- گیمیفیکیشن (Gamification)
- پذیرش حضوری داشته‌اید و پذیرش مجازی داشتیم.
- ذائقه آموزش تغییر نموده است.
- جامعه مخاطب بیشتری از دست داده است.
- آموزش در جامعه الزهرا س پشت پرده است و ارتباط گرفتن استاد و طلبه
- تلاش برای حفظ مزایای حضوری
- رفع مشکلات فناوری
3 یادگیری مشارکتی است. یادگیرندگان، معلمان، متخصصان و حتی صنعت گران را گردهم میآورد. وجود همه گروه‌ها در کنار هم دارای مزایای فراوانی است.
4 یادگیری سریع، زنده و پویا و در عین حال کم هزینه است. حداقل به میزان ۵۰ درصد به سرعت یادگیری اضافه خواهد شد و نیز کاهش چشمگیر هزینه‌ها در حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد را به دنبال خواهد داشت.
5 جامع، یعنی امکان استفاده از همه منابع و ابزارهای آموزشی و یادگیری مثل کلاسهای مجازی و شبیه سازی را داراست.
6 فرصتهای آموزشی برابر را در اختیار همگان قرار میدهد. و عدالت در نظام آموزشی محقق میشود.
7 کلیه فعالیتها از جمله مدیریت، ثبتنام، دریافت شهریه آموزش و نظارت و اعطای گواهینامه بر روی شبکه اینترنت انجام میشود.
8 دروس، توسط استادانی که در محل‌های مختلف قرار دارند، تهیه میشوند.
9 در جوامع مدرن امروزی شهروندان باید دارای دانش مورد نیاز برای زندگی امروزی باشند. از طریق ایجاد کانال ارتباطی پیوسته دانش و اطلاعات جدید و بروز شده در اختیار عموم مردم قرار خواهد گرفت و باعث اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ دانش و فرهنگ ﺟﺎﻣﻌﻪ میشود.
آسیب کمتر از نظر آلودگی
حفظ خانواده
تجربه دانشگاه پیام نور
تبعیض آموزشی و پژوهشی
اتلاف زمان، انرژی و هزینه در اثر رفت و آمدها
کاهش هزینههای ملی
افزایش کیفی آموزشی
دور شدن افراد از محیط آموزشی و برگشت به جامعه هدف
نگاه به مذاهب و ادیان کاذب
الزام به بهره‌مندی از فناوری اطلاعات
نوع و سرعت یادگیری بسته به نظر خود دانشجو
سهولت و سرعت در بروزرسانی، ذخیره، بازیابی، توزیع
ایجاد سیستم فراگیر- محور به جای استاد- محور
استحکام و انسجام مطالب ارایه شده به‌علت وجود امکان بازبینی مکرر محتوا
31 استانداردسازی مطالب با یکپارچه‌سازی داده‌ها و دانش در یک فرمت معین
ارزان بودن تولید محتوا و توسعه محیط آموزشی نسبت به آموزش سنتی
مقدمه‌ای استاد داخلی و بینالمللی
• می‌توان به انتشار اطلاعات عمومی ضروری مانند اطلاعات پزشکی- سلامتی و... پرداخت.
• ﻛﻤک ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺑﻬﺒﻮد اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﺼﺮف در ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶ ﻣلی
• اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮای ﻳﺎدﮔﻴﺮی داﻧﺶ ﺟﺰﻳی، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر روان ﺳﺎزی ﭼﺮﺧﻪ داﻧﺶ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺸﺎرﻛﺖ اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ داﻧﺶ
• اﺑﻬﺎم زداﻳی از ﻋﻠﻢ و وارد ﻛﺮدن آن در ﻣﺘﻦ زﻧﺪگی
10 در نوعی از آموزش الکترونیک به نام TELEMENTORING AND E-COACHING همان آموزش استاد شاگردی صورت میگیرد با این تفاوت که از تکنولوژی به بهترین شکل استفاده میشود که می‌توان به کنفرانس ویدیویی، پیغام‌های بلادرنگ، تلفن‌های اینترنتی اشاره کرد ارتباط با مربی دراز مدت بوده و روی توسعه زندگی و شغلی علم آموز متمرکز است. مربی‌ها به عنوان شرکای درسی با تجربه تر، اطلاعات و دانش برتری را که در کتاب‌ها نوشته نشده و در کلاسها تدریس نمی‌شود، در اختیار فراگیران قرار میدهد. این روش، هدف کوتاه مدت و خاصی را تعقیب میکند و بیشتر به صورت یک مشاور فنی یا تجاری عمل میکند و هم چنین مسایل کلی و رشد ذهنی فراگیر را هدف قرار میدهد. شرکت‌های زیادی متوجه ارزش آن در انتقال دانش و خرد سطح بالاتر به دیگران هستند. این شیوه نقش بزرگی در ابتکارات مربوط به مدیریت دانش دارند. از دیدگاه فناوری، این روش در سطح ابتدائی ولی قابل قبول آموزش، به غیر از یک تلفن و E-mail چیز دیگری نیاز ندارد.
11 می‌توان براحتی بیش از یک رشته و تخصص را فرا گرفت
13 با حذف تردد‌های بی مورد نه تنها از هزینه کل آموزش کاسته میشود بلکه به کاهش ترافیک و آلودگی هوا (که در شهرهای بزرگ به یک معضل بزرگ تبدیل شده است.) کمک میکند.
14 نوع و سرعت یادگیری بسته به نظر خود دانشجو می‌باشد. در آموزش الکترونیکی هرکس میتواند نسبت به ظرفیت و توانایی یا نیروی خود در بلند مدت و یا کوتاه مدت به بهترین نحو مطالب مورد انتظار را فرا گیرد. همچنین فراگیران دوره‌های آموزش الکترونیکی میتوانند موضوعات و مطالبی را که نسبت به آنها آشنایی دارند، مطالعه نکرده و صرفاً بر روی موضوعاتی متمرکز گردند که نسبت به آنها آشنایی وجود ندارد. می‌توان شرایطی را فراهم کرد که دانشجویان زرنگتر به سرعت مراحل مختلف آموزشی را طی کنند و منتظر دیگر دانشجویان نمانند. و از سوی دیگر نیازی به حذف شدن دانشجویان شاغل یا با بهره هوشی پایین تر و یا حتی تنبل تر نیست. آنها نیز موفق به کسب آموزشهای لازم میشوند ولو با گذشت زمان بیشتر. و بطور خلاصه هیچیک فدای دیگری نمی‌شود و این از نتایج انعطاف پذیری بالای این سیستم است.
15 از طریق آموزش الکترونیک می‌توانید در هر جایی که هستید از مدارک خود استفاده نمائید که این دسترسی بصورت online می‌باشد. اصل مدرک همیشه همراه شماست و قابل ارائه به منظور استخدام یا موارد دیگر.
16 سهولت و سرعت در بروزرسانی، ذخیره، بازیابی، توزیع و به اشتراک گذاری اطلاعات مبتنی بر شبکه
17 ایجاد سیستم فراگیر- محور به جای استاد- محور. تعداد اساتید چندان محدودیتی حاصل نمیکند و آموزش در سطح فراگیری به مخاطبان ارائه میشود.
18 قابلیت تکرارپذیری و جبران مشکلات احتمالی. درس به هر تعداد قابل بیان است. در محتوای درس امکان عقب و جلو رفتن هست.
19 هزینه‌ی معقول دسترسی به منابع، در برابر گستردگی فراوان در سطح نامحدود اینترنت
20 افزایش متقاضیان جهت ورود به دانشگاهها. با برداشته شدن محدودیت پذیرش دانشگاهها و مراکز آموزشی در جذب فراگیران، و از سوی انعطاف و جذابیت‌های این نوع آموزش، افراد بیشتری متقاضی و جذب دانشگاهها میشوند. که این بالابردن آموزش و فرهنگ دانشگاهی در طیف گسترده تری از مردم دارای فواید بسیار است.
21 امکان ارتباطات بین دانشگاهی در سرتاسر دنیا. این موضوع در بازدهی دانشگاهها تأثیر فوق العاده دارد.
22 به دلیل وجود مشکلات جغرافیایی بر سر راه توسعه آموزش اعم از روستاهای دور افتاده و صعب العبور، در ایران این نوع آموزش بسیار سودمند خواهد بود.
23 افزایش تقاضای آموزش در سازمانها و موسسات این نوع آموزش منجر به ارتقای سطح علمی و مهارت پرسنل و کارکنان با توجه به الگوهای یادگیری نوین میشود. با این روش آموزش کارکنان را استاندارد سازی میکنند. و همچنین کمکی است ﺑﻪ ﺑﺎزآﻣﻮزی ﻧﻴﺮوﻫﺎی ﺷﺎﻏﻞ ﺑﺮای ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪن ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت ﻧﻮﻳﻦ ﻛﺎری و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺑﻴﻜﺎری.
24 قابلیت هماهنگی با سایر سیستم‌ها در صورت استفاده از ابزارهای ارتباطی پیشرفته و رعایت استانداردها و پروتکل‌های ویژه، انواع سیستم‌ها قابلیت هماهنگی و اتصال دارند.
25 مدیریت صحیح اطلاعات در حجم وسیع اطلاعات بسیاری در حوزه علم و دانش و صنعت و ... بصورت متمرکز وجود دارند و مدیریت صحیح میشوند. دسترسی به این اطلاعات گسترده و منظم در کنار هم مزایای بسیار به دنبال دارد.
26 مدرس را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ با توجه به شرایط محیط و دانشجویان و ... ﺑﺮ ﻧﮑﺎت ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﯽ، بنا به تشخیص خود، ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی کند. فرضاً در یک مفهوم درسی مهم از اشیاء آموزشی بیشتری به غیر از متن استفاده کند. نکته قابل توجه این است که این موارد اضافه شده برای استفاده‌های بعدی دانشجویان (مثلاً ترم بعدی تحصیلی) ماندگار است.
27 تقویت و بهبود متن درس با استفاده از مثالها، انیمیشن، بازی و دیگر امکانات مولتی‌مدیا نکته جالبی در اینجا هست: وقتی یک استاد یک مثال درسی را در سر کلاس حل میکند، این مثال حل شده فقط مورد استفاده دانشجویان حاضر در همان کلاس قرار میگیرد. درحالی که در این سیستم، مثال حل شده استاد به اضافه توضیحات گفتاری و... در سیستم برای همیشه ثبت و مورد استفاده دیگر دانشجویان قرار میگیرد. در واقع بانک عظیم مثال و حل (به همراه امکانات مولتی مدیا) ایجاد میشود.
28 امکان شبیه‌سازی محیط واقعی با استفاده از شبیه‌سازها. نرم افزارهای متعددی در زمینه صنعت شبیه سازی شده نمونه فیزیکی و واقعی هستند.
29 پویایی دانشجویان در حین آموزش و ترغیب به امر پژوهش و در واقع ادغام امور آموزشی و پژوهشی در یکدیگر در حین فراگیری با فراهم کردن امکانات مختلف پژوهشی (مثلاً در اختیار قرار دادن آسان حجم وسیعی از منابع آموزشی.).
32 عدم نیاز به تکنولوژی مختلف برای دسترسی به‌علت استفاده از پلاتفرم وب
34 حذف هزینههای مسافرت و اسکان استاد (و بعضاً معلم) و دانشجو
35 بالا بردن حس کنجکاوی دانش آموز (و تشویق ایشان به خودآموزی مطالب، مطالعه و تحقیق)
36 آموزش رودررو با معلم، با استفاده از امکانات Video Conference که این امکان معمولاٌ نادیده گرفته میشود و عموم بر این اعتقادند که در این شیوه آموزش استاد یا معلمی حضور ندارد!
37 امکان برگزاری امتحانات On-line در هر زمان و مکان بطور مثال استاد براحتی در هر جلسه میتواند یک امتحان چند گزینه‌ای برگزار کند. تصحیح و ثبت سابقه نمرات به سیستم واگذار میشود. حتی سوالات امتحانات میتواند بصورت یک مدیا‌ی محرمانه از قبل آماده، در اختیار استاد یا دانشگاه باشد.
38 امکان استفاده از تجربیات دیگران در زمینه‌های آموزشی و حفظ و نگهداری و انتشار مجدد آنها
39 تقسیم‌بندی دانش‌آموزان بر اساس استعداد و توانایی آنها و ارایه متن درسی متناسب با آن
40 امکان شناسایی قابلیتهای دانش‌آموز نسبت به گروه و شکوفا کردن این استعدادها
41 در مطالعه به صورت online دانشجویان از مزایای کار گروهی بهره مند میشوند با این تفاوت که در اینجا تعداد افراد میتواند بیشتر باشد و هر مجموعه مجزای آنلاین میتواند از دانشجویان با شرایط مختلفی تشکیل شود. ضمنا مدیریت مجموعه و امکانات جانبی آن (بطور مثال یکی از دانشجویان میتواند فوراً یک لینک مستقیم به یک مطلب را به اتاق گفتگو ارسال کند.) بسیار بیشتر از روش سنتی است. این روش منجر به تولید دانش میشود.
42 استفاده سریع از تکنولوژی‌های جدید در مسیر آموزش و یادگیری
43 امکان استفاده از اینترانت به منظور آموزش در حالت بسته تر و خصوصی تر و محدوده آموزشی محلی
44 یکی از مشکلات در رابطه با علم و دانش فرّار بودن آن است که در این نوع آموزش با استفاده از امکانات Multimedia مطالب بیشتر در ذهن می‌ماند.
45 با مدیریت دقیقتر و شفافتر و گسترده تر ضوابط به خوبی پیاده شده و سوء استفاده از روابط کمتر اتفاق می‌افتد.
46 دانشجویان در هر کجا با استفاده از یک دستگاه کامپیوتر قابل حمل از اخبار دانشگاه مبنی بر کنسل شدن کلاس حضوری، تغییر زمان امتحانات، تغییر قوانین آموزشی و ... به موقع مطلع میشوند.
47 برقراری ساده ارتباط میان هر یک از افراد شرکت کننده در این سیستم از دانشجویان تا رئیس دانشگاه براحتی امکان پذیر است. بطور مثال برقراری ارتباط با کارشناس رشته و مدیر آموزش و ... .
48 کسانی که به دلیل معلولیت و عوامل دیگر قادر به حضور فیزیکی در کلاس درس نمی‌باشند میتوانند به راحتی و بدون مشکل از این روش استفاده کنند.
49 با جذب افراد بیشتر در دانشگاه‌های مجازی داخلی و امکان استفاده از دانشگاه‌های مجازی خارجی از خروج دانشجویان به خارج از کشور و بروز مشکلات متعاقب آن جلوگیری میشود. در این زمینه مى توان به دانشگاه مجازى ادینبورگ در اسکاتلند اشاره کرد. این دانشگاه طى یک سال و نیم گذشته بالغ بر ۷۵ هزار دانشجو از ۲۳ کشور دنیا جذب کرده است. این مسئله علاوه بر تقویت بنیه علمى دانشگاه‌هاى داخل در معرفى هر چه بیشتر توانمندى‌هاى علمى کشورمان (و در کنار آن فرهنگ و هنر ایرانی) نقش بسزایی دارد.
50 هر یک از دانشجویان در هر یک از رشته‌های علمی میتوانند به اطلاعات گسترده در تمامی رشته‌های علمی دیگر در حداقل زمان ممکن دسترسی پیدا کنند.
51 بالا بردن سطح دانش رایانه‌ای اهالی روستاها و توانمند کردن آنها در انجام امور مربوط به امور کشاورزی و ... .
52 تبلیغ و آشنا کردن مردم سراسر جهان با فرهنگ و علوم اسلامی (با توجه به اعتقاد ملّت و دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تبلیغ دین مبین اسلام)
53 دستیابی به تجارت جهانی با استفاده از کانال‌های ارتباطی الکترونیکی و آموزش الکترونیکی دانش مورد نیاز
54 دستیابی به نیروی کار جهانی بطور مثال شرکت عظیم مایکروسافت با آموزش الکترونیک افراد در کشورهای مختلف جهان (به عنوان نمونه در کشور هند) آنها را در کشور خودشان به کار میگیرد.
55 آموزشهای الکترونیکی از پیام‌های یکنواخت به منظور ارتباط با مخاطب استفاده می‌نمایند. (حذف سلایق و تجارب فردی و احیانا تعصبات، در مقایسه با آموزشهای سنتی)
56 با استفاده از امکاناتی چون نمایش فوری اطلاعات آماری بصورت نموداری و پردازش آماری (مثلاً مربوط به نتایج امتحانات برگزار شده)، اطلاعات ارزشمندی در اختیار استاد و برنامه ریزان آموزشی قرار میگیرد.
57 سرعت مبادله اطلاعات و ارتباطات میان سازمان‌های متولی و مرتبط با آموزش و سازمانها و نهادهای سیاست گذاری و برنامه ریزی و... افزایش مییابد.
58 جلوگیری از تکرارهای بی فایده متن نوشته شده توسط یک استاد برجسته بطور همزمان در اختیار تمام دانشجویان قرار میگیرد. سخنرانی یک استاد بطور همزمان توسط تعداد بسیاری از افراد شنیده میشود و... .
59 دانش آموزان و دانشجویان به دلخواه خود گروهای آموزشی به وجود می‌آورند و محیطی بوجود می‌آید که به زمان و مکان محدود نیست. امکان ایجاد این گروه‌ها علاوه بر تشویق دانش آموزان به علم آموزی، به تبادل افکار و پیشرفت درسی دوستانی که از لحاظ شخصیتی شباهت بیشتری به یکدیگر دارند و بر اساس آن ارتباط بهتری بینشان برقرار میشود، کمک میکند.
60 با وجود فضای مجازی و استفاده از امکانات دیداری و شنیداری، پست الکترونیک و ... دانش آموزان خجالتی و کمرو در بحث‌های گروهی شرکت کرده و امکان بیان و بسط افکار و عقایدشان را پیدا میکنند و همچنین رفته رفته به فعالیتهای گروهی و اجتماعی وارد میشوند.
61 دسترسی آنلاین به کتابخانه و ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ. یکی از راه‌های حذف مشکلات بر سر راه پژوهش و تحقیقات.
62 شمار رسانه‌ها زیاد بوده و با توجه به اینکه هر یک از افراد دارای حس قوی تری نسبت به دیگری است و همچنین یک رسانه برای افراد مختلف، جذابیت متفاوت دارد، هر علم آموز رسانه مناسب خود را انتخاب میکند. در نهایت منجر به استفاده مؤثر بیشتری از افراد از سیستم آموزشی میشود.
63 ﺗﻐﻴﻴﺮ وظیفۀ ﻓﺮاﮔﻴﺮان از ذﺧﻴﺮهﺳﺎزی اﻃﻼﻋﺎت و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮﻟﻴﺪ داﻧﺶ، آموزش بر اساس حل مسئله به جای آموزش سنتی و ماشین حسابی، ﻓﻬﻢ ﻣﺤﻮری و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺪاری و ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻣﺎدام اﻟﻌﻤﺮ.
