همان‌طور که از اسم این تکنیک پیداست، برای «شکستن یخِ» رویدادها یا جلسات طراحی شده‌اند. این تکنیک غالبا زمانی استفاده می‌شود که افرادی که معمولا با هم کار نمی‌کنند یا شاید اصلا همدیگر را نمی‌شناسند، برای هدف خاص مشترکی با یکدیگر ملاقات می‌کنند.
وقتی از یخ‌شکن استفاده کنید که:
شرکت‌کنندگان دارای پیشینه‌های متفاوتی باشند.
لازم باشد افراد به سرعت با هم ارتباط برقرار کنند تا بتوانند برای دستیابی به هدف مشترکی کار کنند.
گروه‌تان به تازگی تشکیل شده است.
موضوعاتی که می‌خواهید در موردشان بحث کنید، برای بسیاری از شرکت‌کنندگان جدید و ناآشنا باشند.
به عنوان تسهیل‌کننده، نیاز داشته باشید که شرکت‌کنندگان را بشناسید و خود را به آنها بشناسانید.
اصلا «یخ» چیست؟
وقتی یخ‌شکن خود را طراحی می‌کنید، در مورد آن «یخی» که باید شکسته شود هم فکر کنید.
اگر افرادی را که نظریات مشابهی دارند گرد هم می‌آورید، ممکن است «یخ» همین حقایقی باشند که افراد هنوز با آن مواجه نشده‌اند.
اگر افرادی از درجات و سطوح مختلف در سازمان‌تان را برای بحثِ آزاد گردِهم می‌آورید، ممکن است «یخ» از تفاوت میان موقعیت بین افراد ناشی شود.
اگر افرادی با سوابق، فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف برای کار را گردِهم می‌آورید، ممکن است «یخ» از احساس افراد نسبت به هم ناشی شود.
شما باید با حساسیت زیادی با این تفاوت‌ها روبه‌رو شوید. تنها روی چیزی تمرکز کنید که برای رویدادتان مهم است. (به خاطر داشته باشید که می‌خواهید یخ جلسه را بشکنید، نه اینکه کل مشکلات را حل کنید یا صلح جهانی ایجاد کنید!)
همین طور که پیش می‌روید و رویداد را طراحی و تسهیل می‌کنید، بهترین کار این است که (به جای تفاوت‌ها) روی شباهت‌هایی همچون علاقه‌ی مشترک به نتیجه‌ی رویداد تمرکز کنید.
طراحی یخ‌شکن
کلید موفقیت این جلسات، حصول اطمینان از تمرکز آنها بر اهداف اصلی سازمان و تناسب آن با گروه‌های شرکت کننده است.
وقتی «یخ» مورد نظر را مشخص کردید، مرحله‌ی بعدی شفاف‌سازی اهداف خاص جلسه است.
برای مثال، وقتی برای حل مشکلی در کار جلسه برگزار می‌کنید، ممکن است هدف شما:
ایجاد محیط کاری سازنده‌ای برای برگزاری جلسه و مشارکت خوب از طرف تمامی حاضران، بدون در نظر گرفتن سطح یا نقش شغلی آنها در سازمان باشد.
با داشتن اهداف واضح، می‌توانید شروع به طراحی جلسه‌ی خود کنید. از خودتان بپرسید که چگونه باید به اهداف‌تان دست یابید. برای مثال:
«چگونه افراد به راحتی مشارکت خواهند کرد؟»
«چگونه عرصه‌ای برابر برای افرادی با سطوح و مشاغل مختلف ایجاد می‌کنید؟»
«چگونه حس مشترکی نسبت به هدف ایجاد می‌کنید؟»
وقتی جلسه را طرح‌ریزی کردید، می‌توانید این پرسش‌ها را به عنوان چک لیست به کار ببرید.
