سانتی متر (حدود 2 اینچ) باشد، به پوست متصل شده باشد یا سرطان در غدد لنفاوی پیدا شود.
- اگر سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها یا مغز گسترش یافته باشد.
اینکه کدام مناطق به پرتو درمانی احتیاج دارند بستگی به این دارد که شما جراحی ماستکتومی یا جراحی محافظت از پستان انجام داده اید و اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی مجاور رسیده یا نه. اگر شما تحت عمل جراحی ماستکتومی قرار گرفته اید و دارای هیچ غدد لنفاوی مبتلا به سرطان نیستید، پرتودرمانی بر روی دیواره قفسه سینه، اسکار ماستکتومی و هرجای دیگر پس از جراحی انجام خواهد شد.
- اگر BCS داشته باشید، به احتمال زیاد به کل پستان (که به آن تابش کامل پستان گفته میشود) پرتودرمانی خواهید کرد و در ناحیه پستان که سرطان برداشته شده است (به عنوان بستر تومور نامیده میشود) با تشدید تابش می‌توانید از ایجاد آن جلوگیری کنید. این دستگاه با مقادیر کمتری از اشعه از همان دستگاه استفاده می‌کند، اما پرتوها به سمت بستر تومور هدایت میشوند.
- اگر سرطان در غدد لنفاوی زیر بازو (غدد لنفاوی زیر بغل) پیدا شود، ممکن است به این ناحیه نیز پرتودرمانی داده شود. در بعضی موارد، ناحیه تحت درمان ممکن است شامل گره‌های بالای استخوان یقه (غدد لنفاوی سوپلاکولایکولار) و گره‌های زیر استخوان پستان در مرکز قفسه سینه (غدد لنفاوی پستانی داخلی) باشد.
بیمار مبتلا به سرطان سینه چه زمانی پرتو درمانی خواهد شد؟
اگر بعد از جراحی به پرتو درمانی خارجی نیاز داشته باشد، معمولاً تا زمان بهبودی محل جراحی که اغلب یک ماه یا بیشتر است، شروع نمی‌شود. اگر هم شیمی درمانی کند، درمان‌های پرتوی معمولاً تا زمان کامل شیمی درمانی سرطان سینه مردان به تعویق می‌افتند. تابش پستان اغلب 5 روز در هفته به مدت حدود 6 تا 7 هفته انجام میشود.
آماده شدن برای پرتو درمانی سرطان سینه مردان
قبل از شروع درمان، تیم تابش با دقت زاویه‌های صحیح هدف قرار دادن پرتوهای تابش و دوز مناسب تابش را تشخیص میدهد. آنها برخی از نشانه‌های جوهر یا خال کوبی‌های کوچک را روی پوست شما ایجاد می‌کنند تا تشعشعات را در ناحیه سمت راست متمرکز کنند. با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود بررسی کنید که آیا علائمی که آنها استفاده می‌کنند دائمی خواهد بود یا خیر. پرتودرمانی خارجی تقریباً شبیه عکسبرداری با اشعه ایکس است، اما پرتو درمانی قوی تر است. این روش خود بدون درد است. هر درمان فقط چند دقیقه طول می‌کشد، اما زمان تنظیم - قرار دادن شما برای درمان در محل - معمولاً بیشتر طول می‌کشد.
عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی سرطان سینه مردان
اصلی‌ترین عوارض جانبی کوتاه مدت پرتودرمانی خارجی برای سرطان سینه عبارت‌اند از:
- تورم در دیواره پستان یا قفسه سینه
- تغییرات پوست در ناحیه تحت درمان مانند آفتاب سوختگی (قرمزی، لایه برداری پوست، تیره شدن پوست)
- خستگی
تیم مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است به شما توصیه کنند از قرار گرفتن در معرض آفتاب پوست تحت درمان قرار نگیرید زیرا باعث بدتر شدن تغییرات پوست میشود. بیشتر تغییرات پوستی طی چند ماه بهتر میشود. تغییرات در بافت پستان معمولاً طی 6 تا 12 ماه از بین می‌رود، اما ممکن است بیشتر طول بکشد. پرتودرمانی خارجی میتواند بعداً نیز عوارض جانبی ایجاد کند:
- تشعشع به دیواره پستان یا قفسه سینه گاهی اوقات میتواند به برخی از اعصاب بازو آسیب برساند. به این حالت پلکسی پاپاتی بازویی می‌گویند و میتواند منجر به بی حسی، درد و ضعف شانه، بازو و دست شود.
- تشعشع به گره‌های لنفاوی زیر بغل میتواند باعث ایجاد لنف ادم، نوعی درد و تورم در بازو یا قفسه سینه شود.
- در موارد نادر، پرتودرمانی ممکن است باعث ضعیف شدن دنده‌ها شود که در نهایت منجر به شکستگی میشود.
- قسمت‌هایی از ریه‌ها و قلب بیشتر تحت تابش قرار می‌گرفتند، می‌توانند منجر به آسیب طولانی مدت این اندام‌ها شود. تجهیزات مدرن پرتودرمانی به پزشکان امکان میدهد تا پرتوهای پرتوی را بهتر متمرکز کنند، بنابراین امروزه این مشکلات نادر است.
- عارضه بسیار نادر تشعشع در پستان یا دیواره قفسه سینه، ایجاد سرطان دیگری به نام آنژیوسارکوم است.
پرتو درمانی سرطان سینه مردان
هورمون درمانی برای سرطان پستان در مردان
هورمون درمانی روشی برای درمان سرطان با استفاده از هورمون‌ها یا داروها یا سایر روش‌های درمانی موثر بر هورمون‌ها است. هورمون درمانی مانند شیمی درمانی نوعی درمان سیستمیک است. این دارو میتواند بعد از جراحی (درمان کمکی) برای کمک به کاهش خطر بازگشت سرطان یا قبل از جراحی همچنین برای درمان سرطان شیوع یافته یا سرطانی که پس از درمان دوباره عود کرده است استفاده شود.
برخی از سرطان‌های پستان در پاسخ به هورمون‌های استروژن یا پروژسترون رشد می‌کنند. استروژن و پروژسترون معمولاً به عنوان هورمون‌های زنانه در نظر گرفته میشوند، اما مردان نیز در بدن خود، فقط در سطوح پایین تر، آنها را دارند. حدود 9 مورد از 10 سرطان پستان در مردان گیرنده هورمونی مثبت است. این باعث میشود که آنها بیشتر به درمان‌های هورمونی پاسخ دهند. سرطان‌های پستان می‌توانند گیرنده استروژن (ER) مثبت یا گیرنده پروژسترون (PR) مثبت یا هر دو باشند. هورمون درمانی به افرادی که تومور آنها هم ER و هم PR منفی باشد، کمک نمی‌کند.
چه نوع داروهایی در هورمون درمانی استفاده میشود؟
چندین روش برای جلوگیری از اثرات استروژن یا کاهش سطح استروژن برای درمان سرطان پستان در زنان استفاده میشود. اگرچه بسیاری از اینها ممکن است در مردان نیز موثر باشد، اما اغلب آنها به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته اند. این ئارو‌ها عبارت‌اند از:
داروی تاموکسیفن و توریمیفن
این داروها گیرنده‌های استروژن را در سلولهای سرطانی پستان مسدود می‌کنند. با مسدود کردن گیرنده‌های استروژن، این داروها از اتصال استروژن به سلولهای سرطانی جلوگیری می‌کنند و رشد سلول‌ها متوقف میشود. هر دو دارو روزانه به صورت قرص مصرف میشوند.
تاموکسیفن بهترین داروی هورمونی مورد مطالعه برای سرطان پستان در مردان است و اغلب در ابتدا استفاده میشود. اگر تاموکسیفن موثر واقع نشود (یا کار خود را متوقف کند)، ممکن است داروهای دیگر هورمونی نیز امتحان شوند، اما این تا حد زیادی بر اساس میزان عملکرد آنها در زنان مبتلا به سرطان پستان است. مطالعات گسترده در مورد زنان مبتلا به سرطان‌های گیرنده مثبت هورمونی که با جراحی کاملاً برداشته شده اند، نشان میدهد که مصرف تاموکسیفن پس از جراحی به مدت 5 سال، احتمال بازگشت سرطان را به نصف کاهش میدهد. مصرف آن به مدت 10 سال ممکن است حتی بیشتر کمک کند. مطالعات در مورد مردان مبتلا به سرطان پستان کمتر بوده است، اما نشان میدهد که مصرف تاموکسیفن پس از جراحی در مراحل اولیه سرطان پستان میتواند احتمال بازگشت سرطان را کاهش داده و بقا را بهبود بخشد. از تاموکسیفن می‌توان برای درمان سرطان پستان متاستاتیک نیز استفاده کرد.
تورمیفن مانند تاموکسیفن عمل می‌کند، اما به همین راحتی استفاده نمی‌شود و فقط برای بیماران مبتلا به سرطان پستان متاستاتیک تأیید میشود. اگر تاموکسیفن قبلاً استفاده شده باشد و دیگر کار نکرد، احتمالاً موثر نخواهد بود. شایعترین عوارض جانبی تاموکسیفن و توریمیفن عبارتند از:
- گرگرفتگی
- مشکلات جنسی
- خستگی
برخی از مردان مبتلا به سرطان که به استخوان‌ها سرایت کرده‌اند ممکن است دچار درد تومور در عضلات و استخوان‌ها شوند. این معمولاً به سرعت کاهش می‌یابد، اما در بعضی موارد نادر نیز ممکن است یک مرد سطح کلسیم زیادی در خون پیدا کند که کنترل آن سخت است. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است لازم باشد درمان برای مدتی متوقف شود. عوارض جانبی نادر، اما جدی تر نیز ممکن است:
لخته شدن خون یکی دیگر از عوارض غیرعادی، اما جدی است. آنها معمولاً در پاها ایجاد میشوند، اما گاهی ممکن است تکه‌ای از لخته شکسته شود و در نتیجه انسداد شریان ریه‌ها شود. در صورت بروز درد، قرمزی یا تورم در قسمت پایینی پا (ساق پا)، تنگی نفس یا درد قفسه سینه، بلافاصله با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید، زیرا اینها می‌توانند از علائم لخته یا انسداد شریان ریه باشند.