64 ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ
65 افزایش انگیزه و علاقه یکی از نیازهای فراگیری دانش، داشتن رغبت و اشتیاق برای یاد گرفتن است. فردی که انگیزه و علاقة لازم را برای کسب دانش نداشته باشد، هرگز نمی‌تواند در تحصیل خود موفق شود. از مزایای آموزش الکترونیکی این است که این روش میتواند نقش مؤثری در افزایش انگیزة فراگیر ایفا کند. برخی از عوامل انگیزه‌زا در این شیوه عبارتند از:
• جذابیت‌های استفاده از رایانه
• امکان استفاده از صوت، تصویر و چند رسانه‌ای
• امکان تنوع‌بخشی به مباحث و گرایش‌ها بر اساس علاقة افراد
• امکان مشارکت بیشتر فراگیران در فعالیتهای علمی و آموزشی و در نتیجه علاقه‌مندی آنها به مباحث
66 اولویت‌شناسی در رشتة علمی انسان، دارای عمری بسیار محدود و کوتاه است و تنها بخشی از این فرصت کوتاه خود را میتواند به فراگیری دانش اختصاص دهد. امروزه، با تنوع و تکثر رشته‌های علمی، ضرورت این انتخاب، بیش از گذشته احساس میشود. در آموزش الکترونیکی، امکان بیشتری برای رعایت اولویت‌ها وجود دارد. برخی از عوامل فراهم آورندة این امکان عبارتند از:
• امکان انتخاب بیشتر برای فراگیر و مدیریت آموزشی بر اساس نیازها (و خود این، در نتیجه از میان برداشتن محدودیتهای روش سنتی است.)
• امکان انعطاف برنامه‌ها با توجه به اولویت‌های تعریف شده
• امکان ارزیابی دائم برنامه‌ها بر اساس میزان استقبال مخاطبان و نظرخواهی ماشینی
• پیوند آسان‌تر و بیشتر مراکز و فعالیتهای علمی- آموزشی با مراکز صنعتی و کاری
• عدم نیاز به صرف وقت برای فراگیری بسیاری از مباحث غیر ضروری، به خاطر آسان بودن استفاده از بانک‌های اطلاعاتی و متون آماده
67 گزینش بهترین استاد یکی از آداب فراگیری دانش، دقت در انتخاب بهترین استاد است. آموزش الکترونیکی میتواند در عمل به این اصل نیز مؤثر باشد. چرا که در این شیوه فراگیران، حق و امکان بیشتری برای انتخاب اساتید دارند. برخی از عوامل این مزیت عبارتند از:
• تکثر گرایی و دسترسی آسان به اساتید متعدد
• عدم نیاز به حضور فیزیکی اساتید برجسته و در نتیجه امکان استفاده از آنان در مراکز متعدد و پراکنده
• محور بودن دانشجو در این شیوة آموزشی و تعیین‌کننده بودن بررسی و انتخاب او
• امکان مقایسه و ارزیابی دقیق اساتید با مراجعة آسان به مراکز متعدد و استفاده از ابزارهای دقیق سنجش
• امکان نظارت بیشتر و دقیقتر ماشینی بر فعالیتها و نتیجة کار اساتید از سوی مدیریت آموزشی
68 سیستم آموزشی دارای نظارت هوشمند و ماشینی است. با بررسی دفعات و طول زمان توقف فراگیر در هنگام مطالعة مطالب و شیوة پاسخگویی او به پرسش‌ها، میزان فهم و مشارکت تک‌تک فراگیران را کنترل میکند.
69 نت برداری و نگهداری نوشته‌ها یکی از روشهای ارتقای سطح فراگیری، یادداشت‌برداری و نوشتن مطالب درسی و علمی است. چنان که مطمئن‌ترین شیوه برای محافظت از محفوظات و دانسته‌ها و پیش‌گیری از فراموشی و نابودی آنها نیز نگهداری مکتوب ذخایر علمی است. در شیوة الکترونیکی، امکان بیشتری برای نوشتن و نگهداری نوشته‌ها وجود دارد. زیرا در این شیوة آموزشی:
• ابزار فراگیری، همان ابزار نگارش است. و فراگیر میتواند با همان رایانه‌ای که دروس را دریافت میکند، یادداشت‌های خود را نیز بنگارد.
• سرعت ارائه و دریافت درس و میزان توقف در بین آن قابل تنظیم است. بنابراین، اگر کسی فرصت نکرد با سرعت کلاس، مطالب را بنویسد، میتواند سیر درس را کندتر کند.
• بایگانی و طبقه‌بندی نوشته‌ها بسیار آسان‌تر است.
• جستجوی نوشته‌های گذشته و دسترسی به مطالب مورد نظر بسیار سریعتر است.
• نگهداری نوشته‌ها نیازمند فضای فیزیکی نیست و جایی را اشغال نمیکند.
• نوشته‌های هر فرد به آسانی قابل انتشار و استفاده و نقد دیگران است.
پیشنهاد : در نرم‌افزارهای آموزشی موجود، در همان محیط فراگیری، برای یادداشت برداری فراگیر، فضا و سهم قرار داده شود. به این صورت که یکی از بخش‌های فعال نرم‌افزار مدیریت آموزشی در طول ارائة درس و یا هنگام مطالعات فراگیر، قسمت یادداشت‌برداری باشد. در صورت فراهم بودن این امکان، علاوه بر آسان شدن یادداشت‌برداری و عدم نیاز به محیط ویرایشی دیگر، حفظ و بایگانی نوشته‌ها نیز به صورت منظم‌تر و مطمئن‌تری انجام خواهد گرفت. و همچنین با توجه به ضریب پایین ایمنی در رایانه‌های شخصی و آشنا نبودن اکثر کاربران با شیوه‌های مراقبت از اطلاعات و تهیة نسخه‌های پشتیبان، امکان ذخیره‌سازی نوشته‌های فراگیران در server حفاظت شده وجود داشته باشد. این کار، به فراگیران اطمینان میدهد که نوشته‌ها و آثار آنان، دارای ارزش بوده و برای همیشه محفوظ مانده و به درد آنان خواهد خورد.
70 استمرار و تداوم یکی از اصول مطرح شده دربارة دانشجویی، اصل استمرار و تداوم فراگیری است. کسی که واقعاً به دنبال دانایی و داشتن تواناییهای علمی است، در هیچ شرایطی نباید خود را فارغ از تحصیل و فعالیت علمی بداند. یکی دیگر از مزایای شیوة آموزش الکترونیکی این است که در این شیوه زمینة بیشتری برای استمرار و تداوم فراگیری فراهم است. عوامل و شرایط فراوانی در این سیستم وجود دارد که چنین امکانی را برای علاقه‌مندان فراهم می‌سازد. برخی از عوامل زمینه‌ساز این مزیت عبارتند از :
• عدم وابستگی به زمان و مکان خاص و در نتیجه امکان پیگیری همیشگی دروس
• امکان فراگیری با این شیوه در کنار مشاغل و فعالیتهای دیگر
• امکان ارتباط آسان دانش‌آموختگان با استادان و مرکز آموزشی پس از فراغت از دورة تحصیلی
• امکان برنامه‌ریزی مراکز آموزشی و اساتید برای آیندة دانش‌آموختگان و تبادل پیام‌ها و متون علمی و استفاده از تواناییهای طرفین
• با توجه به عرضة آسان و فراوان پرسش‌ها، نقدها و ایده‌های گوناگون، در چنین محیطی هیچ‌گاه کسی خود را بی‌نیاز از دانستن نخواهد دانست.
71 بررسی و شناخت دیدگاه‌های گوناگون
بدلیل دارا بودن یک فضای بحث، گفتگو، اظهارنظر و انتقاد در آموزش الکترونیکی، آزاداندیشی و انتخاب آگاهانه از مزایای مهم آن است. پیروی کورکورانه و بر اساس تقلید و تعصب، از کسی پذیرفته نیست. این مهم تنها در صورتی تحقق پیدا میکند که هر فرد در هر زمینه‌ای بتواند آزادانه دیدگاه‌های موافق و مخالف را بشنود و شخصاً دربارة آنها تصمیم بگیرد.
خداوند متعال در قرآن کریم به افرادی که راه زندگی خود را بر این اساس انتخاب میکنند، مژدة هدایت میدهد: "پس بشارت ده آن بندگانم را که سخنان را می‌شنوند و از بهترین آنها پیروی میکنند. آنانند کسانی که خداوند هدایتشان کرده است و آنانند صاحبان خرد." (سوره زمر: 17 و 18)
امام علی - علیه السلام - نیز مواجه شدن با دیدگاه‌های گوناگون را راهی برای تشخیص خطاها دانسته‌اند: "هر کس با نظرات گوناگون روبرو شود، جایگاه‌های خطا را می‌شناسد."
این آزاداندیشی تا جایی است که در تعالیم اسلامی به مسلمانان توصیه شده است حرف حق را حتی از مشرکان و کافران نیز بپذیرند. این توصیة ارزشمند، به بیان‌های گوناگونی در لابلای متون دینی مطرح شده است. در یکی از این جملات نورانی، از امام علی - علیه السلام - نقل شده است که آن حضرت فرموده‌اند: "حکمت را بگیرید ولو از مشرکان باشد."
72 ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﺗﺒﺎدل آزاد ﻓﺮﻫﻨﮕی در داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻛﺸﻮر
اﻳﺠﺎد زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕی ﻛﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﻘﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕی ﻛﺸﻮر اﺳﺖ. و همچنین ﺣﻔﻆ وﻳﮋﮔی ﻓﺮﻫﻨﮕیِ ﻣﻠی، ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﻣﺤﻠی ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕی در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕی و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی رﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕی در ﻣﻴﺎن اﻗﺸﺎر مختلف.
73 ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ برداشتن سد کنکور و اثرات مخرب آن و ﭘﺬﻳﺮش داوﻃﻠﺒﺎن ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از راﻫﻴﺎﺑی ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ
74 ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر و اﺷﺘﻐﺎل ﻣﺤﻠی و ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮای ﻛﻤک ﺑﻪ ﻛﺎر آﻓﺮﻳﻨی و ﺧﻮد اﺷﺘﻐﺎﻟی ﻣﺤﻠی و ﻣﻨﻄﻘﻪ ای
75 ﻛﻤک ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﮋوﻫﺶ و اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ با یک تفکر جمعی می‌توان از آزمون و خطاهای بی مورد جلوگیری کرده، از نتایج تجربه‌های گذشته آگاه شد و با بحث و تبادل نظر در کمیت بزرگی از افراد به راه و مسیری رهنمون شویم که کمترین هزینه را در بر داشته باشد.
76 ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی آﻣﻮزش ﻫﺎی ﻣﻴﺎن رﺷﺘﻪای و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌی ﺑﺎ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧی
77 در روستاهای ایران امکانات آموزشی به مراتب کمتری یافت میشود و دختران در بعضی خانواده‌ها اجازه مهاجرت به شهر برای ادامه تحصیل را ندارند که آموزش الکترونیکی در این رابطه بسیار مفید خواهد بود. (این موضوع در مورد پسرانی که به فعالیتهای کشاورزی به خانواده کمک میکنند نیز صادق است.)
78 ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﻫﺎ و ﻣﻬﺎﺟﺮان از کسانی هستند که آموزشهای ضروری را از این روش به خوبی دریافت میکنند و بسیاری از مشکلاتشان در سایه همین شیوه نوین آموزشی برطرف خواهد شد.
79 در آﻣﻮزش ﺳﻨﺘی ﭼﻮن ﻣﺒﻨﺎی ﻛﺎر ﺑﺎ آﻣﻮزش دادن ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ، در ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻣﻮزش ﺑﻪﺻﻮرت اﺟﺒﺎر، ﺗﻨﺒﻴﻪ و ﺑﺎ زور ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠی و حتی ایجاد بی رغبتی در دانش آموز را به همراه داشته است، اﻣﺎ در آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی ﭼﻮن ﺧﻮد ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد، آﻣﻮزش ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫی ﺑﺎﻻﻳی اﺳﺖ.
80 آموزش از طریق تلفن همراه
خیلی از مردم بویژه در جوامع شهری وقت زیادی از خود را در انتظار وسایل نقلیه، ترافیک و غیره از دست می‌دهند و تا همین چند سال اخیر برای استفاده از این وقت، کتابهایی همراه خود جابجا می‌کردند که مشکلات مربوط به خود را داشت لکن این شیوه آموزشی از مزایای خاصی برخوردار است. البته بکارگیری این روش میتواند موجب وارد آمدن آسیب‌هایی به چشم شود. براین اساس با استفاده از امکان ذخیره سازهای دیجیتالی صدا، مطالعه در حین حرکت به سمت آموزش از طریق شنیدن سوق پیدا نمود، که البته آموزش از طریق چشم بالاترین کارایی را دارد.
81 برگشت سرمایه، مبلغ قابل توجه‌ای می‌باشد. به طورى که بازار آموزش اینترنتى در دنیا، بازارى با سود ۱۸ میلیارد پوند در سال است.
جا دارد در کنار جنبه‌های مثبت این نوع آموزش به برخی از ایرادات آن نیز اشاره شود. از آن جمله :
1 ارتباطات اجتماعی کمتر دانش آموزان و دانش جویان در حین تحصیل
پیشنهاد : این مشکل را تا حدی می‌توان با فراهم آوردن شرایطی چون اضافه کردن چند درس حضوری به برنامه مصوب آموزشی جبران نمود. علاوه بر ارائه دروس عملی و آزمایشگاهی، این دروس میتوانند به طور اختصاصی به آموزش مسائل اجتماعی و تربیتی بپردازد. این دروس در مدت زمان معین و الزاماً حضوری برگزار خواهد شد ولی با توجه به شرایط میتواند در محیطی نزدیک به محل زندگی دانش آموز و در بازه‌های زمانی مشخص (حتی خارج از سال تحصیلی رسمی و در فصل تابستان) برگزار شود. همچنین می‌توان در محله‌های زندگی دانش آموزان برنامه‌هایی را با توجه به نظر کارشناسان امور تربیتی پیاده کرد. البته دور از انصاف است که از فضای صمیمی ایجاد شده در استفاده از امکاناتی چون Chat، Forum، E-mail و... در ایجاد ارتباط دوستانه و صمیمی متقابل مابین فراگیران الکترونیکی به راحتی بگذریم.
با این حال این انتقاد تا حدی به این شیوه آموزش وارد است.
2 عدم برابری در دسترسی به تکنولوژی‌های مورد نیاز (اینترنت، کامپیوتر، تلفن و...) چه از لحاظ مشکلات اقتصادى خانواده‌ها و چه از لحاظ دور بودن از امکانات شهری
پیشنهاد: ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﺪارس ﺑﻪ راﻳﺎﻧﻪ و اﻳﺠﺎد ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺑﺮای دﺑﻴﺮان و داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺟﻬﺖ ﺧﺮﻳﺪ راﻳﺎﻧﻪ، و استفاده از کافى نت‌هاى پرسرعت تر و یا قرار دادن سرورهاى کامپیوترى در شهرستان‌هاى بزرگ.
3 عدم برابری دانش‌آموزان از لحاظ سواد و دانش استفاده از کامپیوتر و در نتیجه ایجاد مشکل در تنظیم روند تدریس
4 کنترل کمتر معلمان بر دانش‌آموزان و ﻛﺎﻫﺶ ارﺗﺒﺎط ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه و ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣی
پیشنهاد : اگر کنترل در چارچوب مسائل علمی باشد باید گفت دوره‌های آموزش الکترونیکی میبایست از روش‌هایی به منظور اخذ فیدبک سریع استفاده کند تا در صورت اشکال و یا عدم موفقیت، سریعاً نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نماید. امتحانات کوتاه مدت برای اخذ فیدبک سریع از فراگیران مناسب‌ترین روش برای سنجش میزان موفقیت در آموزش است. و در صورتی که کنترل در چارچوب مسائل رفتاری-تربیتی باشد پیشنهاداتی در مورد اول ارائه شد.
5 پهنای باند محدود و سرعت پایین دسترسی به اینترنت در ایران باعث کاهش کارایی این شیوه میشود.
6 تجربه کم نسبت به این روش آموزشی در ایران
7 عدم تکامل استانداردهای آموزش الکترونیکی به سبب نو بودن آنها و یا حداقل می‌توان گفت این استانداردها در ایران بومی نشده است و مطابق با شرایط ایران نیست البته با گذشت زمان استانداردهای آموزش الکترونیکی تکامل خواهد یافت و جامعیت بیشتری به خود خواهد گرفت ولی مورد دوم نیاز به همت کارشناسان و مسئولین دارد.
8 واکنش و مقاومت مدیران و سازمانها و شرکت‌ها در برابر این شیوه آموزشی
9 ناآشنایی دسته‌ای از معلمان و استاید با سیستم
پیشنهاد: آﻣﻮزش راﻳﺎﻧﻪ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن و اﺳﺘﺎدان، ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻣﺸﺎور راﻳﺎﻧﻪ در ﻣﺪارس
10 عدم امنیت اخلاقی در اینترنت که از لحاظ مسائل و شرایط مذهبی در ایران شدیداً مورد توجه مسئولین و خانواده‌هاست.
پیشنهاد: انتقال آموزشهای مناسب به دانش آموز در سنین متناسب، به منظور رشد رفتار خود کنترلی و استفاده از فیلترهای اینترنت به منظور جلوگیری از دسترسی به سایت‌های مخرب، میتواند به امنیت اخلاقی در اینترنت کمک کند.
11 آموزشهای الکترونیکی مبتنی بر CD-ROM در زمان بهنگام سازی و توزیع، هزینههای بالایی را بر سازمان و یا مؤسسه آموزش دهنده و فراگیران تحمیل خواهد کرد. البته روش فوق در مقایسه با آموزشهای مکاتبه‌ای مقرون به صرفه خواهد بود.
12 تفاوتهای زبانی و فرهنگی
زبان یکی از مباحث عمده‌ای است که در چگونگی ارائه واحدهای درسی در سطح جهانی عامل تاثیر گذار است.
13 برخی از دانش آموزان نمی‌توانند بخوبی از این روش بهره مند شوند و آمار و ارقام نشان میدهد بنا به دلایلی شمار زیادی از این آموزش حذف میشوند.
14 علم آموزان باید بسیاری از وقت خود را صرف برطرف کردن مشکلات فنی کنند، و در صورت کم تجربه گی حتی ممکن است برای انتخاب دروس و واحدهای درسی دچار دلهره شوند.
15 وﺟﻮد ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔی ذﻫﻨی ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﺧﺮوج وی از ﻓﻀﺎی ﻋﻠﻤی ﻣی ﺷﻮﻧﺪ. (ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻫﺎی ﻛﺎذب و ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﻔﻨﻨی)
16 اﺧﺘﺼﺎص اوﻗﺎت ﻏﻴﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ آﻣﻮزش
17 ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪۀ دﻗﻴﻖ ﺷﮕﺮدﻫﺎ و ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی اﺳﺘﺎد (در ﻋﻠﻮم ﻓﻨی و ﻣﻬﺎرﺗی)
18 از ﻧﻈﺮ ﺑﻌﻀی از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و تحلیلگران آموزش اینترنتی در مقطع اﺑﺘﺪاﻳی اﺻﻼً اﻳﺪۀ ﺧﻮﺑی ﻧﻴﺴﺖ. اﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻣی ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻣﻮزش در این دوره ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺑﻴﻦ ﻣی رود. آﻣﻮزش در ﻣﻨﺰل ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒی ﺑﺮای ﻣﺪرﺳﻪ ابتدایی ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻴﭻ ﮔﺰﻳﻨﻪای ﻧﻤی ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎی ﻛﻼس درس و تجربۀ ﻣﺪرﺳﻪ ابتدایی را ﺑﮕﻴﺮد. ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔی ﻣﺪرﺳﻪ اﻳﺠﺎد اﺳﺘﻘﻼل در ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﺖ و ﻛﻮدﻛﺎﻧی ﻛﻪ در ﻣﻨﺰل آﻣﻮزش ﻣی ﺑﻴﻨﻨﺪ واﺑﺴﺘﮕی ﺷﺪﻳﺪی ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی آﻣﻮزﺷی ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﺎزی ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ در ﺣﻴﺎط ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣی آﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺪارس ﻣﺠﺎزی از دﺳﺖ ﻣی رود. از ﻃﺮﻓی ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاری روی داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻧﻴﺰ در ﻣﺪارس ﻣﺠﺎزی از دﺳﺖ ﻣی رود ﭼﺮا ﻛﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان اﺻﻮﻻً از ﻣﻌﻠﻤﺎن اﻟﮕﻮ ﻣی ﮔﻴﺮﻧﺪ.