آیا این جلسه به افراد کمک خواهد کرد تا احساس راحتی کنند؟ عرصه‌ای برابر برای همگان ایجاد کند و غیره؟
به علاوه، برای بررسی بیشتر مسئله باید از خودتان بپرسید که واکنش هر فرد به این جلسه چگونه خواهد بود. آیا شرکت‌کنندگان احساس راحتی خواهند کرد؟ آیا آنها احساس خواهند کرد که این جلسه مناسب و ارزشمند است؟
نمونه‌ها
انواع مختلفی از یخ‌شکن‌ها وجود دارند که هر یک برای هدف خاصی مناسب هستند. در این‌جا نگاهی به تعدادی از محبوب‌ترین آنها و شیوه‌ی استفاده‌شان می‌اندازیم.
یخ‌شکن‌های معارفه‌ای
این یخ‌شکن‌ها برای معرفی شرکت‌کنندگان به یکدیگر و تسهیل گفتگو میان آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
واقعیتی که افرادِ کمی از آن اطلاع دارند: از شرکت‌کنندگان بخواهید که نام، بخش یا سِمت خود در سازمان، طول مدت خدمت و واقعیتی در مورد خودشان که افراد کمی از آن اطلاع دارند را با دیگران به اشتراک بگذارند.
این «واقعیت که افراد کمی از آن اطلاع دارند» تبدیل به عنصری انسانی می‌شود که می‌تواند به از میان بردن تفاوت‌هایی مانند درجه یا موقعیت در تعاملات بعدی کمک کند.
درست یا غلط: از شرکت‌کنندگان بخواهید خود را معرفی کنند و سه یا چهار جمله در مورد خودشان بگویند که یکی از آنها غلط است. سپس از سایر اعضای گروه بخواهید که حدس بزنند کدام جمله غلط بوده است.
این تمرین علاوه بر کمک به افراد برای شناسایی یکدیگر، به آغاز تعامل میان آنها نیز کمک خواهد کرد.
مصاحبه: از شرکت‌کنندگان بخواهید به گروه‌های دو نفری تقسیم شوند. بعد هر فرد با طرف مقابلش مصاحبه می‌کند. وقتی افراد گروه دوباره گردِهم جمع شدند، هر فرد طرف مقابلش را به بقیه‌ی افراد گروه معرفی می‌کند.
حل‌کنندگان مسائل: از شرکت‌کنندگان بخواهید در گروه‌های کوچکی شروع به کار کنند. سناریویی در مورد مسئله‌ای ساده طراحی کنید و از آنها بخواهید که برای مدت کوتاهی روی آن کار کنند. وقتی گروه مسئله را تحلیل کرد و بازخورد خود را آماده ساخت، به نوبت از هر گروه بخواهید تحلیل و راه‌حل‌های خود را به اطلاع تمام افراد برساند.
توصیه:
سناریوی نسبتا ساده‌ای انتخاب کنید تا همه بتوانند در حل آن شرکت داشته باشند. این ایده برای حل مسئله‌ای واقعی نیست، بلکه برای «آماده‌سازی» گروه برای تعاملات یا حل مشکلات در جلسه است. به علاوه افراد گروه در مورد شیوه‌های حل مسئله و تعامل با یکدیگر مطالبی را خواهند آموخت.
یخ‌شکن‌های مفید برای ساخت تیم
این یخ‌شکن‌ها برای دورِهم آوردن افرادی استفاده می‌شوند که در مراحل اولیه‌ی تشکیل گروه هستند. این کار می‌تواند به افراد کمک کند تا به شیوه‌ی منسجم‌تری با هم شروع به کار کنند و اینگونه بتوانند به اهداف یا برنامه‌های مشترک‌شان دست یابند.
شبکه‌ی انسانی: این شبکه روی چگونگی مناسبات مشترک و وابستگی افراد به یکدیگر متمرکز است.
تسهیل‌کننده کارش را با کلاف کاموا آغاز می‌کند. با نگه داشتن انتهای نخ، کلاف را به یکی از شرکت‌کنندگان می‌دهد و از او می‌خواهد تا خود را معرفی کرده و نقش خود در سازمان را بیان کند. وقتی این فرد خود را معرفی کرد، از وی بخواهید کلاف کاموا را به فرد دیگری در گروه بدهد. فردی که کلاف را به فرد دیگر می‌دهد باید شرح دهد که چگونه با فرد دیگر ارتباط برقرار می‌کند (یا انتظار دارد که ارتباط برقرار کند). این فرایند تا زمانی که تمام افراد خود را معرفی کنند، ادامه می‌یابد.