هورمون درمانی سرطان سینه مردان
داروی بازدارنده‌های آروماتاز
این گروه از داروها شامل آناستروزول، لتروزول و اگزمستان است. این داروها با مسدود کردن آنزیمی (آروماتاز) در بافت چربی که هورمون‌های مردانه را از غدد فوق کلیه به استروژن تبدیل می‌کند، تولید استروژن را متوقف می‌کنند. مهار کننده‌های آروماتاز روزانه به صورت قرص مصرف میشوند. آنها در درمان سرطان پستان در زنان بسیار موثر بوده اند، اما در مردان مطالعه خوبی نشده است. هنوز هم، بعضی از پزشکان از آنها برای درمان سرطان پیشرفته پستان در مردان استفاده می‌کنند، که اغلب با یک آنالوگ هورمون آزاد کننده هورمون لوتئین ساز (LHRH) ترکیب میشود تا تولید هورمون توسط بیضه‌ها را متوقف کند. این داروها معمولاً در صورت قطع اثر تاموکسیفن استفاده میشوند. عوارض اصلی آن نازک شدن استخوان‌ها و درد در عضلات و مفاصل است.
داروی فولوسترانت
دارویی است که بر روی گیرنده‌های استروژن نیز اثر می‌گذارد، اما این دارو به جای انسداد گیرنده‌ها، آنها را از بین می‌برد. Fulvestrant برای درمان سرطان پستان متاستاتیک استفاده میشود، اغلب بعد از اینکه دیگر داروهای هورمونی (مانند تاموکسیفن و اغلب یک مهار کننده آروماتاز) متوقف شدند. این دارو با تزریق به باسن هر 2 هفته یکبار و سپس ماهانه تجویز میشود. رایج‌ترین عوارض جانبی گرگرفتگی، حالت تهوع خفیف، سردرد و درد در محل تزریق است.
داروی مگسترول
دارویی مانند پروژسترون است. مشخص نیست که چگونه رشد سلولهای سرطانی را متوقف می‌کند، اما به نظر می‌رسد که در رقابت برای مکان‌های گیرنده هورمون در سلول‌ها باشد. این یک داروی قدیمی است که معمولاً مخصوص مردانی است که دیگر به سایر اشکال هورمون درمانی پاسخ نمی‌دهند. میگسترول ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد و با افزایش اشتها اغلب باعث افزایش وزن میشود.
ارکیکتومی (اخته)
برداشتن بیضه با جراحی (ارکیکتومی) روش دیگری برای تنظیم هورمون‌هایی است که ممکن است بر رشد سرطان پستان تأثیر بگذارد. حذف بیضه‌ها میزان تستوسترون و سایر آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) را بسیار کاهش میدهد. بیشتر سرطان‌های پستان در مردان گیرنده‌های آندروژن دارند که ممکن است باعث رشد سلول‌ها شوند. آندروژن‌ها همچنین می‌توانند در بدن به استروژن تبدیل شوند. ارکیکتومی اکثر سرطان‌های پستان در مردان را کوچک می‌کند و ممکن است به درمان‌های دیگر مانند تاموکسیفن کمک کند. این روش زمانی یک روش درمانی معمول برای سرطان پستان در مردان بود، اما اکنون به دلیل رویکردهای جدید غیر جراحی برای کاهش سطح آندروژن مانند آنالوگ‌های LHRH، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی احتمالی هورمون درمانی سرطان سینه مردان
اگرچه برخی از این داروها عوارض جانبی منحصر به فردی دارند (به توضیحات بالا مراجعه کنید)، به طور کلی می‌توانند باعث از بین رفتن میل جنسی، مشکل در نعوظ، افزایش وزن، گرگرفتگی و تغییرات خلقی شوند. هرگونه عوارض جانبی را حتماً با تیم مراقبت از سرطان خود در میان بگذارید زیرا ممکن است روش‌هایی برای درمان آنها وجود داشته باشد.
هورمون درمانی و سرطان سینه مردان
جمع بندی
بعد از مراجعه به پزشک و اطمینان از وجود سرطان سینه، تیم پزشکی با توجه به میزان گسترش، محل قرار گیری و دیگر عوامل موجود، بررسی می‌کند که کدام روش درمانی برای شخص مبتلا موثرتر میباشد. در برخی شرایط خاص، بیمار خودش میتواند روش درمانی را انتخاب کند. انستیتو کانسر پردیس جهت ارائه خدمات به موقع در راستای انجام درمان همیشه در کنار بیماران عزیز میباشد. به امید آنکه تشخیص به موقع سرطان و پیگیری راههای درمان، بهبودی و تندرستی هر چه سریع تر برای همه بیماران حاصل شود.
سرطان بیضه چیست؟ علائم، تشخیص و درمان سرطان بیضه
روش‌های اصلی درمان سرطان عبارتند از:
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی
- ژن درمانی
- ایمنی‌درمانی
- آنتی‌انجیوجنسیس
-هایپرترمیا
- درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک: که مشتمل بر بازسازی، تحریک، هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با به‌کارگیری آنتی‌بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان روی میدهد. به‌کارگیری عواملی مانند اینترفرون، سلول‌هایی که فعالیت ضد توموری مستقیم دارند، و پادتن‌های تک‌تیره رشد سرطان را کاهش میدهد.
- درمان فوتودینامیک (به‌کارگیری رنگ و نور): در این شیوه رنگ به داخل یک رگ تزریق و سپس در تمام بدن منتشر میشود. پس از چند روز، این رنگ تنها در سلولهای بدخیم باقی می‌ماند. سپس نور قرمز رنگ لیزری به سلول تابانده میشود و رنگ درون سلول سرطانی این نور را جذب می‌کند. این امر منجر به واکنش فوتوشیمیایی که ویرانگر سلول‌ها است میشود.
- سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر: در برخی موارد ضایعه بدخیم سرطان ریه منجر به مسدود شدن خشکنای میشود. در چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای بیمار باز می‌کند. این روش به گونه کامل نمی‌تواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم شود ولی کمکی است جهت آسان شدن تنفس در بیمار.
- به تازگی محققان آمریکایی با استفاده از نانوذرات، موفق به رهاسازی نوعی دارو به بدن موش شدند که موجب از بین رفتن تومور سرطانی در این حیوان میشود، این نانوحامل، شانس زنده ماندن در موش‌ها را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد.
این نانوذرات می‌توانند ترکیبات دارویی را حمل و پروتئینی موسوم به Myc را مسدود کنند، Myc در بسیاری از سرطان‌ها نظیر سرطان خون فعال میشود؛ نتایج آزمایشگاهی نشان میدهد که ترکیب بازدارنده Myc بسیار مؤثر است، اما زمانی که این ماده به جریان خون تزریق میشود، به سرعت از بین می‌رود، در نتیجه باید توسط یک ماده دیگر محافظت شود
---
شیمی درمانی چگونه انجام میشود و هر آنچه باید بدانیم؛ شیمی درمانی به عنوان یکی از راههای درمان سرطان شناخته میشود. اصطلاح شیمی درمانی اشاره به داروهایی دارد که روی سلولهای سرطانی تـأثیر می‌گذارند و از رشد یا تقسیم آنها جلوگیری می‌نمایند. در این روش درمانی سلولهای سرطانی از بین می‌روند یا رشد آنها متوقف میشود. اگر پزشکتان برای درمان شما شیمی درمانی را تجویز کرده است، دانستن دلایل انجام شیمی درمانی، عوارض جانبی شیمی درمانی، دریافت داروهای شیمی درمانی و ... میتواند به شما را در راستای درمان و تصمیم گیری آگاهانه کمک کند. در این مطلب، بر آنیم تا به سؤالاتی که ممکن است برای شما در این زمینه پیش آید پاسخ دهیم. پس با ما باشید تا با نگاه دقیق تر و بازتر در مورد اینکه شیمی درمانی چگونه است، روند درمان خود را راحت تر و با نگرانی کمتر پیگیری نمایید.
- شیمی درمانی یک شیوه رایج در معالجه سرطان میباشد که سلولهای سرطانی را با استفاده از داروها و مواد شیمیایی از بین می‌برند.
شیمی درمانی یک دارو درمانی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن رشد سریع سلول‌ها در بدن استفاده میشود. شیمی درمانی اغلب در درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا سلولهای سرطانی خیلی سریع تر از اکثر سلولهای بدن رشد می‌کنند و تکثیر میشوند. داروهای شیمی درمانی بسیاری در دسترس هستند که به تنهایی یا ترکیبی برای معالجه طیف گسترده‌ای از سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر چه این درمان روشی موثر برای بسیاری از انواع سرطان است اما این روش درمانی نیز خطر و عوارض جانبی به همراه دارد. برخی از عوارض شیمی درمانی خفیف و قابل درمان هستند، در حالیکه برخی دیگر می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند.
این درمان برای از بین بردن سلولهای سرطانی در مبتلایان به سرطان استفاده میشود. دلایل مختلفی وجود دارد که می‌توان از شیمی درمانی برای درمان مبتلایان به سرطان استفاده کرد:
برای درمان سرطان بدون درمان‌های دیگر: شیمی درمانی میتواند به عنوان اصلی‌ترین یا تنها درمان سرطان استفاده شود.