پیشنهاد : در مورد اول پیشنهاداتی ذکر شد.
19 کمبود بودجه دستگاه‌هاى متولى آموزش و نیز عدم مشارکت دادن بخش خصوصى از سوى دولت
20 امنیت در بخش تجارى سیستم آموزش الکترونیکی خطر هک شدن وجود دارد. همچنین در بخش آموزش سیستم، خطر تغییر محتوا و در کل خطر از کار انداختن سرویس وجود دارد. آیا تضمینى هست که سئوالات استاد به درستى به دست دانشجو برسد و یا جواب دانشجو به استاد برسد و در شبکه کامپیوترى تغییر داده نشود و یا حتى از بین نرود؟
پیشنهاد : استفاده از نرم افزارهای امنیتی و ضد جاسوسی و روش رمزنگار احراز هویت (authentication و authorization) و استفاده از خطوط اختصاصى، میتواند بسیاری از این نواقص را تا حد زیادی برطرف کند.
21 هزینههای گزاف دانشگاه‌های مجازی
بطور مثال متوسط هزینههای دو سال یک دانشجو برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه "علم و صنعت ایران" حدود شش میلیون تومان تعیین شده و این در حالی است که حتی سرویس خط اینترنت پر سرعت برای دانشجویان فراهم نشده و استاد و مکان آموزشی و کتاب و امکانات دیگر مانند روش سنتی، قرار نیست در اختیار دانشجو قرار بگیرد و قطعاً هزینه راه اندازی الکترونیکی دروس مقطع فوق لیسانس، این قدر هزینه ندارد. به عنوان نمونه دیگر دانشگاه "شیراز" برای دوره کارشناسی ارشد تجارت الکترونیک رقم حداقل پنج میلیون تومان را برای تحصیل از راه دور دانشجویان متقاضی در این رشته اعلام کرده است.
CodecademyCodecademy - دوره‌های آموزش آنلاین داده‌ها و برنامه نویسی نرم افزار (عمدتاً مربوط به وب) برای گروه‌های سنی مختلف، با یک کنسول کدگذاری در مرورگر برای برخی از دوره‌ها، ارائه میدهد.
Stanford Engineering Everywhere- این سایت، کلاسهای مهندسی (نرم افزاری و غیره) را به صورت آموزش آنلاین در اختیار دانشجویان و مربیان قرار میدهد، از جمله مواد آموزشی شامل دوره‌های آموزشی، ویدئو سخنرانی، تکالیف، آزمون الکترونیکی و موارد دیگر.
Big Data University-دانشگاه Big Data، آنالیز داده‌های حجیم و علوم داده را با دوره‌های آموزش آنلاین رایگان و همچنین پولی که توسط مربیان و افراد حرفه‌ای در این زمینه‌ها تدریس میشوند، پوشش میدهد.
-Better ExplainedBetterExplained یک رویکرد تصویر بزرگ برای یادگیری ریاضیات - غالبا با توضیحات بصری - برای جبر دبیرستان یا کالج، آمار و سایر موضوعات مرتبط ارائه میدهد.
آموزش آنلاین طراحی، طراحی/توسعه وب سایت
-HOW Design University این (How U) آموزش آنلاین رایگان و پولی برای طراحی گرافیک و تعاملی فراهم کرده است و فرصتی برای کسانی که مایل به آموزش هستند محسوب میشود.
HTML Dog HTML Dog- به طور خاص بر آموزش آنلاین توسعه وب سایت برای مهارت‌های HTML، CSS و جاوا اسکریپت تمرکز دارد.
Skillcrush- این سایت روی آموزش آنلاین طراحی حرفه‌ای وب سایت و دوره‌های توسعه به افراد علاقه مند می‌پردازد. صرف نظر از زمینه فعالیت این سایت با ماژول‌های کوتاه و آسان سعی میکند به فراگیران با تمرکز بر اولویت‌های شغلی آنها کمک کند.
Hack Design- Hack Design، با کمک چندین طراح در سراسر جهان، یک برنامه 50 واحدی آموزش آنلاین (هر یک با یک یا چند مقاله و / یا ویدیو) در زمینه طراحی وب، برنامه نویسی اپلیکیشن‌های تلفن همراه و غیره با استفاده از چندین منبع ارزشمند (وبلاگ‌ها، کتاب‌ها، بازیها، فیلم‌ها، و آموزش‌ها) طراحی کرده است – تمام این برنامه‌های آموزشی رایگان هستند.
Scratch – Imagine, Program, Share – سایت Scratch از دانشگاه MIT یک سایت آموزش آنلاین خلاقانه برای کودکان است که شامل پروژه‌هایی در زمینه‌های مختلف از آشنایی با منظومه شمسی گرفته تا درست کردن هواپیمای کاغذی و موسیقی و غیره است.
Udemy – سایت Udemy عمدتاً آموزش آنلاین در طیف گسترده‌ای از موضوعات عمومی از جمله توسعه شخصی، طراحی، بازاریابی، شیوه زندگی، عکاسی، نرم افزار، سلامت، موسیقی، زبان و غیره پرداخت میکند.
E-learning for kids – آموزش الکترونیکی برای کودکان دوره‌های کلاسهای ابتدایی کودکان سنین 5 تا 12 را پوشش میدهد که شامل موضوعات برنامه درسی شامل ریاضی، علم، کامپیوتر، محیط زیست، بهداشت، زبان، مهارت‌های زندگی و دیگران است.
Ed2go – Ed2go قصد دارد دوره‌های آموزشی ارزان قیمت برای بزرگسالان را با همکاری با بیش از 2،100 کالج و دانشگاه ارائه دهد که این آموزش آنلاین برای مقاطع مختلف ارائه میشود.
GCF Learn Free – این پروژه برای هر کسی است که به دنبال مهارت‌های مدرن هستند و بیش از 1000 درس و 125 آموزش آنلاین را در هر زمانی در دسترس قرار میدهد. این آموزش‌ها در زمینه تکنولوژی، نرم افزار کامپیوتر، خواندن، ریاضی و غیره می‌باشند.
Stack Exchange – StackExchange یکی از چندین ده سایت Q + A است که موضوعات مختلفی را در بر میگیرد، از جمله Overflow پشته، که مربوط به فناوری رایانه است. در آن یک سوال هدفمند بپرسید، و جواب آن را از همکاران حرفه‌ای و علاقه مندان دریافت کنید تا اطلاعات قبلی خود را در این زمینه خاص بهبود ببخشید.
HippoCampus – HippoCampus مجموعه‌های ویدیویی رایگان را در 13 مدرسه متوسطه را با موضوعات کالج از پروژه NROC، STEMbite، آکادمی خان، آزمایشگاه بازیهای آموزشی NM State و غیره، با حساب‌های رایگان برای معلمان ترکیب میکند.
Howcast – Howcast ارائه دهنده آموزش آنلاین شامل موضوعات عمومی در مورد شیوه زندگی، صنایع دستی، آشپزی، سرگرمی و غیره است.
Memrise – آموزش آنلاین ممرایز شامل زبان‌های مختلف و دیگر موضوعات است و بر اساس این اصل که "دانش را می‌توانیم با تکنیکهای gamification که مفاهیم را تقویم میکنند، بیاموزیم" ارائه میشوند.
SchoolTube – SchoolTube یک پلتفرم به اشتراک گذاری ویدیو برای دانش آموزان K-12 و مربیان آنها است که از بیش از 50،000 مدرسه کاربر ثبت شده دارد و بیش از نیم میلیون ویدیو ارائه داده است.
Instructables – Instructables یک سایت آموزش آنلاین ترکیبی است که متن‌های آنلاین و دستورالعمل‌های ویدئویی را برای اغلب پروژه‌های فیزیکی DIY انجام میدهد که شامل صنایع دستی مختلف، تکنولوژی، دستور العمل‌ها، لوازم جانبی بازی و موارد دیگر می‌باشد.
creativeLIVE – CreativeLive یک رویکرد جالب برای کارگاههای آموزش آنلاین در رابطه با موضوعات خلاقانه و سبک زندگی (عکاسی، هنر، موسیقی، طراحی، مهارت‌های افراد، شرکت‌های تجاری، و غیره)، با دسترسی مستقیم به خدمات رایگان و بر اساس تقاضا خدمات پولی دارد.
Do It Yourself – این سایت عمدتاً بر مسائلی مثل بهسازی خانه، با نکات ریز در مورد سبک زندگی و خانه داری و موضوعات صنایع دستی تمرکز دارد.
Adafruit Learning System – اگر می‌خواهید چگونگی کار با ابزارهای الکترونیک مبتنی بر آردینو را یاد بگیرید، از آموزش آنلاین رایگان در سایت Adafruit Learn - و خریداری کیت‌ها و لوازم الکترونیکی ضروری از سایت اصلی استفاده کنید.
Grovo - اگر شما به یادگیری نحوه کارکردن از انواع برنامه‌های کاربردی وب برای کار موثر نیاز داشته باشید، GROVO (به صورت اشتراکی، با دروس رایگان) تعداد زیادی آموزش آنلاین تصویری را در مورد بهترین شیوه‌ها برای صدها وب سایت ایجاد کرده است.
آموزش آنلاین دانشگاهها
edX – سایت آموزش آنلاین edX دوره‌های آموزشی رایگانی را از دانشگاهها، دانشکده‌ها و مدارس برتر از سرتاسر جهان، از جمله MIT و‌هاروارد گرد آورده است. همچنین شامل تعداد زیادی دوره‌هایی که دارای تاییده و گواهینامه دارند.
Cousera – کورسرا یک سایت آموزشی است که با بیش از 100 تا از دانشگاه‌های برتر از بیش از 20 کشور و نیز همکارهای غیر دانشگاهی همکاری میکند. به ازای پرداخت هزینه گواهینامه‌های معتبر صادر میکند. علاوه بر یک تخصص، دوره‌های آموزشی مرتبط با آن را نیز توصیه میکند.
MIT Open Courseware – این سایت پروژه‌ای است که کنسرسیوم آموزش و پرورش OCW/Open آن را در سال 2002 با محتوای کامل 50 دوره واقعی MIT به عنوان آموزش آنلاین آغاز به کار کرد، و بعدا با بسیاری از برنامه‌های درسی دانشگاه MIT و همه به صورت رایگان ادامه داد.
Open Yale Courses – دوره‌های Open Yale (OYC) رایگان، با دسترسی آزاد، دارای دوره‌های مقدماتی است که در کلاسهای دانشگاه ییل ضبط میشوند و به صورت آموزش آنلاین در تعدادی از فرمت‌های دیجیتال قابل دسترسی هستند.
Open Learning Initiative – سایت OLI دانشگاه Carnegie Mellon، دارای محتوای آموزش الکترونیکی هم برای دانش آموزان و کسانی که می‌خواهند یاد بگیرند و هم برای معلمان/موسساتی که به مواد آموزشی نیاز دارند می‌باشد.
Khan Academy - خان آکادمی یکی از اولین مراکز آموزش آنلاین است که منابع آموزش آنلاین رایگان را برای همه سنین بر روی بسیاری از افراد فراهم میکند و دارای ابزارهای رایگان برای معلمان و والدین برای نظارت بر پیشرفت و تربیت دانش آموزان است.
MIT Video - این سایت بیش از 12 هزار ویدئوی سخنرانی/ارائه در بیش از 100 کانال شامل زمینه‌های ریاضی، معماری و برنامه ریزی، هنر، شیمی، مهندسی زیست شناسی، رباتیک، علوم انسانی و علوم اجتماعی، فیزیک و غیره دارد.
Stanford Online – این سایت مجموعهای از دوره‌های رایگان آموزش آنلاین است که با شعار "برای همه، در همه جا و در هر زمانی" کار میکند و شامل مجموعهای گسترده از موضوعاتی است که شامل حقوق بشر، زبان، نوشتن، اقتصاد، آمار، فیزیک، مهندسی، نرم افزار، شیمی و غیره است.
Harvard Extension School: Open Learning Initiative – سایت OLI برای دانشگاه‌هاروارد (پیشرو آموزش باز) مجموعهای از دوره‌های ویدئویی رایگان (که از edX انتخاب شده است) برای عموم مردم ارائه میدهد که طیف وسیعی از موضوعات معمول کالج شامل هنر، تاریخ، ریاضی، آمار، علوم کامپیوتری و غیره را شامل میشود.
Canvas Network – شبکه Canvas Network اغلب برنامه‌های آموزش آنلاین رایگان را از کالج‌ها و دانشگاه‌های مختلف ارائه میدهد و محتوای ویدئویی و متنی متناسب با مربی را فراهم میکند. برای برخی از دوره‌های منتخب نیز گواهینامه صادر میکند.
Quantum Physics Made Relatively Simple – این سایت، همان طور که از نامش پیداست، مجموعهای از سه سخنرانی (به علاوه مقدمه) به طور خاص درباره فیزیک کوانتومی است، سه سخنرانی را که توسط فیزیکدان نظری،هانس بته مطرح شده است.
Open UW – این سایت چندین پروژه آموزش آنلاین رایگان از دانشگاه واشنگتن را شامل میشود.
UC San Diego Podcast Lectures – Padcast USCD از UC San Diego مجموعهای از پادکست‌های صوتی و یا ویدئویی از سخنرانی‌هایی در زمینه‌های مختلف هستند که بعضی از آنها به صورت رایگان در دسترس هستند و برخی فقط توسط دانشجویانی که ثبت نام کنند قابل دسترس هستند.
University of the People – دانشگاه People، دوره‌های آموزش آنلاین رایگان را با هزینههای نسبتا پایینی تنها برای صدور گواهینامه دوره‌ها (بابت هزینههای امتحان) ارائه میدهد.
NovoEd - NovoEd ادعا میکند دارای طیف وسیعی از دوره‌های آموزش آنلاین "رایگان" از رهبران اندیشه و استادان برجسته از دانشگاه‌های برتر است و این امکان را برای شرکت کنندگان امروز فراهم میکند مربیان فردا در دوره‌های آینده باشند.
بهترین سایت‌های آموزش آنلاین
Udacity - این سایت دوره‌های آموزش آنلاینی را ارائه میدهد که صدور گواهینامه برای آنها نیازمند پرداخت هزینه است -موضوع دوره‌ها روی مهارت‌های مورد نیاز شرکت‌های فناوری دره سیلیکون تاکید دارد- پرداخت هزینه بیشتر به صورت اشتراک ماهیانه است. البته مواد دوره ( مانند فیلم آموزشی یا کتاب الکترونیکی) به صورت رایگان در دسترس است.
Apple Developer Site – مرکز توسعه شرکت اپل، شاید از نظر موضوعی روی چیزهای خاص و محدود فعالیت دارد، اما منبعی رایگان برای مستندات و آموزش آنلاین برای توسعه دهنده‌های نرم افزاری است که به توسعه برنامه‌های iOS برای موبایل و Mac OS X برای دسکتاپ و سافاری برای برنامه‌های وب تمایل دارند، می‌باشد.
Google Code – مانند مرکز توسعه اپل، گوگل کد نیز از نظر موضوعی محدود است اما یک منبع خوب برای مستندات و آموزش آنلاین برای توسعه اپلیکیشن‌های اندروید می‌باشد.
Code.org - این سایت خانه کمپین "ساعت کدزنی" است، که هم برای معلمان و هم دانش آموزان با سنین مختلف (4-104( را شامل میشود. کسانی که می‌خواهند در زمینه برنامه‌های کامپیوتری آموزش آنلاین دهند یا آموزش ببینند و نمی‌دانند از کجا شروع کنند.
Mozilla Developer Network – MDN (شبکه توسعه دهنده موزیلا) منابع آموزشی آنلاین که شامل لینک‌هایی به راهنماهای خارج از سایت خودش و آموزش آنلاین برای توسعه وب شامل HTML، CSS و جاوا اسکریپت هستند را ارائه میدهد. فرقی نمیکند مبتدی باشید یا متخصص یا اینکه از مرورگر فایرفاکس موزیلا استفاده کنید یا نه، این سایت برای شما مفید خواهد بود.
Learnable – این سایت دسترسی به یک کتابخانه از محتوای الکترونیکی را برای رایانه‌ها و تبلت‌ها را با استفاده از اشتراک فراهم کرده است. و نزدیک به 5000 ویدئوی آموزشی (و کد مثال‌های مربوط به آن) در زمینه موضوعات مرتبط با نرم افزار را ارائه میدهد. هم چنین با برگزاری آزمون آنلاین، گواهینامه نیز صادر میکند.
Pluralsight – این سایت (با نام قبلی PeepCode) محتوای الکترونیکی آموزشی خلاقیت و تکنولوژی (بیش از 3700 دوره آموزش آنلاین و 130 هزار ویدئوی آموزشی) برای افراد، کسب و کارها و موسسات ارائه میدهد که مدیریت IT، برنامه نویسی، توسعه وب، تجسم داده‌ها- همچنین طراحی بازی، انیمیشن سه بعدی و ویرایش ویدئو را با همکاری با Digital-Tutors.com و درس‌های کدنویسی نرم افزاری را توسط Codeschool.com آموزش میدهد.
CodeHS – CodeSchool برای افرادی که می‌خواهند در خانه یاد بگیرند و یا برای دانش آموزان یک کلاس در دبیرستان که تحت نظر معلم آموزش می‌بینند، درس‌های کدزنی نرم افزار (با پرداخت اشتراک) را آموزش میدهد.
Aquent Gymnasium – Gymnasium یک مجموعه کوچک اما کامل برای آموزش آنلاین رایگان مربوط به وب را در زمینه‌های برنامه نویسی، طراحی و تجربه کاربری می‌باشد، اما معیار ارزیابی آن به این گونه است که به کسانی که در دوره‌های قبلی حداقل نمره 70 درصد را کسب کرده باشند اجازه دسترسی به دوره آموزش دیگر را میدهد.
فرادرس – فرادرس یک بستر اینترنتی است که با هدف توسعه آموزش الکترونیکی دانشگاهی ایران از طریق اینترنت، دوره‌های آموزش بسیاری را در اختیار عموم قرار میدهد. دوره‌های آموزشی این وب سایت موضوعات مختلفی از هوش مصنوعی تا بسیاری از دروس کلاسیک رشته‌های مهندسی را در بر می‌گیرند. فرادرس تاکنون چند صد ساعت آموزش رایگان ارائه داده است و بقیه دوره‌ها آن با هزینه اندکی قابل خریداری هستند.