برای تاکید روی وابستگی متقابل میان اعضای گروه، تسهیل‌کننده رشته‌ی آغازین را می‌کشد و دست‌های همه باید حرکت کند.
چالش توپ: این تمرین چالش ساده و زمان‌بندی شده‌ای برای گروه ایجاد می‌کند تا به آنها کمک کند که روی اهداف مشترک‌شان تمرکز کنند و به علاوه افراد را به در نظرگرفتن افراد دیگر تشویق می‌کند.
تسهیل‌کننده، گروه را به شکل دایره در می‌آورد و از هر فرد می‌خواهد که توپ را پرتاب کند و در همین حال ابتدا نام خود و سپس نام فردی که توپ را به سمت او پرتاب می‌کند را اعلام کند. (چند بار اول، هر فرد توپ را به سمت فردی می‌اندازد که نام وی را می‌داند)، اما وقتی همه حداقل یک بار توپ را پرت کردند، زمان اجرای چالش فرا می‌رسد، یعنی رد کردن توپ به سایر اعضای گروه، آن هم به سریع‌ترین شیوه‌ی ممکن. این فرایند را زمان‌بندی کنید و آن‌گاه از گروه بخواهید که از این زمان پیشی بگیرند. همان‌طور که این چالش به پیش می‌رود، گروه فرایند کار را بهبود خواهد بخشید، مثلا با ایستادن نزدیک هم. در نتیجه همه یاد خواهند گرفت که در قالب گروه کار کنند.
امید، ترس‌ها و انتظارات: این کار زمانی بهتر انجام می‌شود که شرکت‌کنندگان از قبل درک خوبی از چالش‌هایی که گروه با آنها مواجه است داشته باشند. افراد را به گروه‌های دو یا سه نفره تقسیم کنید و از آنها بخواهید که در مورد انتظارات‌شان از رویداد یا کار پیش رو، از جمله ترس‌ها و امیدهایشان بحث کنند. پاسخ گروه را با مقایسه‌ی سه یا چهار امید، ترس و انتظار از هر گروه، جمع‌آوری کنید.
یخ‌شکن‌های شناسایی موضوع
این یخ‌شکن‌ها می‌توانند برای شناسایی موضوع در آغاز کار، یا تغییر در روند کار و یا بخشیدن نیرویی دوباره به افراد گروه، در طول رویداد مورد استفاده قرار گیرند.
تداعی معانی: این کار به افراد کمک می‌کند تا وسعت موضوع بحث را شناسایی کنند. فهرستی از واژه‌های مربوط به موضوع رویداد یا آموزش تهیه کنید. برای مثال، در کارگاه سلامت و ایمنی، از شرکت‌کنندگان بپرسید که با شنیدن عبارت «مواد خطرناک» چه کلمات یا عبارات مرتبطی به ذهنشان متبادر می‌شود. آنها ممکن است عباراتی همچون «خطر»، «فرسایش‌دهنده»، «آتش‌زا»، «اخطار»، «جمجمه و استخوان‌های متقاطع» و غیره را پیشنهاد کنند. تمام پیشنهادها را روی تخته بنویسید و بر حسب موضوع دسته‌بندی کنید. می‌توانید از این فرصت برای معرفی اصطلاحات اساسی و بحث در مورد گستره‌ی (چه کارهایی قرار است صورت گیرد) آموزش یا رویداد استفاده کنید.
موضوعات مهم و اساسی: این امر به همه این فرصت را می‌دهد تا پرسش‌هایی اساسی در مورد موضوعاتی که امیدوارند در رویداد یا کارگاه آموزشی پوشش داده شود، بپرسند. مجددا می‌توانید از این فرصت برای بحث در مورد واژگان کلیدی و گستره‌ی مباحث استفاده کنید. از نگهداری پرسش‌ها و ارجاع به آنها در حین پیشرفت و خاتمه‌ی رویداد اطمینان حاصل کنید.