پس از روش‌های درمانی دیگر سلولهای سرطانی را از بین می‌برد: شیمی درمانی را می‌توان بعد از درمان‌های دیگر مانند جراحی برای از بین بردن سلولهای سرطانی که ممکن است در بدن باقی مانده باشند، استفاده کرد.
شما را برای سایر درمان‌ها آماده می‌کند: از شیمی درمانی می‌توان برای کوچک کردن تومور استفاده کرد و همچنین شیمی درمانی میتواند در کنار سایر درمان‌ها از جمله جراحی، پرتو درمانی برای کمک به بهبود سرطان مورد استفاده قرار بگیرد.
برای از بین بردن علائم و نشانه‌ها: شیمی درمانی به از بین بردن علائم و نشانه‌های سلولهای سرطانی کمک بسزایی می‌کند.
استفاده از شیمی درمانی برای شرایطی غیر از سرطان
برخی از داروهای شیمی درمانی برای معالجه سایر بیماری‌ها کاربرد دارد از جمله:
بیماری‌های مغز استخوان: بیماری‌هایی که بر مغز استخوان و سلولهای خونی تاثیر می‌گذارند ممکن است با پیوند استخوان درمان شوند که به پیوند سلولهای بنیادی نیز معروف هستند. شیمی درمانی اغلب برای پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اختلالات سیستم ایمنی: دوزهای پایین داروهای شیمی درمانی میتواند به کنترل سیستم ایمنی بیش فعال در برخی بیماری‌ها مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید( روماتیسم مفصلی) کمک کند.
عوارض جانبی که در طول درمان شیمی درمانی رخ میدهد
مانند بسیاری از داروها که علاوه بر درمان اثرات جانبی نیز دارند، داروهای شیمی درمانی هم دارای تاثیرات و عوارض جانبی روی بدن هستند. البته اثرات جانبی برای هر فرد متفاوت میباشد که به نوع سرطان، داروها، مقدار دوز و ... بستگی دارد. بسیاری از این عوارض جانبی قابل پیشگیری یا درمان هستند. بیشتر عوارض جانبی بعد از پایان درمان فروکش می‌کند.
- از دست دادن اشتها
- زخم‌های دهان
- خون ریزی
- کبودی
- استفراغ
- اسهال
- ریزش مو
- خستگی
- تب
- درد
- یبوست
شیمی درمانی یکی از درمان‌های موثر انواع سرطان میباشد. اما همانند دیگر درمان‌ها، اغلب موجب عوارض جانبی میشود. استفاده ار داروهای شیمیایی قوی برای متوقف کردن رشد سلولهای سرطانی میتواند سلولهای سالم را نیز تحت تأثیر قرار دهد و بیمار را با مشکلاتی مواجه سازد. برخی از عوارض پیش آمده کوتاه و زودگذر هستند و برخی دیگر ممکن است اثرات بلندمدت به دنبال داشته باشند. عوارض جانبی شیمی درمانی برای هر فردی میتواند متفاوت باشد و این موضوع بستگی به نوع سرطان، محل آن، داروها و دوز آنها و وضعیت سلامتی عمومی بیمار دارد. در ادامه، به عوارض شیمی درمانی و چگونگی مواجه شدن با آنها خواهیم پرداخت.
علت عوارض شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی روی سلولهای فعال کار می‌کند. سلولهای فعال سلول‌هایی هستند که در حال رشد و تقسیم شدن به تعداد بیشتری سلولهای مشابه هستند. سلولهای سرطانی فعال هستند، اما برخی از سلولهای سالم نیز هستند که فعال می‌باشند. عوارض جانبی هنگامی اتفاق میافتد که شیمی درمانی به این سلولهای سالم آسیب می‌رساند. عوارض جانبی همیشه به آن شدتی که شما فکر می‌کنید، بد نیستند. با این حال، نگرانی در مورد این بخش درمان سرطان طبیعی به نظر می‌رسد.
سلولهای نرمالی که تحت تأثیر شیمی درمانی آسیب می‌بینند:
- سلولهای تشکیل دهنده خون در مغز استخوان
- فولیکل‌های مو
- سلولهای دهان، دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی
برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند به سلولهای قلب، کلیه‌ها، مثانه، ریه‌ها و سیستم عصبی آسیب وارد کنند. گاهی اوقات می‌توانید داروهایی را با شیمی درمانی استفاده نمایید تا از سلولهای نرمال بدنتان محافظت نمایید. همچنین، راههایی برای تسکین عوارض جانبی وجود دارد.
پزشکان سعی می‌کنند شیمی درمانی را در سطح بالا به کار گیرند تا برای درمان سرطان موثر واقع شود. در عین حال تلاش می‌کنند عوارض جانبی را در پایین‌ترین سطح ممکن نگه دارند. همچنین، آنها سعی می‌کنند از مصرف چندین دارو که عوارض جانبی مشابه دارند، خودداری کنند.
عوارض شیمی درمانی
آنچه باید در مورد عوارض شیمی درمانی بدانیم؟
- همه افراد دچار عوارض شیمی درمانی نمی‌شوند و ممکن است تنها تعدادی افراد با این مشکلات روبه رو شوند.
- شدت عوارض جانبی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با تیم پزشکی خود در مورد عوارض شیمی درمانی، مدت دوام آنها، شدت آنها صحبت کنید.
- پزشکتان ممکن است برای جلوگیری از عوارض جانبی قبل از اینکه اتفاق بیفتد، داروهایی را تجویز نماید.
- برخی داروهای شیمی درمانی عوارض جانبی طولانی مدت دارند، مانند آسیب رساندن به قلب یا اعصاب یا مشکلات باروری.
آیا عوارض شیمی درمانی قابل درمان است؟
تیم مراقبتی شما می‌توانند در پیشگیری یا درمان برخی از عوارض جانبی به شما کمک کنند. امروزه، داروهای بیشتری برای عوارض شیمی درمانی نسبت به گذشته وجود دارد. پیشگیری و درمان عوارض جانبی، مراقبت تسکینی یا مراقبت حمایتی نامیده میشود که بخش مهمی از درمان سرطان است. پزشکان و دانشمندان همواره در تلاش هستند تا داروها، ترکیب داروها و روش‌های درمانی با عوارض جانبی کمتری را بیابند. بسیاری از انواع شیمی درمانی نسبت به گذشته، قابل تحمل تر می‌باشند.
عوارض شیمی درمانی
عوارض متداول شیمی درمانی
داروهای مختلف، عوارض جانبی متفاوتی را به دنبال دارند. انواع خاصی از شیمی درمانی اغلب عوارض جانبی خاصی دارند. اما تجربه هر فرد میتواند متفاوت باشد. در مورد تمامی عوارض جانبی که با آنها مواجه می‌شوید، با پزشکتان صحبت نمایید. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی شامل موارد زیر میباشد:
خستگی. احساس خستگی از شایعترین عوارض شیمی درمانی است.
درد. شیمی درمانی گاهی باعث درد میشود که شامل موارد زیر میباشد:
- سردرد
- درد عضلانی
- دل درد
- درد ناشی از آسیب عصبی مانند سوزش، بی حسی یا درد در انگشتان دست و پا.
بیشتر انواع دردهای مربوط به شیمی درمانی بهبود می‌یابند یا بین درمان‌ها از بین می‌روند. با این حال، آسیب عصبی اغلب با هر دوز بدتر میشود. برخی اوقات دارویی که باعث آسیب عصبی میشود، باید متوقف شود. آسیب‌های عصبی ناشی از شیمی درمانی ممکن است ماهها یا سال‌ها طول بکشد. در برخی افراد، هرگز به طور کامل از بین نمی‌رود.
درمان درد اغلب بر اساس علت درد، متفاوت است. صحبت با تیم مراقبتی در مورد درد در حین دریافت شیمی درمانی، مهم است. علاوه بر شیمی درمانی، دلایل دیگری مانند خود سرطان نیز میتواند علت درد باشد. اگر درد مربوط به شیمی درمانی باشد، پزشکان می‌توانند آن را درمان کنند:
- داروهای تسکین دهنده درد
- مسدود کردن سیگنال‌های درد از اعصاب به مغز با درمان ستون فقرات یا بلوک‌های عصبی
- تنظیم دوزهای شیمی درمانی
زخم دهان و گلو. شیمی درمانی میتواند به سلولهای داخل دهان و گلو آسیب برساند. این امر باعث ایجاد زخم دردناک در این نواحی میشود و حالتی به نام موکوزیت به جود می‌آید.
زخم‌های دهان معمولاً 5 تا 14 روز پس از درمان اتفاق می‌افتند. زخم‌ها می‌توانند عفونی شوند. رژیم غذایی سالم و تمیز نگهداشتن دهان و دندان میتواند ریسک زخم دهان را کاهش دهد. زخم‌های دهان معمولاً هنگام پایان درمان کاملاً از بین می‌روند.
اسهال. برخی از انواع شیمی درمانی باعث ایجاد حرکات شل یا آبکی روده میشوند. جلوگیری از اسهال یا درمان زودرس آن به از بین رفتن بیش از حد آب بدن کمک می‌کند. همچنین، در پیشگیری از سایر مشکلات سلامتی موثر خواهد بود.
تهوع و استفراغ. شیمی درمانی میتواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود. اینکه آیا شما این عوارض جانبی را دارید و به چه میزان، بستگی به داروهای خاص و دوز آنها دارد. تجویز داروهای درست قبل و بعد از هر دوز شیمی درمانی معمولاً از تهوع و استفراغ جلوگیری می‌نماید.
عوارض شیمی درمانی
یبوست. شیمی درمانی میتواند باعث یبوست شود که به معنی کافی نبودن حرکات روده یا دشواری حرکات روده است. داروهای دیگر، مانند داروهای ضد درد نیز می‌توانند باعث یبوست شوند. با نوشیدن مایعات کافی، خوردن غذای متعادل و ورزش کافی می‌توانید خطر یبوست را کاهش دهید.