مکتب خونه – مکتب خونه سایتی است که ویدئوهای آموزشی دانشگاهی را ارائه میدهد. اصلی‌ترین دانشگاه‌های همکار مکتب خونه عبارتند از دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه علوم پزشکی تهران. اخیراً قسمتی تحت عنوان مکتب پلاس به آن اضافه شده است که در آن دوره‌های کاربردی کوتاه مدت ارائه میشود که با کمک بهترین‌های صنعت و یا دانشگاه‌های برتر تهیه شده اند. هدف این دوره‌ها آموزش آنلاین مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار در زمینه‌های گوناگون می‌باشد.
تخته سفید – این پایگاه اینترنتی یکی از سرویس‌های تیم مکتب خونه است که برای اشتراک گذاری ویدئوهای آموزشی راه اندازی شده است. در این وب سایت، مسئولیت نشر ویدئو‌ها به صورت کامل با کاربران است.
فرانش – فرانش از سال 1386 با اسم "کائسنا" با هدف ترویج دانش متن باز، گسترش سطح آگاهی و علم جامعه و برای ایجاد فرصت یادگیری آغاز به کار کرد. فرانش افرادی را که توانایی و دانشی کاربردی در زمینه‌های مشخص دارند در فرآیند تولید محتوای الکترونیکی آنها همراهی میکند و آموزش آنلاین آنها را در اختیار عموم قرار میدهد.
درس افزار آزاد دانشگاه صنعتی شریف – در این سایت، فیلم‌های آموزشی کلاسهای درس دانشگاه شریف ارائه میشود. شعار آن "دسترسی هر فرد از هر جا به محتوای آموزشی کلاسهای درس دانشگاه صنعتی شریف" است.
آموزش الکترونیک یا به قول برخی آموزش مجازی در ساده‌ترین تعریف عبارت است از انجام فرایند آموزشی بر روی بستر ارتباطات الکترونیکی. با آنکه آموزش الکترونیکی فناوری آموزشی را با استفاده از تعامل درگیرانه میان فراگیرن و مدرسان دگرگون ساخته است، هنوز گمان بر این است که آموزش الکترونیک در آغاز راه است. محوریت فرایند آموزش الکترونیکی بر خلاف آموزش سنتی بر فراگیران است و نه محتوای آموزشی. زیرا فراگیران هستند که باید تحت نظارت مدرسان در تکامل محتوای آموزشی مشارکت کنند. آموزش الکترونیکی، علم را به جاهایی برده است که پیش از این سابقه‌ای از آموزش در آنجا نبوده است.
آموزش الکترونیکی
اینترنت در عرصه‌های آموزشی نیز چالش‌های جدیدی را ایجاد کرده است . استفاده از بستر و زیرساخت مناسب اینترنت برای آموزش، طی سالیان اخیر بشدت مورد استقبال قرار گرفته است . آموزش الکترونیکی، آموزش مبتنی بر کامپیوتر (CBT)، آموزش مبتنی بر اینترنت (IBT) و آموزش مبتنی بر وب (WBT) نمونه اسامی انتخاب شده برای روشهای جدید آموزشی می‌باشند . آموزش ( یاد دادن و یاد گیری ) طی سالیان آینده با انقلابی بزرگ روبرو خواهد شد. امکانات سخت افزاری و نرم افراری موجود، بشریت را بسمت یک انقلاب بزرگ آموزشی سوق میدهد.
آموزشهای Online از سال 1990 مطرح و همزمان با رشد تجهیزات و امکانات مربوطه در دهه گذشته، گام‌های موثری را در این زمینه برداشته شده و اینک در نفطه عطفی قرار گرفته است . آشنایی با سیستم‌های آموزشی جدید برای تمامی دست اندرکاران امر آموزش، از اهم وظایف است . اگر دانایی را عین توانایی بدانیم، جوامعی از بشریت به توانایی و خود باوری خواهند رسید که زیر ساخت مناسبی را برای سیستم‌های آموزشی خود انتخاب و بر همین اساس حرکات هدفمند و سیستماتیک آموزشی را با تاکید بر عناصر متفاوت موجود در یک سیستم آموزشی، آغاز نمایند. آموزشهای الکترونیکی فرصت مناسبی را برای تمام دست اندرکاران سیستم‌های آموزشی بوجود آورده است تا هر چه سریعتر بتوانند آموزشهای فراگیر و مبتنی بر آخرین فن آوری‌های موجود را در سازمانها و موسسات خود آغاز نمایند.
آموزش الکترونیکی چیست ؟
آموزش الکترونیکی امکان فراگیری مستقل از زمان و مکان را برای دانش پژوهان فراهم میآورد. جایگاه کامپیوتر در آموزشهای الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است . با پیکربندی مناسب کامپیوتر ( سخت افزار، نرم افزار و شبکه ) امکان استفاده از آموزشهای الکترونیکی برای علاقه مندان فراهم می‌گردد. عملکرد کامپیوتر در آموزشهای الکترونیکی نظیر عملکرد موبایل در ارتباطات است . با استفاده و پیکربندی مناسب موبایل امکان برقراری ارتباط مستقل از زمان و مکان خاص برای افراد بوجود می‌آید.
آموزش الکترونیکی میتواند مبتنی بر CD-ROM، شبکه، اینترانت و یا اینترنت باشد. آموزش مجازی برای ارائه محتوی از عناصر اطلاعاتی با فرمت‌های متفاوت نظیر: متن، ویدئو، صدا، انیمیشن، گرافیک و محیطهای مجازی و یا شبیه سازی شده استفاده می‌نماید. تجارب بدست آمده از آموزشهای الکترونیکی به مراتب گسترده تر از تجارب آموزشی بدست آمده در یک کلاس درس سنتی است . آهنگ فراگیری در سیستم‌های آموزشی الکترونیک از یک روند مشخص و سیستماتیک تبعیت کرده و مخاطبان خود را با هر نوع سلیقه و گرایش به سرعت جذب می‌نماید.
آموزشهای الکترونیکی رمز موفقیت خود را در شیوه ارائه، نوع محتویات و توزیع ( عرضه ) مناسب می‌دانند. در آموزشهای الکترونیکی از اغلب مسائل موجود در آموزشهای سنتی نظیر : سخنرانی‌های یک طرفه، تعامل و ارتباط ضعیف با فراگیران، اجتناب می‌گردد. با استفاده از نرم افزارهای مربوط به سیستم‌های آموزش الکترونیکی می‌توان به سرعت محیطهای آموزشی موثر و کارآ را با بهره گیری از عناصر متفاوت آموزشی ایجاد کرد.
سطوح آموزش الکترونیک
آموزش الکترونیکی در چهار گروه عمده طبقه بندی می‌گردد. گروه‌های فوق سطوح متفاوت آموزشی از ابتدایی تا سطوح پیشرفته را تضمین می‌نمایند :
پایگاه‌های دانش . پایگاه‌های دانش و اطلاعات خود بعنوان یک آموزش واقعی در نظر گرفته نمی‌شوند. بانک‌های اطلاعاتی شکل اولیه‌ای از آموزش الکترونیکی می‌باشند. بانک‌های اطلاعاتی فوق را می‌توان در سایت‌های نرم افزاری متعدد، در اینترنت مشاهده نمود. بانک‌های اطلاعاتی با یک روش سیستماتیک قادر به ارائه توضیحات و راهنمایی‌های ضروری در ارتباط با سوالات مطرح شده در رابطه با نرم افزار می‌باشند. در این راستا دستورالعمل‌های لازم بمنظور انجام عملیات خاص توسط یک نرم افزار بصورت مرحله به مرحله در اختیار متقاضیان قرار میگیرد.بانک‌های اطلاعاتی فوق، اغلب بصورت متعامل با کاربران خود ارتباط برقرار می‌نمایند. مثلا" کاربران میتوانند کلمات مورد نظر خود را در بخش مربوطه تایپ تا زمینه جستجو در بانک اطلاعاتی فراهم گردد. در این راستا امکان انتخاب موضوع مورد علاقه بر اساس لیست‌های مرتب شده ( موضوعی و یا الفبایی ) نیز وجود دارد.
حمایت فنی online . حمایت online نیز نوع خاصی از آموزش الکترونیکی بوده که در مواردی شباهت‌هایی با پایگاه‌های دانش، دارد. برای پیاده سازی حمایت‌های فنی online، از روشهای متعددی نظیر : تالارهای مباحثه، اتاق‌های گفتگو، سیستم‌های BBS، پست الکترونیکی و یا ارسال پیام فوری و زنده، استفاده میشود. سیستم‌های فوق تعامل بمراتب بیشتری را نسبت به پایگاه‌های دانش با مخاطب، برقرار می‌نمایند.
آموزش نامتقارن . سیستم فوق در آموزشهای اولیه الکترونیکی استفاده می‌گردید. در روش فوق امکان خود آموزی با محوریت فراگیران فراهم می‌گردد. برای پیاده سازی و اجرای سیستم فوق از امکانات و روشهای متعددی نظیر : آموزشهای مبتنی بر CD-ROM، اینترانت و یا اینترنت استفاده می‌گردد. دستیابی به مجموعهای از دستورالعمل‌ها بمنظور انجام یک عملیات خاص از طریق سیستم‌های BBS، گروه‌ها و تالارهای متفاوت مباحثه و پست الکترونیکی نمونه‌هایی از امکانات ارائه شده توسط سیستم‌های فوق می‌باشند. در برخی موارد سیستم‌های فوق، بصورت کاملا" خود آموز بوده و از لینک‌های خاصی برای مراجعه به منابع متفاوت استفاده می‌گردد. دراین نوع سیستم‌ها، از مربیان آموزشی که بصورت زنده فعالیتهای آموزشی فراگیران را مدیریت می‌نمایند، استفاده نمی‌گردد. چارچوب و ساختار ارائه موضوع و محتوی اغلب بصورت خودآموز با هدایت لینک‌های تعریف شده در موضوعات متفاوت است .
آموزش همزمان . آموزش همزمان بصورت بلادرنگ با کمک یک مربی آموزشی که بصورت زنده ناظر تمام فعالیتهای آموزشی فراگیران است انجام میگیرد. در سیستم فوق، فراگیران با ورود به کلاس مجازی، قادر به برقراری ارتباط مستقیم با مربی و سایر فراگیران موجود در کلاس خواهند بود. در این نوع آموزش مجازی، تمام ویژگیهای یک کلاس درس بصورت مجازی شبیه سازی و در اختیار مربی و فراگیران قرار میگیرد . مثلا" می‌توان بصورت مجازی دست خود را برای سوال کردن بالا برده و یا حتی از یک تخته سیاه مجازی استفاده و محتویات نوشته شده بر روی آن را مشاهده نمود. جلسات آموزشی ممکن است صرفا" در حد و اندازه یک جلسه بوده و یا هفته‌ها، ماه‌ها و یا حتی سال‌ها، به طول انجامد. این نوع آموزش‌ها معمولا" از طریق وب سایت‌های اینترنت، کنفرانس‌های صوتی و یا تصویری و اینترنت تلفنی انجام میگیرد.
روانشناسی یادگیری
چه نوع تحولات و یا اتفاقاتی در مغز انسان در زمان فراگیری، بوجود می‌آید؟ آموزش در ابتدا نیازمند محرک‌های لازم است .بمنظور فراگیری موثر و کارآ، محرک‌های موجود میبایست نگهداری گردند. متاسفانه سیستم‌های نرونی ( عصبی ) موجود در مغز که مسئول کنترل محرک‌ها و ذخیره سازی اطلاعات در حافظه می‌باشد، به سرعت دچار خستگی می‌گردند ( پس از گذشت چند دقیقه ). بدین ترتیب آنها نیازمند بازسازی در فواصل بین سه تا پنج دقیقه می‌باشند، در غیر اینصورت میزان پاسخگویی و فراگیری آنها دچار افت می‌گردد. آنها به سرعت بازسازی می‌گردند،سیستم آموزشی میبایست به سرعت با خستگی و دلزدگی بوجود آمده برای فراگیران برخورد مناسب را داشته، تا امکان یادگیری موثرتر بوجود آید.
یادگیری بر اساس الگوها، موثرترین مدل یادگیری محسوب می‌گردد. در این روش، الگوها از مجموعهای به مجموعه دیگر جابجا می‌گردند. الگوهایی که نرون‌های مربوط بخود را مسئول پاسخگویی خواهند کرد، از اطلاعات متفاوت در محل‌های متفاوت مغز استفاده می‌نمایند . مثلا"
گوش دادن به یک حقیقت . زمانیک آرد با تخم مرغ ترکیب می‌گردد، خمیری بوجود می‌آید که می‌توان آن را به قطعاتی بمنظور ایجاد ماکارونی برش داد.
ارتباط یک مفهوم با یک حقیقت . غذا که دارای کربوهیدرات بالایی است، برای تولید انرژی بدن لازم است .
تجسم دو چیز بایکدیگر . تیم‌های ورزشی به انرژی سریع نیاز داشته و آن را از طریق کربوهیدرات تامین می‌نمایند، بنابراینن قبل از بازی یک وعده غذا مناسب خواهند داشت .
سیستم‌های فوق با یکدیگر مرتبط بوده و از طریق همکاری بایکدیگر حافظه را شکل خواهند داد ( یادگیری ) هدف شکل دهی حافظه، در هریک از سیستم‌های نرونی مربوطه است . بنابراین اطلاعاتی که بگونه‌ای طراحی می‌گردند تا از یک سیستم نرونی به سیستم نرونی دیگر حرکت نمایند، دارای کارآیی بیشتری در رابطه با یادگیری می‌باشند.
یادگیری الکترونیکی به چه صورت نگهداشت اطلاعات را بهبود می‌بخشد ؟
آموزش علاوه بر استفاده از سیستم‌های نرونی مورد نیاز، مستلزم استفاده از عناصر دیگر نظیر : ارتباط متقابل، تخیل و فیدبک است . یادگیری الکترونیکی با استفاده از عناصر متفاوت، که باعث ایجاد عناصر جدید آموزشی می‌گردد، فرآیند فراگیری را حذاب تر خواهد کرد. ایجاد جذابیت در یادگیری یکی از دلایل موفقیت آموزشهای الکترونیکی است . در صورتیکه از عناصر جدید در سیستم‌های آموزش الکترونیکی استفاده نگردد، عملا" جذابیت‌های لازم برای آموزش را از دست داده ایم . برای موفقیت در آموزشهای الکترونیکی نکات زیر میبایست مورد توجه قرار گیرد.
بررسی نوع محتویات . استفاده از تصاویر، صدا و متن و ترکیب مناسب آنها با یکدیگر پیامدهای مثبتی را بدنبال خواهد داشت .
ارتباط متفابل با فراگیران بگونه‌ای که ایجاد محرک‌های لازم را تضمین نماید. استفاده از بازیها، امتحانات کوتاه مدت برای اخذ فیدبک سریع از فراگیران مناسب‌ترین روش برای سنجش میزان موفقیت در آموزش است .
ایجاد فیدبک‌های سریع . دوره‌های آموزش الکترونیک میبایست از روش‌هایی بمنظور اخذ فیدبک سریع استفاده تا در صورت اشکال و یا عدم موفقیت، سریعا" نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نمایند. فیدبک‌های مربوطه میبایست در سریعترین زمان ممکن اخذ گردند. آموزش در هر مرحله بر اساس آموزش در مرحله قبل ایجاد می‌گردد. بنابراین تشخیص و اخذ فیدبک‌های سریع، مراحل متفاوت آموزشی را بدرستی تبین خواهد کرد. در صورتیکه در یک مرحله موفقیتی حاصل نشده باشد، مرحله بعد که بر اساس مرحله قبل ایجاد شده است، در امر آموزش توفیق چندانی ایجاد نخواهد کرد.
ارتباطات صمیمی با سایر فراگیران و مربیان الکترونیکی . استفاده از اتاق‌های گفتگو، تالارهای مباحثه، پیام‌های فوری و پست الکترونیکی در ایجاد ارتباط متقابل با فراگیران الکترونیکی بسیار موثر و کارساز خواهد بود.ایجاد کمیته‌های Online بطرز چشمگیری در عملکرد برنامه‌های آموزشی تاثیر خواهد داشت .
آموزشهای الکترونیکی به فراگیران این امکان را خواهد داد تا هر فرد با توجه به مسایل و توانایی خود، آهنگ یادگیری را خود مشخص نماید. در چنین مواردی، فراگیران در صورتیکه به دلایلی، چند روزی از سیستم استفاده ننمایند و از آموزش دور باشند، پس از برطرف شدن مشکلات، مجددا" قادر به ادامه آموزش خواهند بود. دوره‌های آموزشی مبتنی بر آموزش الکترونیکی دارای عناصر قابل کنترلی بوده که توسط کاربران استفاده می‌گردند. عناصر کنترلی فوق در کلاسهای آموزش معمولی استفاده نشده و با استفاده از آنان در آموزشهای الکترونیکی، فراگیران قادر به کنترل فرآیند آموزش، خواهند بود. قابلیت تنظیم آهنگ آموزش توسط فراگیران یکی از دلایل مهم در رابطه با موثر بودن آموزشهای الکترونیکی است .
یکی دیگر از عناصری که آموزشهای الکترونیکی از آن استفاده می‌نمایند، برقراری ارتباط و تعامل متقابل با فراگیران است . میزان و نحوه ارتباط متقابل با فراگیران از حالات ساده که صرفا" کلیک کردن بر روی یک سوال است، شروع و تا اجرای یک فایل انیمیشن و یا اجرای یک پردازه ادامه خواهد یافت. استفاده از بازیهای محاوره‌ای که پیام‌های آموزشی را بر اساس محتویات دوره آموزشی در اختیار فراگیران قرار می‌دهند، نیز از جمله روشهای موجود برای ارتقاء سطح کیفیی آموزشهای الکترونیکی است .
آموزش مجازی، از تجارب و تحقیقات بعمل آمده طی سی سال گذشته در امر آموزش استفاده نموده است . در تحقیقات بعمل آمده، بمنظور ارتقای سطح کیفی آموزش و سرعت در انتقال آموزش، راهکارهای زیر توصیه شده است :
استفاده از رنگ‌ها و ترکیبات خاص رنگ
ترکیب تصاویر و کلمات
ترکیب صدا، صوت، موزیک با تصاویر
استفاده از چندین نوع عناصر اطلاعاتی آموزشی
استفاده از لی اوت‌های ( چارچوپ ) مناسب که براحتی با حرکت طبیعی چشم بتوان آنها را مشاهده نمود.
مزایای آموزش مجازی
آموزش الکترونیکی نسبت به آموزشهای سنتی دارای مزایای عمده‌ای است . انعطاف پذیری و حذف تردد‌های بی مورد و پر هزینه برای شرکت در دوره‌های آموزشی، از مهمترین مزایای آموزشهای الکترونیکی است . آموزش الکترونیکی دارای مزایای متعدد دیگری نیز می‌باشد :
هزینه تولید دوره‌های آموزش الکترونیکی گران نبوده و با استفاده از نرم افزارها و ابزارهای موجود می‌توان پس از تهیه نرم افزار مربوطه، اقدام به تولید دوره‌های آموزش الکترونیکی کرد.
فراگیران قادر به تنظیم آهنگ یادگیری خواهند بود. اکثر برنامه‌های آموزش الکترونیکی را می‌توان در زمان نیاز به آنها، استفاده کرد .
سرعت فراگیری آموزش الکترونیکی نسبت به آموزشهای سنتی بمراتب بیشتر بوده و حداقل 50 در صد بهبود و سرعت را بدنبال خواهد داشت . فراگیران دوره‌های آموزش الکترونیکی میتوانند موضوعات و مطالبی را که نسبت به آنها آنشایی دارند، مطالعه نکرده و صرفا" بر روی موضوعاتی متمرکز گردند که نسبت به آنها آشنایی وجود ندارد.