طوفان فکری: طوفان فکری را می‌توان برای شکستن یخ یا نیروبخشیِ مجدد به افراد گروه در طول رویداد مورد استفاده قرار داد. برای مثال، اگر افراد در خلال حل مسئله درگیر جزئیات شده‌اند، می‌توانید با اجرای طوفان فکری، روند کار را تغییر دهید. اگر به دنبال بافتن پاسخ‌هایی در مورد مشکلات مربوط به خدمات مشتریان هستید، سعی کنید به جای یافتن راه‌حل، در مورد نحوه‌ی ایجاد این مشکلات طوفان فکری راه بیندازید. این کار به افراد کمک می‌کند تا مجددا به شیوه‌ای خلاقانه فکر کنند و وقتی سطوح انرژی گروه کم می‌شود انرژی تازه‌ای پیدا کنند.
صندلی داغ یک بازی گروهی و شاید بهترین راه برای آشنا شدن بیشتر با افراد یک جمع باشد. در این بازی شما هرگز نمی‌توانید حدس بزنید که آیا دیگران قرار است از شما سوال‌های چالشی بپرسند یا سوال‌های شخصی ساده! همچنین در جواب سوال‌هایی که شما از دیگر افراد می‌پرسید نیز ممکن است جواب‌های شوکه کننده‌ای دریافت می‌کنید و همین است که بازی را هیجان‌انگیز می‌کند!
ضمن اینکه طی آن می‌توانید برخی سوالات شخصی دلخواهتان را که شاید در شرایطی عادی امکان پرسش آنها نیست، از فرد مورد نظرتان بپرسید! در ادامه‌ی این مطلب، لیستی از سوالات صندلی داغ خواهید یافت که به هیجان بیشتر این بازی به شما کمک خواهد کرد.
یک صندلی یا یک جایگاه در نظر بگیرید و آن را «صندلی داغ ????» بنامید. یک تایمر هم برای اندازه‌گیری زمان تنظیم کنید؛ مثلا برای ۲ یا ۳ دقیقه. به نوبت از افراد حاضر بخواهید روی صندلی داغ بنشینند و سپس زمان‌سنج را روشن کنید. طی این مدت سایرین می‌توانند هر سوالی که می‌خواهند را از فرد بپرسند. بسته به نظر خودتان می‌توانید امکان عبور از یک سوال را نیز در نظر بگیرید. به این ترتیب که فرد روی صندلی می‌تواند از پاسخ هر سوالی که بیش از حد شخصی باشد، امتناع کند!
سوالات صندلی داغ
۱. اگر بخواهی در سه کلمه، خودت رو توصیف کنید، آن کلمات چه هستند؟
۲. چه چیز‌هایی باعث خنده‌ی عمیق تو می‌شوند؟
۲. اگر دنیا یک روز منجمد شود، و فقط تو قادر به حرکت در آن باشی و پس از آن، کسی شما و کارهایتان را در آن روز به خاطر نیاورد، در آن روز چه می‌کنی؟
۴. اگر زندگی تو یک فیلم بود، چه اسمی براش انتخاب می‌کردی؟
۵. دوست داری تو چه چیزی واقعا خوب باشی؟
۶. خفن‌ترین کاری که تا به حال انجام دادی چه بوده؟
۷. اگر یک ماشین زمان داشتی، به گذشته سفر می‌کردی یا به آینده؟ چرا؟
۸. اگر بتوانی اسم خودت را عوض کنی، چه نامی انتخاب می‌کنی؟
۹. ترجیح می‌دی از شهر یا کشور خودت خارج بشی و هیچوقت نتوانی به آن برگردی یا در شهر یا کشور خودت بمانی و هرگز اجازه‌ی خروج نداشته باشی؟
۱۰. اگر غول چراغ جادو داشته باشی سه آرزویت چه خواهد بود؟
۱۱. دوست داری کدام حیوان اسطوره‌ای را به عنوان حیوان خانگی ات داشته باشی؟
۱۲. شغل رویایی ات چیست؟
۱۳. فکر کن میخوای تو یه استخر پر از یه چیزی شیرجه بزنی، دوست داری محتویاتش چی باشه؟
۱۴. بهترین هدیه‌ای که دریافت کردی چه بود؟
۱۵. اگر حق انتخاب داشتی دوست داشتی در کدام کشور به دنیا بیایی؟
۱۶. به چیزی اعتیاد داری؟
۱۷. دوست داری شریک زندگیت چه ویژگی‌هایی داشته باشه؟
۱۸. عجیب‌ترین تنبیهی که از سمت پدر و مادرت صورت گرفته چی بوده؟ و بابت چه کاری تنبیه شدی؟
۱۹. نظرت درباره‌ی ازدواج چیه؟
۲۰. بزرگترین ترس زندگیت؟
۲۱. با حرف اول اسمت یه غذا بگو
۲۲. یه اسم دختر بگو که فقط یه نقطه داشته باشه
۲۳. درآمد شما بیشتره یا شوهرتون؟
۲۴. اگر امروز یه میلیارد تومن جایزه برنده بشی اولین کاری که باهاش می‌کنی چیه؟
۲۵. اگر الان گوشیت زنگ بخوره دوست داری کی پشت خط باشه؟
۲۶. از کدوم اتفاق تو زندگیت میشه یه فیلم سینمایی پرفروش ساخت؟
۲۷. اگر زندگیت یه فیلم بود اسمش رو چی میذاشتی؟
۲۸. شبیه پدرتی یا مادرت؟
۲۹. پنچ ویژگی برتر خودت را نام ببر.