اختلالات خونی. مغز استخوان، بافتی اسفنجی داخل استخوان‌های شما میباشد که سلولهای خونی جدید را می‌سازد. شیمی درمانی این فرآیند را تحت تأثیر قرار میدهد، بنابراین ممکن است به علت داشتن تعداد کم گلبول خون، دچار عوارض جانبی شوید. معمولاً تعداد سلولهای خونی پس از شیمی درمانی، به حالت نرمال باز می‌گردد. اما در طول درمان، تعداد کم سلولهای خونی میتواند باعث بروز مشکلاتی شود و بایستی از نزدیک مورد بررسی قرار گیرد.
تیم پزشکی شما از آزمایش‌های زیر برای بررسی اختلالات خونی استفاده می‌کنند:
شمارش کامل خون (CBC). آزمایش CBC میزان گلبولهای قرمز و گلبولهای سفید خون را نشان میدهد.
- کافی نبودن گلبولهای قرمز خون سبب ایجاد کم خونی میشود. علائم آن شامل خستگی، سرگیجه و تنگی نفس میباشد.
- کافی نبودن گلبولهای سفید خون باعث ایجاد بیماری به نام لکوپنی میشود که ریسک ابتلا به عفونت را افزایش میدهد. هنگامی که گلبولهای سفید خون شما پایین است، ابتلا به عفونت میتواند جدی باشد. اگر این اتفاق بیفتد، در اسرع وقت نیاز به آنتی بیوتیک دارید.
شمارش پلاکت‌ها. این آزمایش تعداد پلاکت‌های خون شما را اندازه گیری می‌کند. پلاکت‌ها سلول‌هایی هستند که خونریزی را متوقف می‌سازند. آنها این کار را با وصل کردن رگ‌های خونی آسیب دیده و کمک به تشکیل لخته‌های خون انجام میدهند.
- نداشتن پلاکت کافی باعث ایجاد بیماری به نام ترومبوسیتوپنی میشود. ممکن است بیش از حد معمول خونریزی کنید یا کبود شوید.
داروهایی برای درمان این اختلالات خونی در دسترس است. این داروها به مغز استخوان شما کمک می‌کنند تا سلولهای خونی بیشتری ایجاد کنند. این داروها می‌توانند در جلوگیری از لکوپنی در افرادی که ریسک بالایی دارند، کمک کنند.
عوارض شیمی درمانی
اثرات سیستم عصبی. برخی از داروها باعث آسیب سیستم عصبی میشوند که باعث علائم عصبی و عضلانی زیر میشود:
- مور مور
- سوزش
- ضعف یا بی حسی در دست، پا یا هر دو
- عضلات ضعیف، دردناک، خسته یا کم تحرک
- از دست دادن تعادل
- لرزش و رعشه
- سفت شدن گردن یا سردرد
- مشکل دیدن، شنیدن یا راه رفتن عادی
این علائم معمولاً با دوز پایین تر شیمی درمانی یا بعد از درمان بهتر میشوند.
تغییر در حافظه و تمرکز. برخی افراد پس از شیمی درمانی دچار مشکلات تمرکز میشوند. پزشکان این عارضه را تغییرات شناختی یا اختلال شناختی می‌نامند.
مسائل جنسی و تولید مثل. شیمی درمانی میتواند روی باروری شما اثر بگذارد. برای خانم‌ها مشکل در توانایی بارداری و حاملگی است و برای آقایان مشکل در توانایی باردار کردن یک زن به وجود می‌آید. احساس خستگی یا بیماری از سرطان یا درمان میتواند توانایی شما برای لذت بردن از رابطه جنسی را تحت تأثیر قرار دهد. قبل از شروع درمان در مورد این مشکلات با پزشکتان صحبت کنید. زنان ممکن است قبل از شروع شیمی درمانی نیاز به انجام تست پاپ اسمیر داشته باشند. این تست نمونه‌ای از سلولهای دهانه رحم را جمع آوری می‌نماید. شیمی درمانی میتواند باعث نتایج نادرست آزمایش شود.
شیمی درمانی همچنینی میتواند به جنین آسیب برساند. این امر به ویژه در سه ماه اول بارداری، هنگامی که اندام‌ها در حال کامل شدن هستند، رخ میدهد. اگر طی دوره درمانی باردار شدید، این موضوع را با پزشکتان در میان بگذارید.
از دست دادن اشتها. ممکن است کمتر از حد معمول غذا بخورید، به هیچ وجه احساس گرسنگی نکنید و یا بعد از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری داشته باشید. اگر این مشکل طی درمان ادامه داشته باشد، ممکن است وزن خود را از دست داده و تغذیه مورد نیاز خود را دریافت نکنید. همچنین، ممکن است توده عضلانی و قدرت خود را از دست بدهید.
ریزش مو. برخی از انواع شیمی درمانی باعث ریزش موی کل بدن شما میشود. ریزش مو معمولاً چند هفته پس از اولین شیمی درمانی آغاز میشود. پزشکان می‌توانند خطر ریزش مو را بر اساس داروها و دوزهایی که دریافت می‌کنید، پیش بینی کنند.
عوارض شیمی درمانی
سلامت قلب. برخی از انواع شیمی درمانی میتواند بر قلب شما اثر بگذارد. چک کردن وضعیت قلب قبل از درمان به پزشکان کمک می‌کند تا دریابند آیا درمان منجر به ایجاد مشکلاتی در قلب خواهد شد. رایج‌ترین آزمایش، اکوکاردیوگرام است. این آزایش از امواج فراصوت برای ایجاد تصویری متحرک از قلب استفاده می‌نماید.
عوارض جانبی طولانی مدت. اغلب عوارض جانبی پس از درمان از بین می‌روند. اما برخی ادامه دار بوده، باز می‌گردند یا بعداً گسترش می‌یابند. به عنوان مثال، برخی از انواع شیمی درمانی ممکن است باعث آسیب دیدن قلب، ریه، کبد، کلیه‌ها یا سیستم تولید مثل شوند. برخی افراد ممکن است سال‌ها یا ماهها پس از درمان با مشکل حافظه و تمرکز درگیر باشند.
تغییرات سیستم عصبی ممکن است بعد از درمان گسترش یابند. کودکانی که شیمی درمانی را تجربه کرده اند، ممکن است ماهها یا سال‌ها پس از درمان درگیر عوارض جانبی آن باشند. همچنین، بازماندگان سرطان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دوم هستند.
اثرات جانبی طولانی مدت
داروهای این روش درمانی می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند که ماهها و سال‌ها پس از درمان قابل مشاهده نیستند. عوارض جانبی دیر هنگام بسته به داروی شیمی درمانی متفاوت است اما میتواند شامل موارد زیر باشد:
- آسیب عصبی ( نوروپاتی محیطی)
- خطر ابتلا به سرطان دوم
- مشکلات کلیوی
- آسیب به بافت ریه
- مشکلات قلبی
- ناباروری
داروهای شیمی درمانی چه عوارضی دارند؟
عوارضی که ممکن است داروهای شیمی درمانی در بدن ایجاد نمایند بستگی به ترکیب دارویی و شدت واکنش بدن نسبت به دارو دارد. به یاد داشته باشید این عوارض موقت و گذرا هستند و بیمار دچار همه عوارضی که در اینجا ذکر میشود، نخواهد شد و در مجموع فواید حاصل از این داروها بیشتر از عوارض آنهاست. بنابراین ذکر عوارض صرفاً به این منظور است که شما بهتر آنها را بشناسید و بتوانید راههای مقابله با آنها را از تیم درمان جویا شوید. بنابراین، ضمن آگاهی از این عوارض پیگیر ادامه‌ی درمان خود باشید و دوره مذکور را با امیدواری و شکیبایی طی نمایید.
تهوع و استفراغ و کم اشتهایی
شایعترین عارضه‌ی شیمی درمانی ایجاد تهوع و استفراغ میباشد. ایجاد تهوع و استفراغ ناشی از این داروها یکسان نیست و بروز آن نیز در افراد مختلف مشابه نمی‌باشد. بعضی از داروها شدیداً باعث تهوع و استفراغ میشوند در حالیکه بعضی تهوع و استفراغ کمی ایجاد می‌کنند. جهت جلوگیری از این حالت به طور معمول از داروهای خوراکی و یا تزریقی دیگری قبل از شیمی درمانی استفاده میشود. در مواردی که این عارضه شدید است، این داروهای پیشگیرانه بعد از شیمی درمانی هم تجویز میشوند.
نوبت دهی دکتر حکیمیان
ریزش مو
ریزش مو در بیشتر افرادی که شیمی درمانی میشوند دیده میشود. ریزش موی ناشی از داروهای شیمی درمانی در سرطان پستان معمولاً 2 تا 4 هفته بعد از شروع درمان آغاز میشود و معمولاً تا پایان شیمی درمانی ادامه دارد. ریزش مو به دنبال داروهای شیمی درمانی تزریقی، نسبت به داروهای شیمی درمانی خوراکی بیشتر اتفاق میافتد. معمولاً 3 تا 6 ماه پس از اتمام درمان، رویش مجدد موها شروع خواهد شد. بعضی از بیماران ترجیح میدهند در ابتدای درمان موهای خود را کوتاه نمایند و از پوستیژ (کلاه گیس) مناسب استفاده نمایند. برای ریزش ابروها می‌توان از تاتو یا‌هاشور استفاده کرد که اگر تصمیمی به این کار دارید بهتر است قبل از شروع شیمی درمانی باشد و به روش کاملاً استریل انجام شود.