آموزشهای الکترونیکی از پیام‌های یکنواخت بمنظور ارتباط با مخاطب استفاده می‌نمایند. ( حذف سلایق و تجارب فردی در مقایسه با آموزشهای سنتی )
آموزشهای الکترونیکی مستقل از پارامترهای زمان و مکان بوده و در هر زمان و هر محل میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.
بهنگام سازی دوره‌های مبتنی بر آموزش الکترونیک به سرعت و به سادگی انجام میگیرد. موضوعات و محتویات تغییر یافته به سرعت بر روی سرویس دهنده مربوطه قرار گرفته و فراگیران بلافاصله از نتایج آن بهره مند خواهند شد. آموزشهای الکترونیکی مبتنی بر CD-ROM در زمان بهنگام سازی و توزیع هزینههای بالایی را بر سازمان و یا موسسه آموزش دهنده و فراگیران تحمیل خواهد کرد. روش فوق در مقایسه با آموزشهای مکاتبه‌ای مقرون بصرفه خواهد بود.
آموزشهای الکترونیکی باعث افزایش قدرت نگهداشت اطلاعات در فراگیران می‌گردد. در این راستا از عناصر متفاوتی نظیر : صوت، تصویر، امتحانات کوتاه مدت، ارتباط متقابل با فراگیر و سایر موارد برای تاکید مجدد در فراگیری هدفمند استفاده می‌گردد. در صورتیکه فراگیران بخش‌هایی از یک دوره آموزشی را به درستی فرا نگرفته باشند، میتوانند در زمان دلخواه مجددا" بخش مربوطه را مطالعه نمایند.
مدیریت برنامه‌های آموزش الکترونیکی برای گروه‌های زیادی از دانشجویان، بسادگی انجام خواهد شد. دنبال نمودن وضعیت آموزشی دانشجویان و میزان پیشرفت بوجود آمده، زمانبندی و اختصاص دوره‌های آموزشی برای پرسنل و کارمندان یک اداره و دنبال نمودن وضعیت پیشرفت آنها و سایر موارد مربوط به مدیریت آموزشی به سرعت و به سادگی محقق می‌گردد.
برنامه ریزی دوره‌های آموزشی
برنامه ریزی، مهمترین مرحله ایجاد هر نوع برنامه آموزشی است . انتقال محتویات استفاده شده در آموزشهای سنتی بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر، بزرگترین پیامدهای منفی و نتایج اشتباه را بدنبال خواهد داشت. محتویات دوره‌های آموزش الکترونیکی میبایست با استفاده از عناصر مربوطه به درستی انتخاب و طراحی شده و در محیط مورد نظر نصب گردند. ماهیت و نوع ارائه موضوع و محتوی در آموزشهای الکترونیکی با آموزشهای سنتی با یکدیگر کاملا" متفاوت بوده و میبایست دقت گردد که همان آموزشهای سنتی به نام آموزش الکترونیکی استفاده نگردد.
اولین مرحله ...
قبل از اینکه چیزی روی کاغذ قرار گیرد، میبایست مخاطبان آموزشی مشخص گردند. طراحان و پیاده کنندگاه دوره‌های آموزش الکترونیکی با آشنایی با مخاطبان و میزان تواناییهای آنان، قادر به ارائه برنامه آمورشی مناسب برای آنها خواهند بود. ( یک پزشک قبل از ملاقات بیمار و بررسی بیماری وی، قادر به تجویز نسخه دارویی مناسب نخواهند بود. ) . پس از مشخص نمودن موارد فوق میبایست عناصر و آیتم‌های دوره‌های آموزشی مشخص گردند. مخاطبان آموزشی میبایست نسبت به عناصر و آیتم‌های انتخابی آشنایی لازم را داشته باشند، چراکه عناصر فوق بعنوان ابزار در یک سیستم آموزش الکترونیکی استفاده می‌گردند نه هدف ! . استفاده از ابزارهای ناشناخته برای آموزش قطعا" نتایج مثبتی را برای فراگیران الکترونیکی بدنبال نخواهد داشت .
برنامه‌های آموزشی طراحی شده میبایست در ابتدا، روش و یا روشهای ارائه ( توزیع ) اطلاعات را برای مخاطبان مشخص نماید.( آموزش مبتنی بر وب، آموزش مبتی بر شبکه، آموزش مبنتی بر CD-ROM ). در این راستا لازم است به محدودیتهای سخت افزاری فراگیران نیز توجه گردد. پهنای باند موجود دارای نقش بسیار مهمی در میزان موفقیت دوره‌های آموزش الکترونیکی است که از برنامه‌های چند رسانه‌ای ( مالتی مدیا ) استفاده می‌نمایند.
سازماندهی، سازماندهی، سازماندهی
محتویات و موضوعات مورد نظر جهت آموزش را میبایست به بخش‌ها و ماژول‌های مجزا تقسیم تا بتوان آنها را با استفاده از عناصر و آیتم‌های مورد نظر، نمایش داد . مثلا" با استفاده از نرم افزارهای موجود برای طراحی دوره‌های مبتنی بر آموزش الکترونیکی می‌توان برنامه آموزشی خود را به چندین کتاب تقسیم و هر کتاب شامل فصل‌ها و صفحاتی باشد. کتاب، فصل و صفحه نمونه‌ای از سازماندهی محتویات برای ارائه به فراگیران الکترونیکی می‌باشد. بهرحال محتویات مورد نظر جهت ارائه را میبایست به بخش‌های مفهوم دار تقسیم و در ادامه تمام بخش‌های فوق را در یک دوره آموزشی الکترونیکی با توجه به جایگاه مربوطه استفاده کرد. ماژول‌های ایجاد شده، نباید زمانی بیش از بیست دقیقه را دارا بوده تا فراگیران بتوانند با علاقه و رغبت بیشتر و بدون خستگی مطالب دوره آموزشی را دنبال نمایند.
روش حرکت بین محتویات یک دوره آموزش الکترونیکی، یکی دیگر از نکات مهم در زمان سازماندهی یک دوره آموزشی است . در صورتیکه حرکت بین محتویات یکد دوره به سختی انجام گیرد، فراگیران تمایلی به ادامه دادن نداشته و با فشردن صرفا" یک کلید از دوره خارج خواهند شد. طراحی مکانیزم مناسب برای حرکت بین محتویات و تست و بررسی آن از ابعاد متفاوت، یکی از مهمترین مراحل در سازماندهی یک دوره آموزشی است . ( ما دوره آموزشی را برای استفاده دیگران طراحی خواهیم کرد، توجه به خواست فراگیران و پیش بینی تسهیلات و امکانات مربوطه نتایج مثبتی را بدنبال خواهد داشت) .
ارتباط متقابل با فراگیران و استفاده مناسب از رسانه‌های اطلاعاتی
پس از برنامه ریزی و سازماندهی یک دوره آموزشی میبایست در ادامه نحوه ایجاد تعامل با فراگیران، انیمیشن، صوت و ویدیو را در یک برنامه آموزشی مشخص کرد. در این راستا لازم است، برای بیان یک حقیقت از روشهای متفاوت ارائه مطلب استفاده تا هر یک با توجه به جایگاه خود، سهمی در آموزش داشته باشند. مثلا" می‌توان موضوع و یا آیتم مورد نظر را بصورت یک متن ساده بر روی صفحه نشان داده و در ادامه از فایل‌های صوتی و تصویری مرتبط با موضوع فوق برای ایجاد ارتباط با موضوع و کمک به درک و شناخت حقیقت و یا موضوع مورد نظر استفاده کرد. در ادامه میبایست شرایطی را فراهم نمود که فراگیران، استنباط و برداشت خود را از موضوع، ایجاد و ارائه نمایند. در این راستا می‌توان از امتحانات کوتاه مدت استفاده و از فراگیران درخواست کرد که استنباط و برداشت خود را از ترکیب دو حقیقت به دو شکل متفاوت را بیان نمایند. در سیستم فوق در زمان آموزش از دو مکانیزم متفاوت با توجه به میزان مفید بودن هر یک استفاده شده است . در ابتدا سعی شده است که اصل حقیقت و یا موضوع در ذهن محاطب قرار گیرد ( موج اول یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز)، در ادامه با استفاده از امکانات صوتی و تصویری سعی شده است که یک ارتباط منطقی با اصل موضوع برای فراگیران ایجاد و از این طریق موارد جدیدی در ذهن آنها قرار گیرد ( موج دوم یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز )، در نهایت میبایست با ایجاد محرک‌های لازم، موج اول و دوم ایجاد شده را به یک جریان موجی همگن در مغز تبدیل تا با فعال شدن موج جدید، اطلاعات فراگرفته شده و مستقر در بخش‌های متفاوت مغز باعث فراگیری موارد جدید و ترکیبی خواهد شد. بازیابی اطلاعات فراگرفته شده بر اساس سیستم فوق، به سرعت و با دقت و صحت بالا انجام خواهد شد.
مقالات دیگر در زمینه‌های آموزش الکترونیکی، آموزش مجازی، آموزش الکترونیک
پیدایش دانشکده مجازی، تعلیم و تعلم را دچار تحول و دگرگونی جدی نموده. هدف یادگیری الکترونیکی، ارتقای علم، دانش و مهارت‌های نیروی انسانی با به کارگیری برنامه‌ای به روز و مقرون به صرفه است.
خانواده
در کنار خانواده بودن و همراه خانواده
مباحثات علمی: به علت تعداد فراگیران و عدم ضرورت هماهنگی همزمان برای فراگیران
فراگیران آشنا با تکنولوژی روز
در این روش آموزشی امکان ارائه محتوا براساس سبک‌های مختلف آموزشی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است از قبیل متن، صوت، تصویر، انیمشن و ... و به حداکثر بازدهی در یادگیری دست یافت.
آموزش در شرایطی که معمولاً بهره آموزشی ندارد به نحو احسنت.
در شرایط جدید، نیاز به تاسیس ساختمانها و امکانات فیزیکی و صرف هزینههای گزاف نبوده و دانشجویان و مدرسان نیاز به ترک منزل و یا محل کار خود برای حضور دائمی در کلاسها را ندارند.
افزون بر این، ساعات شروع و خاتمه کلاسها ثابت نبوده و دانشجویان هر زمان که بخواهند میتوانند وارد کلاس شده و تا هر زمان که لازم باشد حضور در کلاس را ادامه دهند.
در این روش امکان ارتباط با استاد و همکلاسیها در هر روز و هر لحظه وجود دارد و تبادل نظر و مباحث گروهی پیرامون مفاد درسی و یا تمرینهای داده شده از طرف استاد موجب پایداری دانش و یادگیری بیشتر می‌گردد.
در این نوع آموزش، دسترسی فراگیران به مطالب و محتوای دوره وابسته به زمان و مکان نیست. در آموزش مجازی، افراد قادرند در هر ساعت از شبانه‌روز و در تمام هفته به فراگیری اطلاعات مورد نیازشان بپردازند.
در آموزش مجازی از هزینههای رفت و آمد، هزینههای مربوط به اساتید و مشاوران کاسته و از اتلاف وقت جلوگیری میشود. در این نوع آموزش دوره‌های آموزشی میتوانند به جلسات کوتاه‌تری تقسیم شده و در عوض در روزها و هفته‌های بیشتری ارائه شود.
راه حل آموزش الکترونیکی، همچون آموزش حضوری، موجب تعامل بین دانشجو و استاد برای درک بهتر مفاهیم میشود با این تفاوت که در بحث بین دو دانشجو، دیگر اعضای کلاس میتوانند بدون توجه به بحث، به ادامه آموزش بپردازند و ناگزیر از شرکت در بحث نمی‌شوند. فنون ارتباطات و تدریس در محیط Online، تعاملها را ممکن می‌سازد. تعامل در آموزش مجازی در محیط‌هایی مانند اتاق‌های گفتگو (Chat Rooms)، پست الکترونیک (e-Mail)، تابلوهای اعلانات (Bulletin Board) و اتاق مباحثه (forum) امکان پذیر است.
دانشجویانی که در یک دوره مجازی ثبت نام میکنند، وارد محیط عاری از خطر(Risk Free) میشوند که میتوانند در آن موارد جدیدی را آزمایش کنند و مرتکب اشتباه شوند بدون اینکه خود را در معرض قضاوت دیگران قرار دهند. این قابلیت به ویژه زمانی ارزش دارد که دانشجویان یادگیری مهارت‌هایی نظیر تصمیم گیری و رهبری را تجربه میکنند. محیط عاری از ترس، قدرت اعتماد به نفس و خلاقیت فراگیران را بالا خواهد برد.
در آموزش مجازی، دانشجویان با توجه به راهنمایی‌های انجام شده، میتوانند سطوح و دوره‌های آموزشی مورد نیازشان را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انتخاب کنند و یا مسیر آموزشی طولانی تری را با توجه به مشغله‌های شغلی یا خانوادگی و ...... برگزینند؛ لذا طول مدت تحصیل از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
یکی از روشهای آموزشی، آموزش از راه دور است. در ابتدا آموزش به صورت مکاتبه‌ای بود که با پیشرفت تکنولوژی و از همه مهمتر ارزان‌تر شدن هزینه استفاده از تکنولوژی، استفاده از ابزارهای جدیدتر برای انتقال دانش مطرح گردید. با گسترش اینترنت این پدیده به طور جدی‌تری دنبال شد و ابزارها، روش‌ها و استانداردهایی برای آموزش الکترونیکی ارائه گردید. آموزش الکترونیکی دارای مزایای فراوانی است که از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
انعطاف در زمان و مکان
مهمترین مزیت آموزش الکترونیکی این است که به افراد اجازه میدهد تا برنامه‌های خود را تنظیم نمایند. انعطاف‌پذیری به مخاطبان این فرصت را میدهد که تصمیم بگیرند چه زمانی و کجا به مطالعه بپردازند و همچنین چه مدت زمانی را صرف یادگیری نمایند. در این روش، جریان آموزش با برنامه کاری، وضع فرهنگی و اجتماعی و حتی مسئولیت‌های خانوادگی افراد تعارض ندارد. بدین ترتیب فراهم بودن امکان یادگیری در همه جا، همه وقت و برای تمام افراد از مزایای منحصر به فرد این گونه آموزش است.
دسترسی آنی به حجم بالایی از اطلاعات
سهولت دسترسی به حجم بسیار بالایی از اطلاعات و دانش‌های موجود درجهان و دسترسی سریع و به موقع به اطلاعات در زمان بسیار اندک، از مزایای مهم این نوع آموزش محسوب میشود.
آموزش الکترونیکی با ایجاد شرایط یکسان برای تمام فراگیران، به نوعی عدالت و برابری را بین اقشار مختلف در مکان‌های متفاوت برقرار می‌نماید.
برقراری عدالت و مساوات
آموزش الکترونیکی با ایجاد شرایط یکسان برای تمام فراگیران، به نوعی عدالت و برابری را بین اقشار مختلف در مکان‌های متفاوت برقرار می‌نماید. با استفاده از این شیوه آموزشی، کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته میتوانند شکاف خود را با کشورهای صنعتی و پیشرفته کم کنند. همچنین، آموزش الکترونیکی در روستا میتواند فاصله میان شهری و روستایی را کاهش داده و امیدهای نوینی را در جامعه روستایی در جهت پویایی و تحرک در زمینه‌های تولید و بهره دهی ایجاد نماید و موجبات ترقی اقتصادی را فراهم آورد.
جلوگیری از مهاجرت
در حال حاضر قسمت اعظم روستائیان، به خصوص جوانان به علل مختلف از قبیل اشتغال، تحصیل و ... به شهرها مهاجرت میکنند، که این امر مشکلاتی را هم در شهرها و هم در روستاها به وجود آورده است. وقتی امکان کار و اشتغال و تحصیل از طریق کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا فراهم باشد، نه تنها از مهاجرت آنها جلوگیری میشود، بلکه عده زیادی از مهاجران نیز به محل زندگی گذشته خود بازمی‌گردند.
دسترسی زنان و دختران روستایی به آموزش
معمولاً در اکثر روستاها برای درس خواندن و تحصیل دختران و زنان محدودیت‌هایی وجود دارد؛ حال اگر بتوان امکانات آموزش الکترونیکی را در خانه و یا حداقل در روستای آنها فراهم نمود، آنها میتوانند کنار آموزش های درسی، مهارت‌های دیگر زندگی از قبیل خانه داری، کار در مزرعه، دامداری و... را نیز فراگیرند.
مقدمه
استفاده از یادگیری الکترونیکی و آموزشهای مجازی هم اکنون از ارکان جدایی ناپذیر آموزش در تمامی مراکز علمی فرهنگی است.
جهانی شدن و تغییرات سریع فنّاوری به ویژه فنّاوری اطلاعات، ابعاد مختلف زندگی بشر را به شدت تحت تأثیر قرار داده است، این تأثیر علاوه بر پویا ساختن محیط اقتصادی، تغییرات بنیادی در نظامهای آموزشی ایجاد کرده است و موجب ظهور یادگیری الکترونیکی شده است. از سوی دیگر در سالهای اخیر به گسترش کمی و کیفی آموزشهای فنی و حرفه‌ای به منظور تربیت سرمایه‌های انسانی خلّاق و ماهر مورد نیاز کشور توجه بیشتری شده است. مخاطبان آموزشهای مهارتی، از لحاظ مختلف نظیر : نوع آموزش (رسمی، غیررسمی، یادگیری آزاد)، سطح تحصیلات آکادمیک (ابتدایی تا دکترای تخصصی)، سن (15 سال و بالاتر)، وضعیت اشتغال (محصل، جویای‌کار، شاغل، بازبشسته، سرباز، خانه‌دار و... )، محل آموزش (مراکز کارگاهی دولتی و خصوصی، صنایع، زندانها، پادگانها، روستاها، واحدهای صنفی)، تنوع رشته‌های آموزشی (بالغ بر 3200 عنوان استاندارد آموزشی در آموزشهای غیررسمی)، نوع استانداردهای آموزشی (ملی، بینالمللی، فنی، خدماتی، کشاورزی و ... )، تنوع تجهیزات کارگاهی و نیازهای بازار کار و تغییرات فنّاوری، دارای تنوع بسیاری است. از این رو سازماندهی، توسعه و اجرای این دوره‌ها بسیار پیچیده و پرهزینه است و برای پاسخگویی به چنین گسترۀ وسیعی از آموزش با انعطاف‌پذیری در زمان، مکان، فضا، محتوا، فرایند و تعاملات آموزشی، استفاده از فنّاوریهای جدید آموزشی به ویژه یادگیری الکترونیکی ضروری است. در محیطهای یادگیری الکترونیکی، رویکرد آموزشی به صورت یادگیری مشارکتی، طراحی محتوای دوره‌ها به صورت یادگیرنده محور، نقش یاددهنده به صورت تسهیل‌کننده یادگیری، یادگیرنده دارای ویژگیهایی مانند خود نظمی و تعامل گروهی، و فرایندها و تعاملات آموزشی مستقل از زمان و مکان است از این رو این روش آموزشی برای یادگیری مادام‌العمر نیروهای شاغل مورد توجه ویژه است.