۳۰. بدترین و بهترین خریدی که تا به حال انجام دادی چه بوده؟
۱. اگر برمی‌گشتی عقب بازم با همسرت ازوداج می‌کردی؟
۲. چه عادتی داری که اگر بتوانی آن را بشکنی، به خودت افتخار خواهی کرد؟
۳. کراش سینماییت کیه؟
۴. اگر بتوانی برای یک روز، به کس دیگری تبدیل شوید، دوست داشتی جای چه کسی باشی؟
۵. اگر مجبور باشی تا آخر عمر، تنها به یک موسیقی گوش کنی، چه آهنگی را انتخاب می‌کنی؟
۶. اگر تنها یک روز به مرگت مونده باشه، چکار می‌کنی؟
۷. کدوم رو انتخاب می‌کنی؟ 10 سال به عقب برگردی با 5 میلیارد بود، 20 سال بری جلو با 10 میلیارد پول؟
۸. اگه الان قرار باشه بمیری، حسرت چه کاری رو می‌خوری که انجام ندادی؟
۹. لاکچری‌ترین خرجی که واسه خودت کردی چی بوده؟
۱۰. اگر ثروتمندترین انسان باشی، جالب‌ترین چیزی را که می‌خری چیست؟
۱۱. دوست داشتی پسر باشی یا دختر؟
۱۲. آخرین فردی که دوست داری ببینی کیست؟
۱۳. آخرین باری که به فردی ابراز علاقه کردی چه زمانی بود؟
۱۴. چرا به اونی که دوست داری نمیگی؟
۱۵. بدترین کاری که در زندگی انجام دادی؟
۱۶. گناه دلچسب تو چیه؟
۱۷. دوست داری من چه کاری بکنم که تا به حال انجام ندادم؟
۱۸. آیا آدم حسودی هستی؟
۱۹. بزرگترین دروغی که تا به حال گفتی چی بوده و به چه کسی گفتی؟
۲۰. اگر الان قرار باشه بمیری، حسرت چه کاری رو می‌خوری که انجام ندادی؟
۲۱. شرمناک‌ترین لحظه‌ی زندگیت کی بوده؟
۲۲. اگر قرار بود به مدت یک سال فقط یه ماده غذایی بخوری، اون چی بود؟!
۲۳. اگر با اولین رلت ازدواج می‌کردی الان چند سال بود که متاهل بودی؟!
۲۴. برای کی حاضری جونت رو فدا کنی؟
۲۵. اگه پلیس دستگیرت کنه، دوست صمیمیت فکر میکنه به چه جرمی گرفتنت؟
با مجموعه جدید و چالش برانگیز از سوال جرات حقیقت عاشقانه همراه ستاره باشید.