همچنین بخوانید: سؤالات رایج در مورد شیمی درمانی
بعضی از داروها ریزش موی شدید و برخی ریزش موی خفیفی ایجاد می‌نمایند. برای جلوگیری از ریزش مو اقدماتی صورت می‌گیرد مانند استفاده از داروهای هورمونی بصورت تزریق عضلانی یا زیر جلدی با فواصل یک الی سه ماهه که متأسفانه چندان مؤثر نیست. روش دیگر استفاده از کلاه سرد کننده میباشد. در صورتی که قدرت ریزش موی دارو زیاد باشد ممکن است که این کلاه سرد کننده نتواند به طور چشمگیر از ریزش مو جلوگیری نماید. این کلاه در حین شیمی درمانی روی سر بیمار قرار می‌گیرد و بواسطه‌ی خنک سازی پوست سر، باعث کاهش جریان خون به پیاز مو میشود که باعث می‌گردد داروهای شیمی درمانی کمتر به پیاز مو برسند و در نتیجه تأثیر کمتری در ریزش مو داشته باشند.
با وجود استفاده از این روش باز هم ریزش مو در بسیاری افراد بصورت نسبی یا کامل روی میدهد. نکته‌ای که بسیار مهم است این است که برای کاهش ریزش مو نبایستی از میزان داوری مورد نیاز کاسته شود. همه‌ی افراد بویژه خانم‌ها، ریزش مو بسیار ناخوشایند است و باعث اضطراب و حتی افسردگی میشود. آنچه که به شما بیمار عزیز یادآور می‌شویم این است که در این شرایط، همیشه به موقت و گذرا بودن این دوره فکر کنید و در نظر داشته باشید که همه این تلاشها برای حفظ سلامت کامل شما است تا در آینده با آسودگی بیشتر به روال عادی زندگی در کنار دوستان و خانواده بازگردید.
برای مقابله با عوارض شیمی درمانی که باعث تغییرات ظاهری میشوند، می‌توانید از افرادی که این مراحل را طی کرده‌اند راهنمایی بگیرید و پس از هماهنگی با پزشک معالج خود، آنها را بکار گیرید.
زخم‌های دهان و گلو
عارضه‌ی دیگر شیمی درمانی بروز زخم دهان است. این زخم‌های دهانی ناشی از شیمی درمانی می‌توانند خفیف تا بسیار شدید باشند که شدت آن تا حدود زیادی بستگی به نوع داروی مصرفی دارد. برای افرادی که دچار زخم دهان میشوند به منظور تسریع بهبود آن از محلول‌های موضعی استفاده می‌گردد.
ضعف و بی حالی
عارضه‌ی دیگری است که در تعداد زیادی از بیماران ایجاد میشود و عمدتاً محدود به چند روز اول بعد از تزریق است و بتدریج رفع میشود.
بی حسی و گزگز شدن دست و پا
این حالت میتواند بعد از مصرف بعضی از داروها بوجود آید و ممکن است در ابتدا به صورت گذرا باشد ولی به مرور زمان و با مصرف بیشتر دارو ممکن است مداوم شود.
کاهش سلولهای خونی
کاهش گلبولهای سفید و کم خونی و کاهش پلاکت عارضه‌ی دیگری است که اغلب برگشت پذیر میباشد با این وجود در مواردی نیاز به مصرف داروهای تقویت کننده برای افزایش گلبولهای سفید و یا جبران کم خونی میباشد.
شیمی درمانی و عوارض آن
اختلال ناخن
طیفی از تغییرات را شامل میشود از جمله ایجاد خط روی ناخن، تغییر رنگ ناخن ناشی از رسوب رنگدانه روی بستر ناخن و جدا شدن ناخن از بستر آن. این مشکلات ممکن است که در فرد ایجاد شود و با اتمام دوره شیمی درمانی رفع شود. در موارد شدید لازم است به متخصص پوست مراجعه نمود.
حساسیت به دارو
با بعضی از داروها ایجاد میشود و در حین تزریق دارو روی میدهد. حساسیت ممکن است به صورت ایجاد بثورات جلدی، احساس گر گرفتگی، قرمز شدن پوست و افت فشار خون بروز کند. در چنین مواردی نیاز است که از داروهای ضدحساسیت و در صورت افت فشار خون مایع درمانی استفاده شود. دردهای عضلانی استخوانی، ورم بدن و به خصوص در نواحی دست و پا، قرمزی و سوزش دست و پا نیز از عوارض دیگری هستند که ممکن است در فرد تحت شیمی درمانی دیده شوند.
تغییر در اجابت مزاج
عارضه‌ی دیگری که معمولاً به صورت شایع اتفاق میافتد بورز مشکلات اجابت مزاج به ویژه سختی در دفع مدفوع و یبوست است. برای جلوگیری از یبوست، مصرف حداقل 5 لیوان آب در روز و میوه و سبزیجات و پیاده روی در حد امکان توصیه میشود. بعضی از داروها ممکن است باعث اسهال شوند که ممکن است خفیف تا شدید باشد و به صورت علامتی درمان میشود. عارضه‌ی دیگر که در بعضی از بیماران با مصرف برخی از داروهای شیمی درمانی بوجود می‌آید افزایش آنزیم‌های کبدی است. این عارضه گاهی مواقع ممکن است باعث شود که شیمی درمانی به تعویق بیفتد.
بعضی از داروهای شیمی درمانی باعث کم کاری و نارسایی قلبی میشوند. سر دسته‌ی این داروها داروهای خانواده آنتراسیکلین هستند که در سرطان پستان کاربرد زیادی دارند. به همین علت قبل از مصرف داروهای آنتراسیکلین از بیمار اکوکاردیوگرافی بعمل می‌آید که عملکرد قلب را می‌سنجد. بعضی از داروها ممکن است باعث التهاب ریه شوند. بعضی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند باعث نارسایی کلیه شوند. خطر ایجاد این عارضه در مواردی که بیمار به اندازه کافی مایعات نمی‌نوشد و یا به هر دلیلی مایعات بدن را از دست میدهد مانند استفراغ‌های شدید و یا اسهال شدید، بیشتر می‌گردد. به منظور پایش این عوارض است که در فواصل مناسب با نظر پزشک معالج آزمایش خون و معاینات لازم بعمل می‌آید و لازم است این عوارض را به پزشک خود یادآوری کنید و راه حل مناسب را جویا شوید.
شما و پزشک سرطان ( آنکولوژیست) تصمیم می‌گیرید چه دارو یا ترکیبی از داروها را دریافت کنید. پزشک شما دوز، نحوه مصرف داروها، چند بار و چه مدت استفاده از داروها را برایتان مشخص می‌کند. همه این تصمیمات به عوامل مختلفی بستگی دارد. به نوع سرطان، در کدام قسمت قرار دارد و چقدر بزرگ شده و چه قسمت‌هایی از بدن را درگیر کرده است. گاهی اوقات ممکن است بیمار برای بهبودی فقط از شیمی درمانی استفاده کند. بیشتر مواقع شیمی درمانی با جراحی یا پرتو درمانی یا هر دو مورد استفاده قرار می‌گیرد. عواملی که تیم مراقبت سرطانی برای توصیه گزینه‌های درمانی در نظر می‌گیرند عبارتند از:
- نوع و زیر گروه سرطان
- مرحله سرطان ( تا چه حد گسترش یافته)
- نتایج آزمایشات دیگر در مورد تومور
- سلامت عمومی و داروهای فعلی بیمار
- سایر مشکلات بیمار ( بیماری‌های قلبی، کبدی یا کلیوی)
- سن بیمار و ...
چرخه درمان شیمی درمانی
این درمان معمولا در فواصل منظم انجام میشود. یک چرخه ممکن است یک یا چند دارو، در یک یا چند روز یا چند روز تا چند هفته بدون درمان باشد. این عمل به سلولهای طبیعی زمان میدهد تا خود را در برابر عوارض دارویی مقاوم کنند. بعضی اوقات ممکن است دوز روزانه معینی برای بیمار تعیین شود و به دنبال آن یگ دوره استراحت برای فرد در نظر گرفته شود. بعضی از داروها وقتی به طور مداوم در تعداد دفعات مشخصی در طول روز مصرف شوند، بهتر عمل می‌کنند. هر دارو طبق برنامه خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیشترین تاثیر و کمترین عوارض جانبی را در پی داشته باشد. اگر بیش از یک دارو برای درمان شما تجویز شود، پزشک مربوطه برنامه درمانی کامل و جامعی را برای شما در نظر می‌گیرد و جای نگرانی برای تداخل دارویی و مشکلات احتمالی وجود ندارد. قبل از شروع به درمان سرطان تعداد چرخه‌های درمان بسته به نوع سرطان و سیستم بدنی فرد بیمار بررسی و مشخص میشود.
دریافت دارو در شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی به صورت خوراکی، موضعی روی پوست و تزریقی صورت می‌گیرد. با توجه به نوع سرطان و وضعیت بیمار ممکن است داروی خود را به صورت تزریقی که در رگ یا قسمت‌های دیگر بدن وارد میشود دریافت کند یا به صورت کپسول، قرص و شربت مصرف شود. اگر وضعیت بیمار به گونه‌ای باشد که نباید مادام تحت نظر باشد میتواند داروها را در منزل دریافت کند اما به این منظور نیست که تحت نظر پزشک خود نباشد. بیمار به طور منظم باید در بیمارستان حضور داشته باشد تا وضعیت سلامتیش مورد بررسی قرار بگیرد.
دریافت دارو در شیمی درمانی
انواع روش‌های تزریق در شیمی درمانی
همان طور که در قسمت بالا توضیح دادیم یکی از راههای دریافت دارو تزریق میباشد که خود تزریق روش‌های متفاوتی را در بر می‌گیرد:
تزریق عضلانی: عضلات ران و باسن شایعترین مناطق برای ارائه شیمی درمانی عضلانی هستند. در این نوع تزریق، به دلیل وارد شدن دارو در عضلات نسبت به رگ از ماندگاری بیشتری برخوردار میباشد.