● کاهش هزینههای آموزشی، ایاب و ذهاب
● بهره مندی از تسهیلات کارگاه یا ابزارهای دوره آموزشی
● کاهش اتلاف وقت کارآموز (مجازی سازی ارتباطات)؛
● آموزش تعداد زیادی کارآموز در مدتی کوتاه؛
● بهره‌مندی حجم کثیری از کارآموزان از آموزش به موقع با دستیابی به دوره‌ها یا برنامه‌های آموزشی online از راه دور؛
● افزایش توانایی و مهارت کاربران در فراگیری اطلاعات؛
● وجود سیستمی جهت اندازه گیری و ارزیابی آموزشی؛
● ارائه قوی‌تر عناصر گرافیکی مانند استفاده از هنر، نمودار یا عکس و شبیه سازها،
● وجود اتاق‌های گفتگو و ابزارهای اشتراکی دیگر که باعث افزایش حضور فعال فراگیر میشود؛
● امکان تهیه کلیه مواد مکمل آموزشی بدون نیاز به مراجعه به کتابخانه و امکان طبقه بندی و انبار محتوای علمی و آموزشی به گونه‌ای که تبدیل به سرمایه سازمان شود.
شرایط کارآموز الکترونیکی
شرایط عمومی کارآموز الکترونیکی :
- توانایی کار با ویندوز و اینترنت
- توانایی خودآموزی و داشتن انگیزه لازم
- توانایی کار با سامانه آموزشی مهارت آموزی الکترونیکی سازمان
- امکان حضور در کارگاههای عملی با توجه به مرکز مجری انتخابی توسط کارآموز(در صورت تلفیقی بودن دوره )
شرایط اختصاصی :
شرایط اختصاصی هر دوره آموزشی در جدول ثبت نام نام دوره ا در قسمت جزییات بیان شده است، لذا کلیه کارآموزان باید به این موارد توجه کامل داشته باشند زیرا در صورت عدم تطابق مدارک شخص با اطلاعات وارد شده در سایت ( مانند وضعیت نظام وظیفه، سطح تحصیلات، جنسیت و غیره ) کارآموز مجاز به شرکت در آزمون پایانی نبوده و هیچ مدرکی به ایشان ارائه نمی‌شود.
حداقل تجهیزات و امکانات مورد نیاز جهت استفاده از محتواهای الکترونیکی :
- رایانه
- پهنای باند اینترنت با حداقل 64k ( ترجیحا 128k )
- نرم افزارهای مورد نیاز
توانایی به کار گیری سیستم‌های یادگیری الکترونیکی
- توانایی استفاده از محیط یادگیری الکترونیکی و سامانه ابزارهای آن برای آموزش الکترونیکی
- توانایی اجرای نقش‌های مربی الکترونیکی
- توانایی استفاده از راهبردهای یادگیری
- یاددهی در محیط الکترونیکی
- توانایی طراحی آموزش الکترونیکی با تاکید بر ویژگیهای بزرگسالان
- توانایی طراحی مکانیزم‌های موثر جهت تضمین موفقیت کارآموزان در دوره‌های الکترونیکی
- توانایی بکارگیری فعالیتها و راهبردهای فعالسازی محیط یادگیری برخط ( همزمان )
- توانایی به کار گیری روشهای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در یادگیری الکترونیکی
فایل راهنمای مربی در سامانه مهارت آموزی الکترونیکی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور(دریافت فایل)
به منظور دستیابی به اهداف و مقاصد آموزشی و تسهیل در یادگیری باید المانهای آموزشی متعددی (مانند صوت، تصویر، انیمیشن، شبیه سازی و غیره) متعددی را در دوره‌های الکترونیکی بکار گرفت. البته نوع و ترکیب المانهای مورد استفاده بستگی به رویکرد آموزشی دوره دارد. بنابراین تولید مواد یادگیری به نحوی که برای فراگیران با سبک‌های یادگیری متنوع در دسترس باشد، بسیار حائز اهمیت است. همچنین فراگیران باید به شکل معناداری از طریق تعامل با یکدیگر و انجام وظایف تعاملی محوله، در فعالیتهای یادگیری درگیر شوند. محتوای دوره باید متشکل از قطعات یادگیری (Learning Object) باشد. هر قطعه یادگیری، اجزا مستقلی از اطلاعات بوده که بسته به نیازهای کاربر، در محتواهای مختلف قابل استفاده مجدد هستند و یک هدف یادگیری را برآورده میکنند. محتوای الکترونیکی دوره باید براساس استاندارد SCORM و قابل پیاده سازی بر روی LMS اختصاصی سازمان باشد. به منظور مشارکت و تعامل بیشتر فراگیران لازم است هر جلسه شامل مثالها، تمرینات و پروژه‌های پیوسته و تعاملی باشد و از اشکال مختلف آزمون‌های تئوری مانند چندگزینه ای، ارتباط برقرار کردن، عملکردی(بازی) و غیره استفاده شود.
سرفصل‌ها:
با توجه به لزوم آشنایی مبلغان فعال در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های چند رسانه ای با ساخت کلیپ و فتوکلیپ با محتوای دینی، کارگاه آموزش حضوری ساخت کلیپ و فتو کلیپ با نرم افزارproshow producer، به همت اداره تبلیغ مجازی معاونت فرهنگی-تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ویژه برادرانی که عضو مبلغین نوین هستند برگزار می‌گردد.
سر فصل‌های آموزشی:
۱- آموزش نصب نرم افزارو پلاگین‌ها
۲- آشنایی با محیطهای سه گانه نرم افزار
۳- آموزش اسلاید‌ها
۴- آموزش استایل‌ها و افکت‌ها
۵- صدا گزاری و نتظیمات صدا
۶- تنظیمات مدیریتی نرم افزار
۷- خروجی گرفتن از نرم افزار
پیدایش دانشکده مجازی، موجب شده تا تصورات قبلی در زمینه نیاز به امکانات فیزیکی بسیار برای فرایند یاددهی-یادگیری در آموزش عالی دچار تحول و دگرگونی جدی شود. هدف یادگیری الکترونیکی، ارتقای دانش و مهارت‌های نیروی انسانی با به کارگیری برنامه‌ای به روز و مقرون به صرفه است.
در شرایط جدید، نیاز به تاسیس ساختمانها و امکانات فیزیکی و صرف هزینههای گزاف نبوده و دانشجویان و مدرسان نیاز به ترک منزل و یا محل کار خود برای حضور دائمی در کلاسها را ندارند.
افزون بر این، ساعات شروع و خاتمه کلاسها ثابت نبوده و دانشجویان هر زمان که بخواهند میتوانند وارد کلاس شده و تا هر زمان که لازم باشد حضور در کلاس را ادامه دهند.
در این روش امکان ارتباط با استاد و همکلاسیها در هر روز و هر لحظه وجود دارد و تبادل نظر و مباحث گروهی پیرامون مفاد درسی و یا تمرینهای داده شده از طرف استاد موجب پایداری دانش و یادگیری بیشتر می‌گردد.
در این روش می‌توان به بهترین نحو سبک‌های مختلف یادگیری را پوشش داده و از ترکیب نمودن انواع مختلف محتوا از قبیل متن، صوت، تصویر، انیمشن و ... به حداکثر بازده در یادگیری دست یافت.
در این نوع آموزش، دسترسی فراگیران به مطالب و محتوای دوره وابسته به زمان و مکان نیست. در آموزش مجازی، افراد قادرند در هر ساعت از شبانه‌روز و در تمام هفته به فراگیری اطلاعات مورد نیازشان بپردازند.
در آموزش مجازی از هزینههای رفت و آمد، هزینههای مربوط به اساتید و مشاوران کاسته و از اتلاف وقت جلوگیری میشود. در این نوع آموزش دوره‌های آموزشی میتوانند به جلسات کوتاه‌تری تقسیم شده و در عوض در روزها و هفته‌های بیشتری ارائه شود.
راه حل آموزش الکترونیکی، همچون آموزش حضوری، موجب تعامل بین دانشجو و استاد برای درک بهتر مفاهیم میشود با این تفاوت که در بحث بین دو دانشجو، دیگر اعضای کلاس میتوانند بدون توجه به بحث، به ادامه آموزش بپردازند و ناگزیر از شرکت در بحث نمی‌شوند. فنون ارتباطات و تدریس در محیط Online، تعاملها را ممکن می‌سازد. تعامل در آموزش مجازی در محیط‌هایی مانند اتاق‌های گفتگو (Chat Rooms)، پست الکترونیک (e-Mail)، تابلوهای اعلانات (Bulletin Board) و اتاق مباحثه (forum) امکان پذیر است.
دانشجویانی که در یک دوره مجازی ثبت نام میکنند، وارد محیط عاری از خطر(Risk Free) میشوند که میتوانند در آن موارد جدیدی را آزمایش کنند و مرتکب اشتباه شوند بدون اینکه خود را در معرض قضاوت دیگران قرار دهند. این قابلیت به ویژه زمانی ارزش دارد که دانشجویان یادگیری مهارت‌هایی نظیر تصمیم گیری و رهبری را تجربه میکنند. محیط عاری از ترس، قدرت اعتماد به نفس و خلاقیت فراگیران را بالا خواهد برد.
در آموزش مجازی، دانشجویان با توجه به راهنمایی‌های انجام شده، میتوانند سطوح و دوره‌های آموزشی مورد نیازشان را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انتخاب کنند و یا مسیر آموزشی طولانی تری را با توجه به مشغله‌های شغلی یا خانوادگی و ...... برگزینند؛ لذا طول مدت تحصیل از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
رفت آمدها
با توجه به شرایطی که اینجانب دارم که تعداد از ایام هفته در تهران و بقیه در قم هستم فلذا روش خوبی است که هم در تهران و هم در قم و حتی در راه از این آموزش استفاده کنم.
تعامل بین استاد و فراگیران
برخی به هر دلیلی حاضر نیستند سر کلاس حاضر شوند یا شرایط حضور را ندارند
الف- آموزش همیشگی برای همه در هرجا
ب- صرفه جویی در هزینه‌ها
یادگیری بدون واهمه:
پ- تعامل بین استاد و فراگیران
ت- یادگیری بدون واهمه
ج- آموزش به روز
دسترسی زنان و دختران روستایی به آموزش
جلوگیری از مهاجرت
برقراری عدالت و مساوات
حضور در جلسات اساتید
جلسات به صورت ضبط شده است.
تلاش برای نامه شد ه و سزامان سای=ف
ابعاد متفاوتی داتر
تخبریب بمیابنی ونشریه تقیدیلید از خدا ارسوط در فعالیت لوابیته به تف
از مبانی که در این خصوص می‌توان گرفت
مبانی اعتقادی و فر
تحصیل در بهترین دانشگاهها
حذف محدودیتهای مکانی و زمانی در تحصیل
ارائه مدرک رسمی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
ارائه رشته‌های نوین، کاربردی و بین رشته ای
تنوع رشته‌های تحصیلی
کمترین میزان شهریه در مقایسه با سایر دانشگاه‌های الکترونیکی کشور
پشتیبانی قوی و مستمر کاربران
برخورداری از تدریس اساتید دانشگاه‌های برتر و برگزاری منظم کلاسهای الکترونیکی به صورت هفتگی (حتی المقدور در خارج از ساعات اداری)
امکان استفاده از آرشیو(آنلاین و قابل دانلود) کلاسهای درسی
برقراری تعاملات مجازی بین استاد- دانشجو و دانشجو-دانشجو
دسترسی به پایگاه‌های علمی معتبر و کتابخانه‌های دیجیتال
بهره مندی از آدرس پست الکترونیکی دانشگاه
بهره مندی از وب سایت شخصی با زیر دامنه دانشگاه
کاربری آسان سیستم آموزش الکترونیکی
برگزاری دوره‌های آشنایی با تحصیل الکترونیکی ویژه دانشجویان جدید الورود
هدف آموزش الکترونیکی ارتقای دانش و مهارت‌های نیروی انسانی با به کارگیری برنامه‌ای به روز و مقرون به صرفه است.حتی اگر کارمندان موسسه‌ای وقت کافی برای حضور در کلاسهای سنتی را داشته باشند.
از مزایای دیگر آموزش الکترونیکی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
الف- آموزش همیشگی برای همه در هرجا
در این نوع آموزش، دسترسی فراگیران به مطالب و محتوای دوره وابسته به زمان و مکان نیست، در آموزش الکترونیکی افراد قادرند در هر ساعت از شبانه روز و در تمام هفته به فراگیران اطلاعات مورد نیازشان بپردازند.
ب- صرفه جویی در هزینه‌ها
در آموزش الکترونیکی از هزینههای رفت و آمد و هزینههای مربوط به اساتید و مشاوران کاسته و از اتلاف وقت جلوگیری میشود.در این نوع آموزش، دوره‌های آموزشی میتوانند به جلسات کوتاه تری تقسیم شده و در عوض در روزها و هفته‌های بیشتری ارائه شوند. در آموزش الکترونیکی، موسسات، کارمندان خود را از دست نمی‌دهند و بازدهی کارکنان افزایش مییابد. زیرا به رفت و آمد در ساعت پر ترافیک نیاز نیست.
پ- تعامل بین استاد و فراگیران
راه حل آموزش الکترونیکی، همچون آموزش سنتی، موجب تعامل بین فراگیر و استاد برای درک بهتر مفاهیم میشود با این تفاوت که در بحث بین دو فراگیر، دیگر اعضای کلاس میتوانند بدون توجه به بحث، به ادامه آموزش بپردازند و ناگزیر از شرکت در بحث نمی‌شوند. فنون ارتباطات و تدریس در محیط تعاملها را ممکن می‌سازد. تعامل در آموزش الکترونیکی در محیط‌هایی مانند اتاق‌های گفتگو، تابلوهای اعلانات، پست الکترونیکی و غیره امکان پذیر است.
ت- یادگیری بدون واهمه
دانشجویانی که در یک دوره آنلاین ثبت نام میکنند، وارد محیط عاری از ریسکی میشوند که میتوانند در آن موارد جدیدی را آزمایش کنند و مرتکب اشتباه بدون اینکه خود را در معرض قضاوت دیگران قرار دهند.
این قابلیت به ویژه زمانی ارزش دارد که فراگیران یادگیری مهارت‌هایی نظیر تصمیم گیری و رهبری را تجربه میکنند. محیط عاری از ترس، قدرت اعتماد به نفس و خلاقیت را بالا خواهد برد.
در هر ساعت از شبانه روز و هر محلی که تمایل دارید لذت یادگیری را تجربه کنید.
با هدف ارائه هرچه بهتر و سریع تر مطالب به قشر وسیع تری از مخاطبان از حیث جغرافیایی
دوره‌ها با همکاری اساتید مجرب و گزیده‌ترین محتوا از طریق محیط مجازی تعاملی و قدرتمند و در عین حال ساده به دانش پژوهان ارائه میشود.
گواهی پایان دوره نیز به دانش پژوهان گرامی اعطا میشود.
بهره مندی از اساتید مجرب با توجه به سابقه درخشان
ارائه دروس با بهترین ساختار و محتوای آزمایش شده در دوره‌های متعدد
استفاده از پلتفرم و امکانات قدرتمند‌ترین سیستم مدیریت یادگیری (LSM) دنیا، Moodle
استفاده از محتوای مالتی مدیا (متن، صدا، تصویر، فیلم، کتاب الکترونیکی و غیره) برای انتقال کامل محتوا
حداکثر بهینه سازی در کیفیت صدا و تصویر برای بارگزاری سریع مطابق با سرعت اینترنت در کشور
برگزاری آزمون‌ها و تمارین برای تثبیت بیشتر مطالب
در اختیار قرار دادن محتوا و جزوات آموزشی مرتبط با دوره
دسترسی دانش پژوه به انجمن‌های گفتگو و مباحثه با دیگر دانش پژوهان
مشاهده روند پیشرفت کاربر توسط او و اساتید دوره
ایجاد محیطی ساده و جذاب برای استفاده کاربر از دوره
برگزاری جلسات رفع اشکال به صورت حضوری یا ویدئو کنفرانس در صورت نیاز
ارائه گواهی گذراندن دوره پس از اتمام دوره
2) گواهینامه بین المللی صادره از نمایندگی ایران شرکت معتبر صدور گواهینامه‌های lloydstec:
در دهکده جهانی کنونی، ارائه گواهینامه‌هایی با زبان محلی معنا و مفهومی آنچنان نخواهد داشت و برای آنکه دوره گذرانده شده توسط دانشجو در تمام دنیا به عنوان یک مستند قابل ارائه باشد در مواقعی نیاز به ارائه گواهینامه معتبر بین المللی نیز است که دوره تحلیل غیر خطی و دوره آموزش پیشرفته OpenSees
3) گواهینامه‌های معتبر مشترک با انجمن‌های علمی آموزشی کشور
گواهینامه‌ها اعتبار استخدامی در شرکت‌ها یا ارتقای شغلی در شرکت‌های خصوصی را به همراه خواهد داشت.
آموزش مجازی دوره‌های برگزار شده به صورت خرید آنلاین:
یکی دیگر از مزایای آموزش مجازی آنست که حتی پس از برگزاری دوره امکان استفاده از منابع آموزشی ارائه شده وجود دارد، کلیه منابع آموزشی ارائه شده را هم به صورت دانلود آنلاین از طریق ایمیل یا به صورت خرید پستی از طریقDVD انتهای دوره تهیه کنند.
آموزش مجازی مدیریت، کسب و کار و مهارت فردی
فهرست
- مقدمه
- جایگاه آموزش از راه دور در ایران
- تاریخچه آموزش از راه دور در ایران
- چرا باید فناوری اطلاعات بدانیم؟
- روند تحولات آموزش از راه دور
- مدل‌های آموزش مجازی
- تئوری‌ها
- مفاهیم آموزش مجازی
- سبک‌های آموزش مجازی
- ارزشیابی
- اکولوژی کلاس مجازی و پارادایم‌های پداگوژیکی جدید
- نتیجه گیری
- معرفی سایت‌ها
ظهور نسل دیجیتالی در هزارة سوم، توان و انتظارات جدیدی را در نظام آموزشی جهان ایجاد نموده است. فرو ریختن دیوارها و مرزهای سنتی و جایگزینی دیوارهای شیشه ای، جهان را در حد چارچوب یک کامپیوتر قابل دسترس و کوچک کرده است.
در دوران باستان تا اوایل این هزاره، شاهان و امپراطوران بودند که به همه چیز دسترسی داشتند . امروزه به مدد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) همة افراد میتوانند به همة اطلاعات و همه نوع آموزش دسترسی داشته باشند. در حقیقت همة شاهان و امپراطوران اطلاعاتی در این عصر فراپسانوین گرایانه هستند.
در این فرایند، شیوه‌های یاددهی و یادگیری نیز متفاوت گردیده و شیوه‌های آموزش از راه دور به نسل پنجم خود رسیده است.
در این فرایند، شیوه‌های یاددهی و یادگیری نیز متفاوت گردیده و شیوه‌های آموزش راه دور به نسل پنجم خود رسیده است.
نسل اول : آموزش مکاتبه ای
نسل دوم : آموزش چند رسانه ای
نسل سوم : یادگیری از راه دور
نسل چهارم : یادگیری انعطاف پذیر
نسل پنجم : یادگیری انعطاف پذیر هوشمند (برنامه‌های چندرسانه‌ای تعاملی آنلاین)
نسل پنجم، به مدد فنّاوریهای اطلاعات و ارتباطات آموزش تعامل هوشمند مجازی را ایجاد نموده که بضاعت‌های ارتباطی و اطلاعاتی را در فرآیند یاددهی و یادگیری فراهم ساخته است.