۱. کثیف‌ترین آدمی که می‌شناسی کیه؟
۲. بی‌فایده‌ترین استعدادت چیه؟
۳. بدبوترین جایی که تا حال توش بودی کجاست؟
۴. کدوم عضو بدنت رو اگر از دست بدی برات مهم نیست؟
۵. تا حالا توهم اینکه یکی بهت توجه میکنه و منظور خاصی داره رو زدی؟
۶. مسخره‌ترین کاری که یکی از معلم‌ها یا اساتیدت انجام دادن چی بوده؟
۷. تا به حال شده خراب‌کاری بکنی، اما کسی نفهمه؟
۸. کاری هست که به سختی در برابر انجامش داری مقاومت می‌کنی؟
۹. اگر تو می‌تونستی یه سوال بپرسی، چه سوالی می‌پرسیدی؟
۱۰. احمقانه‌ترین فریبی که تا به حال خوردی چه بوده؟
۱۱. تا به حال در جمع آروغ زدی؟
۱۲. اگر یک روز کامل به جنس مخالفت تبدیل شوی چه می‌کنی؟
۱۳. ترجیح می‌دهی بستنی به طعم لجن بخوری یا لجن به طعم بستنی؟
۱۴. جمله‌ای که خانواده‌تون موقع بیرون رفتن همیشه بهتون میگن چیه؟!
۱۵. خنده دارترین خاطره کودکیتون چیه؟
۱۶. فکر کن من فروشندم، با چه جمله‌ای ازم تخفیف میگیری؟
۱۷. تو خونه به چیت گیر میدن؟!
۱۸. بدترین دروغی که تا به حال به پدر و مادر یا شریک زندگیت گفتی چه دروغی بوده؟
۱۹. اگر برای ازدواج مجبور به انتخاب باشی کدوم رو انتخاب می‌کنی؟: خوشکل بداخلاق یا زشت خوش اخلاق؟!
۲۰. تا حالا جلوی کسی که باهاش تعارف داری گوزیدی؟
سوالات صندلی داغ ۱۸+
۱. اولین عشق/ بوسه/ لحظه‌ی خاص تو با چه کسی و چه زمانی بوده‌است؟ (در صورت تمایل می‌توانید از جزئیات بیشتر سوال کنید)
۲. اولین ملاقات عاشقانه‌ی خودت را توصیف کن.
۳. اگر یک عینک اشعه‌ی ایکس داشتی، به چه کی نگاه می‌کردی؟
۴. اگر الان می‌تونستی هر کاری بکنی، با من چکار می‌کردی؟
۵. آیا از رابطه خودت راضی هستی؟
۶. به نظرت توی تخت خواب، عملکرد خوبی داری؟
۷. به نظرت، از نظر جنسی جذاب هستی؟
۸. دوست داری با چه کسی وارد رابطه بشی؟
۹. آیا دوست داری شریکت لباس مبدل بپوشه؟
۱۰. دوست داری چراغ روشن باشه یا خاموش؟
۱۱. تا به حال خواب من را دیدید؟
۱۲. تا به حال عکس خودت رو برای کسی فرستادی؟
۱۳. خواب‌های تحریک آمیز می‌بینی؟
۱۴. چه چیزی/ اتفاقی/ صحنه‌ای برای تو تحریک‌کننده است؟
۱۵. تا به حال به رابطه داشتن با یک استاد فکر کردی؟
۱۶. اگر من و تو، هر دو به یک نفر علاقه‌مند باشیم، چکار می‌کنی؟
۱۷. اگر من چشمای تو رو ببندم، دوست داری بعدش چه اتفاقی بیافته؟
۱۸. همین الان به کدوم یکی از افراد این جمع احساسی داری؟
۱۹. به کدوم قسمت بدنت افتخار می‌کنی؟
۲۰. دوست داری اولین کاری که بعد از ازدواجت می‌کنی چی باشه؟
سخن پایانی
آنچه خواندید، مجموعه‌ای از سوالات صندلی داغ بود که می‌توانید در طول جمع‌های دوستانه‌ی خود از سایرین بپرسید. یکی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که سوالات را روی تکه‌های کاغذ بنویسید و از هر کس سوالات تصادفی بپرسید. همچنین انواع بازی‌های خانگی هیجان انگیز برای کودکان و بزرگسالان را بیاموزید شما چه سوالات دیگری به لیست بالا اضافه می‌کنید؟