تزریق زیر پوست (زیر جلدی): پوست شکم، ران و بازو از متداول‌ترین مناطق برای انجام تزریق در درمان شیمی درمانی می‌باشند. در بعضی موارد شما خودتان توسط گروه متخصص آموزش می‌بینید و تزریق را در منزل خودتان انجام می‌دهید.
تزریق وریدی: این روش به این معنا است که داروها مستقیما به شریان‌های نزدیک به سرطان تزریق میشوند. در این تزریق بیشتر داروها به تومور سرطانی می‌رسد و کمتر به بقیه قسمت‌های بدن سرایت می‌کند. برای این مورد تیم پزشکی لوله‌ای را تحت بی حسی موضعی درون شریان قرار میدهند.
تزریق به داخل کانال نخاعی (اینتراکتاکال): برای بسیاری از سرطان‌ها به تزریق داروهای شیمی درمانی به مایع اطراف ستون فقرات نیازی نیست اما در درمان انواع سرطان خون، لنفوم و همچنین برخی از تومور مغزی کاربرد دارد.
تزریق داخل حفره صفاقی: بین صفاق جداری و احشایی را حفره صفاقی می‌نامند. این حفره شامل آب، الکترولیت‌ها و آنتی بادی‌ها میباشد که حرکت آزادنه ارگانی شکمی را فراهم می‌کند. شیمی درمانی از طریق لوله (سوند) به طور مستقیم وارد حفره صفاقی میشود.
تزریق داخل شریانی: داروی شیمی درمانی را به شریان تغذیه کننده تومور وارد می‌کنند. در این روش به این علت که دارو به طور مستقیم وارد تومور میشود، دیگر نواحی بدن کمتر در معرض عوارض جانبی قرار می‌گیرند.
انواع روش‌های تزریق در شیمی درمانی
توصیه‌های مهم در طول شیمی درمانی
همان طور که می‌دانید استفاده از مواد خوراکی سالم همیشه از جایگاه و اهمیت بالایی در سلامتی بدن برخوردار بوده است. شما با تغذیه مفید می‌توانید به درمان و بهبودی بیماری خود کمک بسزایی کنید. به طور خلاصه در صورت عدم وجود مشکلات خاص، صرفا توصیه میشود رژیم غذایی متنوعی را همراه با وعده‌های غذایی مکرر و سبک دنبال کنید. نکاتی که باید رعایت کنید، شامل موارد زیر میباشد:
- نوشیدن حداقل دو لیتر آب در روز به عملکرد بهتر کلیه‌ها و همچنین به دفع صحیح داروها کمک می‌کند.
- به دلیل بی اشتهایی در طول درمان، توصیه میشود در طول روز چند وعده غذایی سبک میل کنید.
- در صورت تهوع و استفراغ، بهتر است از غذای خشک استفاده کنید.
- از مصرف نمک و ادویه جات جدا خودداری کنید.
- در صورت بروز اسهال، برای جلوگیری از کم آبی، مصرف غذای سبک و افزایش مایعات مصرفی بسیار مهم است.
- در صورت یبوست باید از مواد غذایی حاوی فیبر (میوه و سبزیجات) مصرف کنید.
- در طی شیمی درمانی برای تقویت ارگان‌های بدن مقدار زیادی کالری دریافت کنید.
- رژیم‌های غذایی با پروتئین بالا برای بیماران مبتلا به سرطان توصیه میشود، زیرا پروتئین به قوی شدن عضلات کمک می‌کند.
- رژیم‌های قلیایی قدرت اکسیدانی و ضد سرطانی بالایی دارند که باعث جلوگیری و درمان سرطان میشود.
توصیه‌های مهم در طول شیمی درمانی
سوالاتی که باید از تیم پزشکی خود بپرسید
- چه نوعی از شیمی درمانی را به من توصیه می‌کنید؟ چرا؟
- اهداف شیمی درمانی چیست؟
- آیا شیمی درمانی تنها درمان سرطان من خواهد بود؟ اگر نه، آیا قبل، در طول یا بعد از دیگر درمان سرطان تجویز میشود؟
- چگونه شیمی درمانی را دریافت خواهم کرد، به صورت قرص یا تزریق وریدی؟ هر چند وقت یکبار؟ برای چه مدت؟
- اگر لازم باشد برای شیمی درمانی به مرکز شما مراجعه کنم، چه مدت طول می‌کشد تا درمان انجام شود؟ چند وقت یکبار نیاز به مراجعه به مرکز دارم؟
- اگر باید این دارو را در خانه مصرف کنم، آیا دستورالعمل خاصی در مورد نحوه نگهداری یا مصرف آن وجود دارد؟ اگر یک نوبت را فراموش کردم چه باید بکنم؟
- عوارض جانبی احتمالی این درمان در کوتاه مدت چیست؟
- آیا این درمان بر زندگی روزمره من تأثیر می‌گذارد؟ آیا می‌توانم کار کنم، ورزش کنم و فعالیت‌های معمول خود را انجام دهم؟
- آیا شیمی درمانی بر تغذیه من تأثیر می‌گذارد؟ اگر چنین است، چگونه می‌توانم در طول دوره درمان، از تغذیه مناسب برخوردار شوم؟
- اثرات بلندمدت احتمالی این درمان چیست؟
- در مورد عوارض جانبی که تجربه می‌کنم باید با چه کسی صحبت کنم؟
- آیا قبل، حین یا بعد از شیمی درمانی به آزمایش یا اسکن نیاز دارم؟
- آیا ممکن است دوز یا مدت شیمی درمانی من در طول زمان تغییر کند؟
جمع بندی
سرطان یکی از بیماری‌های رایج در سر تا سر دنیا میباشد که با داشتن اطلاعات کافی و تشخیص زود هنگام قابل پیشگیری و درمان است. در طول انجام شیمی درمانی گفت و گو با مشاور و پزشک معالج میتواند تاثیر بسزایی در روحیه و کمک به بهبودی حال شما داشته باشد. کلینیک کانسر پردیس شیراز با کادر مجرب و با دستگاه‌های مدرن و مجهز، راه را برای شما عزیزان آسان کرده است و در محیطی آرام در کنار شما خواهد بود. در صورتی که پزشک متخصص شما، راه درمان سرطان شما را شیمی درمانی تشخیص داده است، می‌توانید با کلیک روی تصویر زیر، به راحتی از خدمات نوبت دهی آنلاین شیمی درمانی مرکز پردیس بهره مند شوید.
تفسیر پارامترهای آزمایش اسپرموگرام
سرطان بیضه چیست؟ علائم، تشخیص و درمان سرطان بیضه
تفاوت تومور خوش‌خیم و بدخیم | روش تشخیص + درمان این تومورها | دکتر القاسی
خطرناکترین اثرات قرار دادن لپ تاپ روی پا
گذاشتن لپ تاپ روی پا عوارض جدی دارد
گذاشتن لپ تاپ روی پا خطرناک است ؟ - علم فردا
آخرین خبر | عوارض گذاشتن لپ‌تاپ روی پا در حین کار
بند نیامدن خون ریزی یا خون ریزی طولانی مدت از شایعترین علامت‌هایی است که ناشی از بین رفتن توانایی بدن در کنترل لخته کردن خون میباشد
متداول‌ترین اختلال انعقادی شناخته شده، هموفیلی است که در آن، بیماران برای مدت طولانی قبل از تشکیل لخته، خون ریزی می‌کنند. اختلالات انعقادی دیگری نیز با علل گوناگون وجود دارند.
انعقاد و لخته شدن فرآیندی پیچیده است که در آن اجزای متعدد خون دخالت دارند. به فهم مشکلات انعقادی به توضیح آن میپردازیم
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
پلاسما که جزء مایع خون است، تعدادی از پروتئین‌ها و عوامل انعقادی را حمل می‌کند. پلاکت‌ها سلولهای کوچک بی رنگی در خون هستند و باعث انقباض عروق خونی صدمه دیده میشوند تا خون کمتری از دست برود.
آنها همچنین به بسته شدن عروق خونی صدمه دیده و سرعت بخشیدن به انعقاد خون، از طریق پلاسما کمک می‌کنند. هر اختلالی که در تولید پلاکت یا یکی از مراحل متعدد فرایند، تأثیر بگذارد موجب از بین رفتن فرایند طبیعی انعقاد میشود.
اشکال در هر کدام از فاکتورها و پروتیین‌های انعقادی و عملکرد پلاکت‌ها میتواند موجب لخته نشدن خون یا اختلال انعقاد گردد.
بعضی از اختلالات انعقادی علائمی شبیه کوفتگی شدید و کبودی را نشان میدهند. بقیه، نشانه‌های ظاهری ندارند، ولی در آنها خطر خون ریزی داخلی وجود دارد.
اختلالات انعقادی به علل متفاوت به وجود می‌آیند و عوارض گوناگونی ایجاد می‌کنند که متداول‌ترین علت‌های اختلالات انعقادی عبارتند از:
هموفیلی:
یا هموفیلی نوع A (کمبود فاکتور 8) که یک اختلال ارثی انعقادی است و خانم‌ها در این اختلال ژنتیکی ناقل هستند اما اغلب آقایان مبتلا میشوند.
بیماری کریسمس:
که به نام هموفیلی B یا کمبود فاکتور 9 شناخته میشود؛ کمتر از هموفیلی نوع A شایع است ولی نشانه‌های آن مشابه هموفیلی نوع A است.
کاهش تعداد پلاکت‌ها در گردش خون:
شایعترین علت اختلال انعقادی کمبود پلاکت خون است که با فقدان پلاکت‌ها در جریان خون مشخص میشود. کاهش پلاکت‌ها با علت ناشناخته نیز جزء این بیماری است.
بیماری فون ویلبراند:
اختلال ارثی با زمان خون ریزی طولانی به علت کمبود فاکتور انعقادی فون ویلبراند و نقص عملکرد پلاکت‌ها، شایعترین اختلال انعقادی ارثی است.