جایگاه آموزش در سازمان
آثار آموزش، بسیار وسیع و گسترده است و اگر براساس اهداف اصولی و انسانی پایه ریزی شود، نقش سازندهای در پیشرفت افراد، سازمانها و اجتماع خواهد داشت. از این رو، ابعاد، آثار و نتایج آموزشی به بخش فردی، سازمانی و اجتماعی تقسیم میشود:
• آثار فردی
• آموزش گیرنده قبل از آن که آثار سازنده آموزش را به سازمان مربوط و به جامعه منعکس سازد، خود از آن بهره میجوید. برخی از آثار فردی آموزش به این شرح است:
• تمایلات درونی آموزش گیرنده ارضاء میشود و آثار مادی و معنوی به دست آمده، رضایت شغلی او را در پی دارد،
• آموزش گیرنده پس از آموزش به نحو مؤثر و مطلوبتری وظایف خود را انجام میدهد،
• در برابر تلاش و کوششی که در طول دورة آموزشی متحمل میشود، پاداش معنوی و مادی بیشتری کسب میکند،
• پس از آموزش، آموزش گیرنده، شایستگی و سوددهی بیشتری خواهد داشت.
• آثار سازمانی
سازمان برای اینکه بتواند به اهداف خود نائل شود، با استفاده از شخص آموزش دیده، ضمن تقویت دوام و قوام خود، راه را برای دستیابی به اهداف اصلیاش تسهیل میکند.
اهم نتایج سازمانی آموزش به شرح زیر است:
سازمان بازدهی کمّی و کیفی خود را افزایش میدهد،
میزان موفقیت و اثر بخشی سازمان بیشتر میشود و در پی آن رضایت سازمانی افزایش مییابد،
سازمان با تأمین نیروی آموزش دیده لازم، قوام لازم را برای خدمت بیشتر به دست میآورد،
ثبات و بقای سازمان تضمین میشود،
از حوادث و ضایعات احتمالی کاسته میشود،
هزینههای سازمان کاهش مییابد.
ضعف و نارساییهای مدیریت اصلاح میشود،
موجبات کسب وجهه و اعتبار ملی و بینالمللی فراهم میشود.
آثار اجتماعی
اساساً، بر طرف کردن نیازهای جامعه، دلیل اصلی و فلسفة وجودی سازمانها است و سازمانها وسیلهای برای تحقق اهداف اجتماع اند.
برخی آثار اجتماعی آموزش به شرح زیر است:
جامعه به خواستههای خود دست مییابد و رضایتمندی اجتماعی حاصل میشود،
رضایت افراد جامعه به سبب تحقق خواستههایشان تأمین میشود،
رضایتمندی جامعه موجب ثبات حکومت میشود،
دولت، در مقام مجموعهای از سازمانها و وزارتخانهها، در دسترسی به اهداف خود موفق میشود.
تاریخچه آموزش از راه دور در ایران
• برای اولین بار آموزش از راه دور در 1350 ش با تأسیس دانشگاه ابوریحان بیرونی آغاز به کار کرد. این دانشگاه که به طریق « مکاتبه ای» و در چهار رشتة تحصیلی، آغاز به کار کرده بود، به زودی تعداد رشته‌های تحصیلی خود را به هفت رشته گسترش داد. در سالهای بعد این دانشگاه به دو دانشکده « علوم » و « علوم انسانی و اجتماعی» تفکیک شد. در 1355 نیز واحد جدیدی تحت عنوان « مدارس عالی منطقه‌ای » در سازمان مرکزی این دانشگاه شکل گرفت که شعبات جدیدی از دانشگاه را در مناطق مختلف کشور تأسیس و اداره می‌کرد. این دانشگاه تلفیقی از آموزش حضوری و آموزش از راه دور بود. کتاب و مواد چاپی محور اصلی آموزش مکاتبه‌ای این دانشگاه را تشکیل می‌داد. به علاوه، از کتاب‌ها و مطالب مفید جنبی، آزمون‌های درسی ضمن سال، مواد کمک آموزشی، دفترچه‌های مخصوص مکاتبه با استادان برای رفع اشکالات درسی، آموزش حضوری و امتحانات پایان ترم استفاده می‌شد. این دانشگاه در 1359 به کار خود خاتمه داد، در حالی که در سالهای فعالیت آن تعداد 1779 نفر در مقطع کاردانی و 1305 نفر در مقطع کارشناسی، فارغ التحصیل شده بودند (ظهور،1371).
• در 1352، دانشگاه آزاد ایران تأسیس گردید . هدف اساسی از ایجاد این دانشگاه، افزایش ظرفیت پذیرش نظام آموزش عالی ایران برای تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد بود ؛ زیرا در آن زمان ظرفیت پذیرش مؤسسات آموزش عالی به هیچ وجه جوابگوی تقاضای روزافزون برای ورود به آموزش عالی نبود. در دانشگاه آزاد نیز متون درسی خودآموز، مهمترین رسانه را تشکیل می‌داد ؛ زیرا از سایر رسانه‌ها کارایی بیشتری داشت و تهیه آن برای دانشگاه آسان تر بود. مهم تر آنکه به دانشجویان امکان می‌داد در مکان و زمان دلخواه خود به مطالعه بپردازند. رسانه‌های دیگری نیز مدّ نظر بودند که نوارهای صوتی و تصویری، آزمایشگاه، فیلم‌های آموزشی، کیت‌های آموزشی و کلاسهای حضوری را شامل می‌شد. در سالهای اولیه فعالیت دانشگاه آزاد ایران، نقش تلویزیون بیشتر تبلیغاتی بود و در آموزش، کاربرد چشم گیری نداشت. هدف اصلی این دانشگاه، ارتقای سطح علمی معلمان شاغل در آموزش و پرورش و تربیت افرادی در رشته‌های پیراپزشکی، نظیر مربی بهداشت بود ؛ تا بدین ترتیب کمبودها و نارساییهای موجود در خدمات درمانی آن زمان کاهش یابد.
• این دانشگاه، سرانجام در 1359، بدون داشتن فارغ التحصیل، به کار خود پایان داد(همان منبع) .
• در ایران، از 1359- 1366 آموزش از راه دور فعالیتی نداشت. سرانجام پس از یک وقفة نسبتاً طولانی، در 1366 دانشگاه پیام نور، که تنها نمایندة آموزش از راه دور در ایران به شمار می‌رفت، آغاز به فعالیت نمود. مدرسه عالی دماوند سابق، محل سازمان مرکزی این دانشگاه انتخاب گردید و با انتقال اعضای هیات علمی و کارمندان دانشگاه آزاد ایران به این مرکز، فعالیت دانشگاه پیام نور آغاز شد.
• در این دانشگاه، محور اصلی آموزش، کتاب‌های خودآموز است. به علاوه، از کتاب‌های جنبی، نوارهای صوتی، تصویری و آموزشگرهای رایانه‌ای نیز استفاده میشود.
• دانشگاه پیام نور که در 1367 تأسیس گردید، فعالیت خود را در 29 مرکز با ایجاد چهار رشته تحصیلی آغاز کرد. این دانشگاه در حال حاضر در ده منطقه و 177 مرکز و چهارده رشته فعالیت دارد و به حدود 000/260 دانشجو آموزش میدهد. به این ترتیب، می‌توان گفت که در حال حاضر دانشگاه پیام نور یکی از اَبَر دانشگاهها (Mega universities) است، که منظور از آن، دانشگاهی است که تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل آن بیش از یک صد هزار نفر است.
چرا باید فناوری اطلاعات بدانیم؟
دست کم چهار دسته از دلایل را می‌توان ذکر کرد که ممکن است انگیزة دستیابی به درکی از فناوری اطلاعات باشند : دلایل شخصی، کاری، آموزشی و اجتماعی.
• دلایل شخصی
آمریکا به شکلی فزاینده به یک جامعة اطلاعاتی بدل میشود. رایانه‌ها و ارتباطات نه تنها کارهای روزمره مثل کنترل اجاق‌های ریزموجی (microwave ovens) و برقراری اتصال تلفن‌های همراه را انجام می‌دهند، بلکه با استفاده از اینترنت، دسترسی رایانه‌ای به بخش اعظم اطلاعات رقومی جهان و ابزارهای پردازش آن را فراهم می‌آورند . بسیاری از امریکایی‌ها می‌بینند که در موارد گوناگون، از یافتن نقشة قطار زیرزمینی پراگ به منظور برنامه ریزی تعطیلات گرفته تا مکان یابی بهترین قیمت‌های فروش کتاب، چکمة سوارکاری، و رهن ( مستغلات)، استفاده از فناوری اطلاعات، پیشرفت ارزشمندی در شیوة زندگی آنها است. فناوری اطلاعات به افراد کمک میکند تا از طریق پست الکترونیکی با دوستان و فامیل خود در ارتباط باشند، با استفاده از صفحه گسترده‌ها و بانکداری درون خطی امور مالی خود را مدیریت کنند، از طریق یک کارگزار درون خطی به پیگیری سرمایه گذاری‌ها بپردازند، با بسته‌های نرم افزاری تخصصی مثل نسب شناسی یا باغبانی اوقات فراغت خود را پر کنند، با استفاده از ابزارهای نمودارکشی و واژه پردازی در تکالیف و کارهای مدرسه به فرزندان شان کمک کنند، به یافتن اطلاعات پزشکی بپردازند، از اسم نامزدهای سیاسی باخبر شوند و با نمایندگان سیاسی خود ارتباط برقرار کنند و به پیگیری مسائل زیست محیطی یا نظارت بر موضوعات مربوط به خط مشی همگانی در «وب» بپردازند.
دلایل کاری
در مراکز کاری، امروزه فناوری اطلاعات بیش از پیش همه گیر میشود. اگر کشور در صدد باشد که بیشترین بهره را از سرمایه گذاری‌های خود در فناوری اطلاعات ببرد، نوعی اشتراک (نیروی) کار لازم است که قابلیت استفادة مناسب از فناوری اطلاعات را داشته باشد. روشن است که افرادی که با اطلاعات و دانش کار میکنند ( اصطلاحاً «دانشکاران Knowledge workers» ) باید با فناوری‌های اطلاعاتی معمول اداری آشنا باشند. اما این نیز درست است که گروه‌های شغلی اندکی هستند که به هیچ دانشی از فناوری اطلاعات نیاز نداشته باشند. مثلاً کارمند یک فروشگاه خواربار، زمانی فقط لازم بود که چگونگی استفاده از ماشین صندوق را بلد باشد . امروزه همان کارمند با سیستم‌های موجودی انبار، پیگیری سفارشات، کارت‌های اعتباری و دیگر سیستم‌های پیشه گانی سرو کار دارد که هر روز پیچیده تر و کامل تر میشوند. در صنعت تولید، بسیاری از کارکنان « یقه آبی» (کنایه از کارکنانی که عمدتاً کار یدی میکنند) باید با انواع سیستم‌های تولید، فهرست موجودی قطعات، کنترل فرایند تولید، و راهنماها و دستنامه‌های درون خطی آشنا شوند. اگرچه یک شرکت باید کارکنان خود را برای استفاده از سیستم‌های پیشه گانی خود آموزش دهد، ساده لوحانه است اگر تصور کنیم چنین آموزشی، فعالیتی است که انجام یک بار آن کفایت میکند. سیستم‌ها مکرراً ارتقا می‌یابند و پیچیده تر میشوند. موارد کاربرد فناوری اطلاعات در مسائل پیشه گانی یا استفاده از فناوری اطلاعات در پیدا کردن راه حل مسائل و مشکلات، تداوم می‌یابند و در نتیجه بر لزوم مهارت آموزی مستمر دلالت میکنند. بدیهی است که اگر مجموعة نیروی کار به خوبی آموزش فناوری اطلاعات دیده باشد، انجام این مهارت آموزی بسیار آسان تر خواهد شد، زیرا سرعت یادگیری کارکنان افزایش مییابد و به مهارت آموزی عمومی، نیاز کم تری خواهند داشت. بعلاوه، چه بسا از سیستم‌های موجود، به شکل کامل تری بهره بگیرند و با ارتقاهایی که در سیستم اعمال میشود، بهتر سازگار شوند. بهره وری کارکنان تحت تاثیر مستقیم دانش کارکنان در حوزة فناوری اطلاعات است.
از منظر کارکنان، تخصص در فناوری اطلاعات ارزشمند است و علاوه بر این که منجر به رضایت شغلی و واکنش مناسب و هشیارانه در برابر مسائل میشود، دلیلی بر تحرک شغلی است. وجود امکانات و تجهیزات بیش تر در زیرساختار فناوری اطلاعات در یک شرکت، سرمایة شغلی ارزشمندی است که احتمالاً در تبلیغات نیز به آن توجه میشود. یافتن کار در شرکت دیگر، مستلزم یادگیری سیستم‌های اطلاعاتی جدید است، اما اکنون که کارکنان، دیگر دارای مشاغل « مادام العمر» نیستند، درک انتزاعی تر این سیستم‌ها – یعنی دانستن این که ویژگیهای مشترک آنها کدام‌اند و احتمالاً چه تفاوتی ممکن است با هم داشته باشند – نیز، در بازار کار یک سرمایه به شمار می‌آید.
دلایل آموزشی
فناوری اطلاعات در بسیاری از انواع جدید فرصتهای آموزشی، یک عنصر توانبخش شمرده میشود. نوعی از این فناوری بر دسترسی دانشجویان به طیفی از منابع آموزشی استوار است که پیش از این برای آنان دسترس پذیر نبودند. مثلاً برنامة «بچه‌ها ؛ دانشمندان جهان (Kids as Global Scientists) » را در نظر بگیرید که به وسیلة دانشگاه کلرادو، با همکاری دانشگاه میشیگان (University of Michigan's Weather Underground) و« کانال هواشناسی (Weather Channel) » اجرا میشود. هدف این برنامه، کمک به دانشجویان در استفاده از اینترنت به منظور یادگیری موضوعات علوم زیست محیطی و هواشناسی و نیز آشنایی آنان با دیگر دانشجویان ساکن در مناطق مختلف ایالات متحده و جهان است. این برنامه و برنامة درسی همراه با آن، این موارد را ارائه میکنند : پیش بینی‌ها و بحث‌هایی دربارة مسیرها و پیشینة توفان‌های استوایی ( این بحث‌ها به وسیلة دانشجویان هدایت میشوند و با بحث‌های متخصصان این رشته و با خود واقعه، به شکلی که عملاً رخ میدهد، قابل مقایسه‌اند )؛ فعالیتهای علمی، گردآوری همزمان داده‌ها، آموزش‌هایی دربارة چگونگی دیدن و تفسیر انواع مختلف تصاویر ماهواره ای؛ دسترسی هدایت شده به نمایش‌های تعاملی که از مسیرها و داده‌های مربوط به تندبادهای دریایی کنونی ارائه میشوند ؛ پیوند (Link)هایی به مطالب روزنامه‌ها و دیگر گزارش‌های روز ؛ داده‌های گردآوری شده به وسیلة دانشجویان که به منظور استفادة مشترک با دیگر همکلاسان در تمام دنیا، به اینترنت ارسال شده ؛ مطالب تخصصی از متخصصان تندبادهای دریایی از طریق کنفرانس و پرسش درون خطی (Online) ؛ گروه‌های مباحثة درون خطی برای مدرسان، دانشجویان و کارشناسان، که در واقع پشتیبانی کنندة موضوعات فنی، محتوایی و آموزشیی هستند و محلی برای ارسال اطلاعات و نمودارهای مربوط به آموزشگاه محل تحصیل دانشجو به منظور نشر در یک روزنامة درون خطی .
• نوع دوم فرصت آموزشی توسط دانشمند علوم رایانه، « سیمور پاپرت» توصیف شده است. « پاپرت» در « توفان‌های ذهنی» تأکید میکند که درک عمیق برنامه نویسی، بویژه درک تصورات مربوط به فروپاشی پیاپی به منزلة حالتی از تحلیل و عیب زدایی راه حل‌های آزمایشی، به فواید چشمگیر آموزشی در بسیاری از عرصه‌های گفتمان (discourse)منجر میشود که از جملة آنها، فوایدی هستند که به خودی خود ارتباطی با فناوری اطلاعات و رایانه ندارند.SwymourA.Papert.1999, Mind storms: Children, Computers, and Powerful Ideas, Second Edition ,Basic Books, New York . وی همچنین می‌گوید که رایانه، چه بسا که ابزاری در دست مربی « برای پشتیبانی از توسعة راه‌های جدید اندیشیدن و یاد گرفتن باشد » . او بر این باور است که رایانه ممکن است مجرایی برای اندیشه‌های قدرتمند و « نیازهای تحول فرهنگی باشد،... که به افراد کمک میکند با دانشی که خطوط سنتی جدا کنندة علوم انسانی از علوم و دانش را در می‌نوردد، روابط جدیدی را برقرار کنند...». با تغییر شکل امور انتزاعی به تجسم‌های ملموس و عینی از طریق برنامه نویسی دانشجویان با استفاده از مواد برگرفته از فرهنگ پیرامون خود، ساختارهای فکری خاص خود را می‌سازند .
• و بالاخره فرصت نوع سوم، امکان رسانه‌ای است که فناوری اطلاعات برای دانشجویان فراهم میآورد تا تواناییهای انتقادی خود را ایجاد و با آنها تمرین کنند. دانشجویان باید همة اطلاعات را، منتقدانه ارزیابی کنند . توانایی آنان در ارزیابی اطلاعات با استفاده از فناوری اطلاعات به آنان کمک میکند تا توانایی جدا کردن شکل از محتوا در همة (انواع) اطلاعات و در سنجش دقت و اعتبار آن را در خود ایجاد کنند. نتیجة کار، ارزیابی نقادانه تری از همة اطلاعات است. این توانایی انتقادی به افراد کمک میکند که مثلاً ادعاهایی را که در مورد شیوه‌های پزشکی جایگزین با استفاده از فناوری اطلاعات میشود، آگهی‌های مربوط به خانه‌هایی را که بهره دهی بالایی از نظر انرژی دارند و توصیه‌های همگنان خود در امور مربوط به تکالیف درسی را مورد ارزیابی قرار دهند.
دلایل اجتماعی
تمرین مردم سالاری بر مدنیت آگاهان استوار است . در جامعة کنونی که فناورانگی آن هر دم فزونی میگیرد، بسیاری از بحث‌های مربوط به خط مشی عمومی با فناوری اطلاعات پیوند خورده‌اند . مثلاً :
شخصی با یک درک اولیه و بنیادی از فناوری داده پایگاه‌ها (database)، بهتر میتواند مخاطرات احتمالی مربوط به محرمانگی (Privacy) را که با داده کاوی مبتنی بر تراکنش‌های (transaction) کارت اعتباری او همراه است، درک کند.
هیئت منصفه‌ای که مبانی دستکاری‌های تصویری و پویا نمایی رایانه‌ای را درک میکند، احتمالاً دریافت بهتری از آنچه در بازسازی یک جنایت یا یک حادثه، « حقیقت تصویری» نامیده میشود، خواهد داشت.
فهمیدن شیوه‌های بازنمایی اطلاعات، کلید درک چگونگی به کار بستن قوانین حق تکثیر (Copy right) در مورد اطلاعات در رسانه‌های الکترونیکی است.