اختلال انعقاد منتشر داخل عروقی:
که کوآگولوپاتی مصرفی نیز نامیده میشود، پیامد سایر بیماری‌هاست. این بیماری تشکیل لخته‌های داخل عروقی را افزایش میدهد که در نهایت با مصرف بیش از حد فاکتورهای انعقادی و کاهش میزان آنها، سبب خون ریزی میشود.
کاهش پروترومبین خون نوعی نقص مادرزادی عوامل انعقادی است که منجر به خون ریزی میشود.
دیگر اختلالات انعقادی شامل کمبود فاکتور ۱۱ یا هموفیلی C و کمبود فاکتور ۷ است.
درمان و سیر بهبودی، بستگی به اقدامات پزشکی و درمان فوری علت‌های اصلی خونریزی دارد. خون ریزی ناشی از اختلال انعقادی مخصوصاً در داخل مغز یا مجاری گوارشی، ممکن است کشنده باشد.
وظیفه اصلی پلاکت‌ها جلوگیری از خون ریزی و خارج شدن گلبول قرمز از داخل رگ است. علامت Plt در آزمایش خون نشان دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر میلی لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ‌ترین عدد برگه آزمایش خون است.
پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است. همچنین پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون غیر طبیعی است و نیازمند توجه خاص است.
نارسایی مغز استخوان
نارسایی مغز استخوان یا سرکوب مغز استخوان حالتی است که همه سلولهای خونی مانند گویچه سرخ، گویچه سفید و پلاکت دچار کاهش تولید میشوند. به همین دلیل ما در بیماران همزمان کم خونی، ضعف ایمنی و اختلال انعقاد خون داریم.
کمبود تغذیه ای
کمبود مواد مورد نیاز خون سازی منجر به اختلال در تولید پلاکت نیز میشود. از جمله این موارد می‌توان به آهن اشاره نمود که نقش مهمی در خون سازی بدن دارد.
عفونت‌های ویروسی
برخی عفونت‌های ویروسی می‌توانند موجب کاهش پلاکت خون شوند. برای مثال زمانی که فردی در مرحله حاد بیماری ایدز قرار دارد یعنی ۲ الی ۴ هفته پس از ورود ویروس به بدن، ممکن است با علائمی مواجه شود که از جمله آنها کاهش گلبولهای سفید خون و پلاکت‌ها میباشد.
انعقاد داخل عروقی منتشر
اختلال انعقادی منتشر که به معنی فعال شدن سیستم انعقاد خون به صورت منتشر در رگ‌های مختلف بدن است. حالتی خطرناک و کشنده است که به دلایل مختلفی مانند سرطان، بیماری‌های زنان، عفونت، مسمومیت و مارگزیدگی رخ میدهد. همزمان مصرف پلاکت‌ها و پروتئین‌های انعقادی باعث کاهش آنها در پلاسما شده و امکان دارد که منجر به خونریزی شدید شود.
مصرف برخی داروها
هپارین یک گلیکوزآمینو گلیکان بسیار سولفاته‌است که به عنوان یک داروی ضدانعقاد تزریقی استفاده میشود. مصرف این دارو هم میتواند موجب کاهش پلاکت خون شود. همین طور مصرف آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروییدی و داروهای ضد دیابت خوراکی هم می‌توانند موجب کاهش پلاکت خون شوند.
بزرگی طحال
حال عضوی از دستگاه لنفاوی محسوب میشود که زیر قفسه سینه و سمت چپ بدن واقع شده است. این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، وظیفه خون‌سازی را به عهده دار و پس از آن تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبولهای سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده می‌گیرد. بزرگ شدن طحال موجب کاهش پلاکت خون میشود.
پره اکلامپسی
از عوارض دوران بارداری و یک اختلال چندارگانی است. ین بیماری یکی از علت‌های مهم مرگ و میر مادران باردار میباشد که باعث عوارض جنینی و مادری میشود. یکی از عوارض این بیماری کاهش تعداد پلاکت در خون است.
کم خونی
کم خونی یا آنمی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد.
لوسمی یا سرطان خون
لوسمی گروهی از انواع سرطان است که معمولاً از مغز استخوان شروع میشود و باعث شکل‌گیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی می‌گردد. با توجه به اختلال در عملکرد مغز استخوان از عوارض این بیماری می‌توان به کاهش پلاکت خون اشاره نمود.
انواع وراثتی کمبود پلاکت
کاهش پلاکت خون میتواند دلایل وراثتی هم داشته باشد.
شیمی درمانی بعد از سرطان
داروهای شیمی درمانی از طریق گردش خون به همه جای بدن منتقل شده، هر گونه رشد و تکثیر را متوقف کرده یا کاهش میدهند. یکی از این نقاط، مغز استخوان است. کاهش رشد و تکثیر در مغز استخوان میتواند موجب آنمی، نوتروپنی و ترومبوسیتوپنی که همان کاهش پلاکت خون است، شود.
آی تی پی
اگر هیچ کدام از این موارد گفته شده دلیل کاهش پلاکت نبود و هیچ دلیل دیگری هم پیدا نشد، آن وقت می‌توان مطمئن شد بیمار دچار آی تی پی است؛ یعنی کمبود پلاکتی که دلیل آن شناخته شده نیست.
در خون انسان 13 فاکتور انعقادی وجود دارد که نبود هر یک از آنها موجب اختلال و تداوم خونریزی است. بیماری هموفیلی مشکل ناشی از این بیماری است؛ به بیان ساده‌تر هموفیلی نوعی بیماری اختلال خونی است که باعث عدم انعقاد خون به طور طبیعی میشود. کمبود هر یک از فاکتورها باعث بروز نوعی از این بیماری میشود.
لوگوی بین‌المللی بیماران هموفیلی یک آرم سفید و قرمز است. در این طرح یک فرد سالم و فردی که مفاصلش تغییر شکل پیدا کرده به هم کمک می‌کنند تا قادر به حرکت باشند.
این شعار آرمانی این آرم و دنیای رویایی آن است، اما در دنیای واقعی این بیماران علاوه بر این که گاهی از کمبود فاکتور انعقادی خون رنج می‌برند، هزینه‌های بالای خدمات درمانی، کمبود دارو، مشکل اشتغال، کیفیت نامطلوب برخی تجهیزات درمانی، مشکل تردد در جامعه و مشکلات ازدواج را نیز دارند. روز جهانی هموفیلی فرصتی است برای یادآوری این که بیماران هموفیلی نیز می‌توانند در سایه برخورد مسوولانه خانواده، جامعه و دولت از زندگی عادی برخوردار شوند.
در خون انسان 13 فاکتور انعقادی وجود دارد که نبود هر یک از آنها موجب اختلال و تداوم خونریزی است. بیماری هموفیلی مشکل ناشی از این بیماری است؛ به بیان ساده‌تر هموفیلی نوعی بیماری اختلال خونی است که باعث عدم انعقاد خون به طور طبیعی میشود. کمبود هر یک از فاکتورها باعث بروز نوعی از این بیماری میشود.
به عنوان مثال در هموفیلی نوع A اختلال در فاکتورهای 8 و 9 وجود دارد و در هموفیلی نوع B، نبود فاکتور 9 اختلال انعقادی ایجاد می‌کند، بیماران هموفیلی نوع C نیز با کمبود پلاکت مواجه هستند. بیماری هموفیلی، یک بیماری ژنتیک است که در مردان دیده میشود.
هموفیلی در مقایسه با سایر بیماری‌ها یک بیماری نادر است. شیوع هموفیلی در اغلب کشورها 13 تا 18 در هر 100 هزار مرد گزارش شده است.
هموفیلی در ایران
نزدیک به 7000 بیمار هموفیلی در ایران زندگی می‌کنند که 20 درصد این جمعیت در تهران و بقیه در استان‌ها پراکنده‌اند. در ایران، برآورد میشود از هر 20 هزار نفر، یک نفر مبتلا به بیماری هموفیلی است و با جمعیت 70 میلیونی ما باید حدودا 35 هزار نفر مبتلا باشند، ولی اغلب آنان ناشناس مانده‌اند و فقط حدود 7000 بیمار ثبت و شناسایی شده است.
خوشبختانه با آموزش ناقلان بیماری هموفیلی در سال‌های گذشته، رشد این بیماری هم‌اکنون در کشور کنترل شده است.
خونریزی و عوارض آن
خونریزی در مبتلایان به هموفیلی نسبت به افراد سالم با سرعت بیشتری اتفاق نمی‌افتد، بلکه زمان آن طولانی‌تر است. شدت هموفیلی با مقدار فاکتورهای انعقادی خون مشخص میشود.
خونریزی و معلولیت ناشی از آن در نقاط مفصلی بدن بیماران هموفیلی، مهم‌ترین آثار کمبود فاکتورهای خونی است.
بیمارانی که سطح خونی فاکتورهای انعقادی در خون آنها، حدود 10 درصد باشد (در افراد سالم میانگین سطح خونی فاکتورها صددرصد است) تنها در جراحی‌های بزرگ یا در زمان کشیدن دندان، دچار خونریزی میشوند.
حتی ممکن است در این افراد، قبل از وقوع عوارض جراحی، هموفیلی تشخیص داده نشده باشد.
زمانی که سطح خونی فاکتور 8 یا 9 کمتر از یک درصد باشد، شدت هموفیلی بالا خواهد بود.
در این افراد، با کمترین فعالیت روزمره، خونریزی اتفاق میافتد و همچنین ممکن است جراحت خونریزی دهنده نامشخص باشد. خونریزی اغلب در مفاصل و سر اتفاق میافتد.
احتمال خونریزی با ضربه‌های کوچک به بینی، دهان و لثه‌ها وجود دارد. همچنین مسواک زدن یا کارهای دندانپزشکی سبب خونریزی زیادی میشود.
خونریزی درون مفصل یکی دیگر از عوارض این بیماری است که میتواند درد، خشکی و بی‌حرکتی مفصل و در نهایت بدشکل شدن مفصل را در صورت عدم درمان مناسب و بموقع، سبب شود.
مفصل زانو شایعترین محل عوارض ناشی از خونریزی هموفیلی است. خونریزی‌های مفصلی مکرر میتواند منجر به آرتریت مزمن دردناک، بدشکل شدن مفصل و لنگیدن شود.
خونریزی درون عضلات نیز در این بیماری دیده میشود. خونریزی زیاد در این محل‌ها میتواند با افزایش فشار بر روی بافت‌ها و اعصاب منطقه، آسیب و بدشکل شدن دائمی را به همراه داشته باشد.
خونریزی درون مغز نیز در بیماران مبتلا به هموفیلی ممکن است رخ دهد، این خونریزی میتواند با ضربه به سر یا به طور خود به خودی اتفاق افتد. در حقیقت شایعترین علت مرگ در کودکان مبتلا به هموفیلی و جدی‌ترین عارضه این بیماری همین خونریزی مغزی است. خونریزی مغزی میتواند حتی با یک ضربه کوچک به سر یا بر اثر زمین خوردن کودک روی دهد. خونریزی‌های کوچک در مغز میتواند باعث کوری، عقب افتادگی ذهنی و انواع نقایص عصبی و در صورت عدم تشخیص و درمان فوری، منجر به مرگ شود.
در ایران، برآورد میشود از هر 20 هزار نفر، یک نفر مبتلا به بیماری هموفیلی است و با جمعیت 70میلیونی ما باید حدودا 35هزار نفر مبتلا باشند، ولی اغلب آنان ناشناس مانده‌اند و فقط حدود 7000 بیمار ثبت و شناسایی شده است
بیماران هموفیلی باید با توجه به میزان خونریزی و وزن خود دارو دریافت کنند. دریافت نکردن دارو به میزان کافی و بموقع موجب خونریزی داخل مفاصل و ایجاد معلولیت دائمی برای این بیماران میشود.
متاسفانه در بسیاری از موارد کمبود دارو باعث ایجاد معلولیت‌های جسمی در بیماران هموفیلی و بویژه کودکان شده است.
... و باز هم دارو
سال‌هاست در کشور این جمله از سوی بیماران هموفیلی تکرار میشود «مشکل بزرگ بیماران هموفیلی مشکل دارو است» معضلی که گاهی خود را نشان میدهد. این در حالی است که 25 تا 30 درصد کل یارانه اختصاص داده شده به دارو شامل این بیماران میشود و سالانه در کشور حدود 100 میلیارد تومان یارانه برای داروهای این 7000 بیمار هزینه میشود. هزینه خرید داروی بیماران هموفیلی در بسیاری از کشورها نیمی از بودجه این بیماری یا در برخی یا 30 درصد از کل بودجه اختصاص یافته به بیماران هموفیلی است، اما در ایران 90 درصد بودجه اختصاص یافته به درمان بیماران هموفیلی در ایران صرف خرید داروی این افراد میشود.
در بیشتر مواقع کمبودهای مقطعی دارو به دلیل اختلال در توزیع دارو در داروخانه‌هاست، البته گاهی نیز به دلیل عدم واردات دارو یا بموقع ترخیص نشدن آن است. برخی مواقع سود جویی برخی افراد نیز بر سیستم غیرعلمی توزیع اضافه میشود و اوضاع را بدتر می‌کند؛ از آن بدتر نیز تجویزهای سلیقه‌ای پزشکان است که در برخی موارد بخش مهمی از این منابع را به هدر میدهد.
از ایدز و بیماری‌های دیگر
اگر فرآورده‌های خونی سالم باشند، بیماران هموفیلی دچار هیچ مشکلی نمی‌شوند ولی از آنجا که اطمینانی از این موضوع وجود ندارد، خطر ابتلا به ایدز همواره جان بیماران هموفیلی را تهدید می‌کند.
ماجرای خون‌های آلوده به ایدز محدود نشده، هپاتیت کابوس دیگر بیماران هموفیلی است در افراد مبتلا به ویروس هپاتیت C، کبد در معرض آسیب قرار دارد و در صورتی که آسیب‌های کبدی جدی شود، درمان بی‌تاثیر است.
همچنین بیماران در معرض سرطان کبد قرار می‌گیرند. با وجود 7000 بیمار هموفیلی در کشور، تعداد بیماران هموفیلی آلوده به هپاتیت حدود 3500 نفر است که از این تعداد تاکنون 100 بیمار جان خود را از دست داده‌اند.
البته از سال 1375 که آلوده شدن بسیاری از بیماران هموفیلی به هپاتیت C براثر استفاده از خون آلوده مشخص شد، با آگاهی مسوولان و تلاش‌های انجام شده تا کنون کمتر از 10 نفر به تعداد هموفیلی‌های مبتلا به ویروس هپاتیت C اضافه شده‌اند.
خوشبختانه با احساس مسوولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال گذشته درمان بیماران هموفیلی که از طریق فرآورده‌های خونی به بیماری هپاتیتCآلوده شده‌اند، شروع شده است. داروهای این بیماران بسیار گرانقیمت است و هر دوره درمانی یک بیمار بالغ بر 12میلیون تومان صرفا هزینه دارویی دارد.
انجمن سرطان آمریکا لیستی از غربالگری‌های پیشگیری کننده از انواع سرطان‌هایی که در اولویت غربالگری است را معرفی کرد.
سرطان نوعی بیماری است که در آن، برخی از سلولهای بدن بدون توقف شروع به تقسیم شدن می‌کنند و به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابند. سرطان میتواند از هر جای بدن انسان شروع شود که از تریلیون‌ها سلول ساخته شده است. در حالت نرمال، سلولهای بدن رشد می‌کنند و تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی را تشکیل دهند که بدن به آنها نیازمند است. هنگامی که سرطان بروز می‌کند، این روند در هم می‌شکند و سلولهای پیر و آسیب دیده، در حالی که باید بمیرند، زنده می‌مانند. این سلولهای اضافی می‌توانند بدون توقف تقسیم شوند و ممکن است منجر به تشکیل تومورها شوند.
آزمایش سرطان یا غربالگری سرطان به آزمایش‌هایی اطلاق میشود که قبل از بروز هر گونه علائمی، به بررسی علائم سرطان می‌پردازند. مطالعات نشان میدهند که برخی از آزمایش‌های غربالگری به یافتن سرطان در مراحل اولیه کمک می‌کنند؛ زمانی که احتمالاً درمان آن آسان‌تر است.
اکثر افراد تا سن ۴۰ سالگی نیازی به آزمایشات غربالگری سرطان ندارند. افراد در معرض خطر سرطان ممکن است غربالگری سرطان را زودتر شروع کنند. این غربالگری‌ها میتواند به تشخیص زودتر سرطان کمک کند تا روند درمان اثربخش‌تر باشد؛ چراکه پزشک شما با بررسی عوامل خطر از جمله سن، جنس، تاریخچه خانوادگی و موقعیت جغرافیایی و شغلی، تشخیص میدهد که کدام غربالگری برای شما بهتر یا اولویت دارد.
بر اساس اعلام متخصصان آنکولوژی انجمن سرطان آمریکا، غربالگری سرطان زمانی بهترین نتیجه را دارد که به طور منظم طبق دستورالعمل انجام شود؛ چراکه با افزایش انواع خاصی از سرطان‌ها مثل سرطان پستان، روده و ریه، اهمیت بررسی‌های پزشکی دوچندان میشود.
ماموگرافی
ماموگرافی، گرفتن عکس اشعه ایکس از پستان است که به پزشکان کمک می‌کند تا تغییرات پستان را در طول زمان مقایسه کنند و گاهی تا سه سال قبل از بروز علایم، سرطان را شناسایی کرده، زنان بعد از چهل سالگی می‌توانند این غربالگری را انجام دهند.
غربالگری سرطان دهانه رحم
تست HPV و تست پاپ‌اسمیر دو آزمایشی هستند که برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم یا پیشگیری از آن بسیار کمک کننده هستند.
تست HPV، ویروس پاپیلومای انسانی را که میتواند باعث تغییرات سلولی در دهانه رحم شود را شناسایی می‌کند.
اگر HPV به خودی‌خود از بین نرود میتواند باعث زگیل تناسلی و سرطان شود.
تست پاپ‌اسمیر، تغییرات سلولی دهانه رحم را بررسی می‌کند که در صورت عدم درمان میتواند به سرطان دهانه رحم تبدیل شود، معمولا بعد از ۱۸ سالگی این غربالگری‌ها شروع میشود.
غربالگری کولورکتال
بهتر است هم زنان و هم مردان ۴۵ تا ۷۵ ساله از نظر سرطان کولورکتال(سرطان روده بزرگ) غربالگری شوند.
کولونوسکوپس رایج‌ترین غربالگری برای سرطان کولورکتال است.
غربالگری سرطان پروستات
آزمایش خون، آنتی‌ژن اختصاصی PSA را شناسایی می‌کند، PSA پروتئینی است که توسط سلولهای غده پروستات اعم از طبیعی یا سرطانی، ساخته میشود. هرچه سطح PSA بالاتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پروستات بیشتر است، این غربالگری معمولا بعد از ۵۰ سالگی انجام میشود اما در مردانی که یک خویشاوند درجه یک مبتلا با سن کمتر از ۵۰ سال دارند از ۴۰ سالگی باید از نظر ابتلا به سرطان پروستات غربالگری شوند.
غربالگری سرطان ریه
اسکن توموگرافی کامپیوتری با دوزپایین تنها آزمایش غربالگری توصیه شده برای سرطان ریه است.