شخصی که ساختار و عملکرد وب جهانی را درک میکند، در ارزیابی و درک موضوعات مربوط به خط مشی در « اصلاحیة اول(First Amendment )» (قانون اساسی)، آزادی بیان و دسترس پذیری هرزه نگاشت‌ها (Pornography) در اینترنت، از جایگاه بهتری برخوردار است.
• با آن که برخی از این موضوعات، پیش از ظهور فناوری نوین اطلاعات نیز مورد بحث و جدل بودند، اما فراگیرندگی فناوری اطلاعات بسیاری از این موضوعات را، به شکل شفاف تر و شدیدتر، به قلمرو شعور همگانی کشانده است . بنابراین برای قضاوت آگاهانه دربارة این موضوعات که به خط مشی عمومی مربوط میشوند و بسیاری از آنها تاثیر مستقیمی بر شهروندان (چه در زندگی روزانة خود از فناوری اطلاعات استفاده بکنند یا نکنند ) دارند، یکی درک مقدماتی از فناوری اطلاعات، لازم است . از آنجا که فناوری اطلاعات بیش از پیش همه جایی میشود، شهروندان نیز نیازمند آن هستند که بدانند چگونه به ارزیابی تأثیر اجتماعی فناوری اطلاعات بپردازند و چه وقت از راه حل‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات که در زندگی آنان گنجانده شده، شکوه و شکایت کنند. مشکل « سال 2000» به یاد شهروندان، کارشناسان فناوری، تدوین گران خط مشی حکومتی، و ارباب صنعت میآورد که راه حل‌های فناورانة ظاهراً شفاف و بدیهی، چه بسا که اساساً نقاط ضعف فناورانه باشند. شهروندانی که در دنیای رشد، تغییر، پیشرفت و شکست فناوری اطلاعات زندگی میکنند، اگر خواستار تصمیم گیری و انتخاب آگاهانه هستند، باید دارای سطحی از درک فناوری اطلاعات باشند.
سرانجام این که، سوای از دغدغه‌های مربوط به خط مشی همگانی، استفادة فزاینده از فناوری اطلاعات در تمام دنیا، تأثیرات اجتماعی عمیقی دارد.
روند تحولات آموزش از راه دور و ظهور آموزش مجازی
• نیاز روزافزون به برخورداری از فرصتهای آموزشی در تمام سطوح و پاسخگو نبودن آموزشهای حضوری، منجر به پیدایش نسل اول آموزش از راه دور یعنی آموزش مکاتبه‌ای در قرن نوزدهم شد که عمدتاً بر فناوری چاپ و آموزش از طریق مواد چاپی استوار بود. به دنبال نسل اول و با تقاضای بیشتر و ظهور فناوری‌های دیگری مانند رادیو و تلویزیون و کنفرانس‌های ویدئویی، نسل دوم یا مدل چند رسانه‌ای پا به صحنه گذاشت. این نسل با کاربرد منابع یاددهی و یادگیری بسیار پیشرفته و اصلاح شده نظیر راهنماهای تحصیلی چاپی، خواندنی‌های برگزیده، نوارهای ویدئویی، نوارهای شنیداری، درس‌های کامپیوتری از جمله یادگیری به کمک کامپیوتر و ویدئوی تعاملی ( دیسک و نوار ) همراه بود. در حالی که بسیاری از مؤسسات از کاربرد مدل مکاتبه‌ای به سمت مدل چند رسانه‌ای حرکت کرده بودند، روند دیگری به نام نسل سوم یا مدل یادگیری از راه دور آغاز گردید. (Nipper,1989; Pelton,1991; Taylor 1992 Cited in Taylor 1995) که جهت ارائه فرصت‌هایی جهت برقراری ارتباط همزمان، بر فناوری‌های اطلاعات و مخابرات مانند کنفرانس‌های شنیداری از راه دور، سیستم‌های ارتباط گرافیک‌های شنیداری[1]، کنفرانس‌های ویدئویی، پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی همراه با کنفرانس‌های شنیداری از راه دور استوار بود.
1- audiographic communication systems
این روند با پیدایش فناوری‌های جدید دچار استحاله گردید و به مدد فناوی‌های اطلاعات و ارتباطات ضمن ملاحظة تنگناها و نارسایی‌هایی چون عدم وجود نظام تعامل همزمان و غیر همزمان، افق‌های جدیدی را در آموزش به طور عام و آموزش از راه دور به طور خاص گشود و با خلق فرهنگ‌هایی چون فرهنگ مجازی، نتوکراسی و فراسرمایه ای، نتیکت یا فرهنگ شبکه ای، ظرفیت‌های تازه‌ای را ایجاد نموده است.
لذا نسل چهارم آموزش از راه دور یعنی مدل یادگیری انعطاف پذیر که بر فناوری‌های دیسک فشرده و اینترنت استوار است با استفاده از برنامه‌های چند رسانه‌ای تعاملی، دسترسی به گسترة بسیار وسیعی از منابع یاددهی و یادگیری ارائه شده در اینترنت را فراهم و با ملاحظة تنگناهای برنامه‌های پیشین و ظرفیت رسانه‌های فعلی در برقراری تعاملات غیر همزمان، کیفی تر شدن آموزش از راه دور را نوید داد و واژة آموزش مجازی، یادگیری انلاین و یادگیری الکترونیکی پدیدار گردید. در حالی که بسیاری از دانشگاهها و مؤسسات آموزشی در حال استفاده از هر چهار نسل توسعه فناوری هستند نسل پنجم که اساساً مشتقی از نسل چهارم است در حال ظهور است. نسل پنجم آموزش از راه دور با سرمایه گذاری روی ویژگیهای اینترنت و وب، پتانسیل کاهش چشمگیر هزینههای دسترسی به فرصتهای آموزشی و فرایندهای سازمانی را در مقیاس و قلمرو وسیع جهانی داراست و از طریق تهیه و اجرای سیستم‌های خودکار تهیه و تدوین درس‌ها، سیستم‌های خودکار توصیه‌های پداگوژیکی و سیستم‌های پاسخگوی خودکار، جهش بزرگی در اقتصاد کلان و اثربخشی هزینه‌ها ایجاد کند. لذا اجرای موثر نسل پنجم یعنی یادگیری انعطاف پذیر هوشمند نه تنها آموزش از راه دور را متحول نموده بلکه تجربیات آموزش درون پردیس را نیز دگرگون ساخته است (Taylor 2002). مدل یادگیری انعطاف پذیر هوشمند ( نسل پنجم) از طریق کاربرد سیستم‌های پاسخگوی خودکار میتواند متن یک پیام الکترونیکی را بررسی کند و بدون مداخلة انسان، به صورت هوشمند به آن پاسخ دهد.
آموزشهای مجازی در قالب مدل‌های ذیل ظاهر شده‌اند :
• مؤسسات آموزش از راه دور ( ابر دانشگاهها ) که به صورت مستقل یا با ترکیب محیط سنتی و مجازی به ارائه آموزش می‌پردازند.
• مؤسسات آموزشی متعارف سنتی که از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات برای تقویت آموزش حضوری، بهبود کیفیت، افزایش بهره وری و انعطاف پذیری و به امید کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدها از طریق جذب دانشجوی بیشتر استفاده می‌نمایند و یک موسسه مجازی را در درون یک مؤسسة سنتی ایجاد میکنند.
• مؤسسات آموزشی کاملاً مجازی که فاقد پردیس‌های فیزیکی هستند و تمام فعالیتهای خود را به طور کامل در محیطهای اطلاعاتی و ارتباطی انجام می‌دهند. مانند دانشگاه فینیکس، دانشگاه فرمانداران غرب، دانشگاه آندرو جکسون و دانشگاه کاپلا.
• دانشگاه سهامی و یا مؤسسات خصوصی مهارت آموزی : بسیاری از سازمان‌های بزرگ، با استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، برنامه‌های کارآموزی کارکنان خود را تدوین و اجرا میکنند و علاوه بر مشتریان درون سازمانی، به جذب کارآموز در خارج از سازمان اقدام نموده اند. مانند Corporate university exchange,Click2 learn .
• کنسرسیوم‌ها : کنسرسیوم دانشگاه مجازی مانند واشنگتن انلاین، کنسرسیوم خدمات علمی مانند دانشگاه مجازی کنتاکی، کنسرسیوم اطلاعات دانشگاه مانند پردیس الکترونیکی شورای منطقه‌ای جنوب ( Zanville & Moriara,2001) .
• ائتلاف دانشگاه و تجارت : مانند Universities 21,Open Tech , Devry , Bigwords.com ,Learning Network/FT Knowledge(Pearson) .
• مؤسسه مجازی کارگزار، مؤسسه‌ای است که خودش برنامه‌های درسی را تدوین نمیکند یا کارکنان آموزشی یا پشتیبانی را استخدام نمیکند بلکه برنامه‌ها و مواد آموزشی تدوین شده در سایر مؤسسات را جمع (مونتاژ) میکند و آنها را همراه با موضوعات دیگر برای تکمیل یک برنامه تحصیلی به دانشجویان ارائه میدهد و قرارداد‌هایی را با یک یا چند مؤسسه آموزشی جهت ارائه مدرک و تکمیل واحدهای مجزا منعقد میکند.
تئوری‌ها
• تئوری سیستم‌های زنده ( لیبر، 1997) : اساس این تئوری بر این اصل استوار است که محیطهای یادگیری مجازی به مربی امکان می‌دهند تا با استفاده از نرم افزارها، ظرفیت خودسازماندهی، استقلال و مسئولیت شکل دادن به محتوا را در دانشجو ایجاد کند و با اتخاذ رویکرد آموزش دانشجو محور، حیات و پویایی سیستم آموزشی را حفظ نماید.
• تئوری چرخة سازمان‌های مجازی ( سو، 2000) : بر اساس این تئوری، چرخة زندگی سازمان‌های مجازی به چهار مرحلة : الف) تشخیص پتانسیل‌ها، ب) تعیین استراتژی‌ها، ج) ایجاد ساختار، د) مکانیسم‌های هماهنگی؛ تقسیم میشود. این چهار مرحله، نیز به ده گام تقسیم میشوند : 1- تحلیل بازار و تسخیر فرصت‌ها، 2- تدوین طرح و تحلیل بازده، 3- تحلیل تقاضاها و صلاحیت‌ها، 4- انتخاب شرکا، 5- ایجاد مکانیسم هماهنگی، 6- تشکیل تیم‌ها و سازمان‌های مجازی، 7- ایجاد زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، 8- انجام عملیات مجازی، 9- بررسی پویا و تعدیل و سازگاری، 10- پیاده کردن سازمان مجازی.
• مدل ابعاد یادگیری تعاملی وب جهان گستر (ریوز و ریوز، 1997) : این مدل، ده بُعد را به عنوان ابعاد یادگیری تعاملی وب مورد توجه قرار میدهد : 1- فلسفه آموزشی و پرورشی، 2- تئوری یادگیری، 3- جهت گیری آرمانی (هدف )، 4- جهت گیری وظایف و تکالیف، 5- منبع انگیزش، 6- نقش معلم، 7- تقویت فراشناختی، 8- یادگیری مشارکتی و جمعی، 9- حساسیت فرهنگی، 10- انعطاف پذیری ساختاری.
• تئوری فرایند اشاعه (راجرز، 1992) : بر اساس این تئوری، فرایند اشاعة نوآوری پنج مرحله است : الف) دانش، ب) ترغیب، ج) تصمیم گیری،د) اجرا، هـ) تأیید . به این ترتیب که پذیرندگان بالقوه یک نوآوری باید در مورد آن آگاهی داشته باشند و پیش از تصمیم گیری در مورد پذیرش یا ردّ آن، ترغیب به آزمایش آن شوند. بعد از پذیرش و اجرا، پذیرندگان تصمیم می‌گیرند که استفاده از آن را ادامه دهند یا متوقف نمایند. بر اساس این تئوری، پذیرش نوآوری، یک عمل غیر عقلانی و آنی نیست بلکه فرایند مستمری است که میتواند مورد بررسی، تسهیل و پشتیبانی قرار گیرد.
• تئوری ویژگیهای نوآوری (راجرز،1995): بر اساس این تئوری، پذیرش یک نوآوری تا حدودی به برداشت افراد از ویژگیهای نوآوری یعنی : 1- قابلیت آزمایش، 2- قابلیت سازگاری، 3- پیچیدگی، 4- فایده نسبی، و 5- مزایای قابل مشاهده بستگی دارد.
• تئوری سرعت پذیرش یا تئوری منحنی S(راجرز، 1995): طبق این تئوری، پذیرش هر نوآوری موفقیت آمیز، ابتدا یک دوره رشد نسبتاً کُند را طی میکند، سپس به سرعت مورد پذیرش قرار میگیرد و بعد متوقف میشود. با رسم روی یک نمودار، این رشد کُند، گسترشِ سریع و متوقف شدن، تقریباً به شکل حرف S خواهد بود. بنابراین، عاملین اصلی ایجاد کنندة تغییر باید خدمات پشتیبانی و تکنولوژی‌های مورد نیاز برای پذیرش یک نوآوری را در سطح گسترده، تشخیص و ایجاد نمایند.
• تئوری تحلیل عوامل پذیرش ( فارکوهار و سوری، 1997): این تئوری، عواملی را که بر پذیرش نوآوری تأثیر می‌گذارند در چهار مقوله توصیف میکند : 1- ویژگیهای کاربر (ویژگیهای شخصی افراد درون سازمان مانند میزان انگیزش، اضطراب و مهارت ) ؛ 2- ویژگیهای نوآوری ( قابلیت آزمایش، قابلیت سازگاری، پیچیدگی، فایده نسبی و مزایای قابل مشاهده )؛ 3- محیط فیزیکی (زیرساخت تکنولوژی سازمان و تسهیلات و الگوهای استفاده ) ؛ و 4- محیط پشتیبانی ( منابع موجود برای پشتیبانی و نگهداری یک نوآوری و تولید، نگهداری و سیستم توزیع).
مدل ریپلس[(دانیل سوری، 2002) : این مدل برای تسهیل ادغام فناوری‌های مدرن در آموزش عالی تدوین شده است. نام مدل از حروف اول عناصر مدل گرفته شده است. عناصر مدل عبارتند از : منابع (به ویژه منافع مالی، برنامه ریزی برای تأمین بودجة خرید، استفاده، نگهداری و ارتقای فناوری‌ها ) ؛ زیرساخت ( سخت افزار، نرم افزار، تسهیلات و امکانات شبکه ) ؛ افراد (دانش، مهارت، نگرش، ارزش‌ها، انتظارات و نیازها ) ؛ خط مشی‌ها (سیاست‌های سازمانی در خصوص پذیرش فناوری‌های جدید از جمله خط مشی‌های مربوط به جذب، نگهداری، ارتقای هیأت علمی، شرایط پذیرش و فارغ التحصیلی، برنامه‌ها، امتحانات و ... ) ؛ یادگیری (استفاده از فناوری‌ها جهت تحقق اهداف یادگیری و آموزش ) ؛ ارزشیابی (ارزیابی مداوم فناوری‌ها در ارتباط با اهداف آموزشی، خود فناوری، هزینه / فایده ) ؛ پشتیبانی ( نظام پشتیبانی هیأت علمی، کارکنان و دانشجویان استفاده کننده از فناوری به صورت آموزش و مهارت آموزی، پشتیبانی فنی، پشتیبانی پداگوژیکی، رهبری اداری ).
تئوری مشارکت و درگیر شدن فراگیر (کرسلی و اشنایدر، 1999) : طبق این تئوری، فراگیران برای یادگیری موثر، خلاق، معنادار و اصیل، باید در فرایند یادگیری و یاددهی، مشارکت و درگیری فعال داشته باشند. این تئوری، یک پارادایم جدید یادگیری و یاددهی را در عصر اطلاعات تدوین میکند که بر نقش مثبت فناوری در ایجاد یک محیط یادگیری الکترونیکی و تسهیل درگیر شدن و مشارکت فراگیران، با استفاده از پست الکترونیکی، کنفرانس اینترنتی، پایگاه داده‌های وب، گروه‌های مجازی، کنفرانس‌های دیداری و شنیداری و سایر نرم افزارها تأکید می‌نماید.
مفاهیم آموزش مجازی
آموزش مجازی از آموزش کاملاً سنتی یعنی کتاب شروع میشود و تا آموزش کاملاً الکترونیک ( روی شبکه ) ادامه مییابد . ویژگی روش سنتی در این است که فراگیرنده هرگاه به رایانه دسترسی داشته باشد میتواند با استفاده از کتاب درس بخواند و به محض دسترسی و اتصال به شبکه به آموزش خود از این طریق ادامه میدهد. آموزش مجازی مفاهیم متعددی را داراست که در این بین می‌توان به مفاهیم ذیل اشاره کرد :
• دانشگاه مجازی
• یکی از بهترین و آماده‌ترین زمینه‌های گسترش آموزش الکترونیکی در سطوح بالای آموزشی یعنی در بخش آموزش عالی است. در شرایط کنونی که در جامعه ما هنوز مقدمات توسعه و کاربرد یادگیری الکترونیکی و آموزش مجازی در سطوح تحصیلی ابتدایی و متوسطه فراهم نیست مراکز آموزش عالی مناسب‌ترین زمینه برای گسترش این نوع آموزش است. امکانات موجود به ویژه مسئله دانش زبان خارجی، آشنایی با ابزار الکترونیکی، تجربه بهره گیری از اینترنت، داشتن رایانه و نظایر آنها شرایطی را به وجود آورده است که اجرای برنامه‌های آموزش مجازی را در این بخش ساده تر و در شرایط تا حدود زیادی امکان پذیر می‌سازد. برخی از مراکز علمی کشور در شرایط کنونی توان و امکان اجرای برنامه‌های آموزشی مجازی را در حد چند رشته و یا حتی یک دانشکده دارا است.
• - کتابخانه و کلاس مجازی
• یک کتابخانه جامع الکترونیکی تمامی اطلاعات لازم را در اختیار کلیه مراکز آموزشی قرار خواهد داد بدون آن که لزومی به احداث یک کتابخانه باشد. با انتخاب بهترین مطالب آموزشی، بهترین کتاب‌ها و ارزنده‌ترین کتابخانه در دسترس همگان قرار خواهد گرفت. تجدید نظر و تغییرات نیز در کوتاه‌ترین زمان با کمترین هزینه و در گسترده‌ترین سطح صورت میگیرد. تجهیز مراکز آموزشی به کتابخانه مجازی بزرگترین گام در نهضت آموزش مجازی است. با وجود کتاب و کتابخانه مجازی دایر کردن کلاس مجازی امکان پذیر میشود. طبعاً هر کلاس نیازمند وجود یک معلم و مربی نیز هست. طبیعی است معلم نیز خود معلم مجازی باشد. معلم مجازی همچون کتاب مجازی در آن واحد در دسترس تعداد زیادی آموزنده قرار میگیرد . نقش معلم سنتی در این نوع آموزش به نقش ناظر، همراه، مشاور و راهنما یا به عبارتی آموزیار تغییر میکند.
• در کلاس مجازی آموزگار، کتاب، تخته سیاه و کتابخانه در فضای مجازی قرار دارد که هر دانش آموزی میتواند به آنها دسترسی داشته باشد. پرسش و پاسخ، رفع اشکالات، امتحان و ارزشیابی نیز از طریق مجازی و در زمان واقعی قابل انجام گرفتن است. این تغییر نقش معلم از یک سو و نیاز به آموزگار مجازی از سوی دیگر ایجاب میکند که طرح جداگانه‌ای برای تربیت آموزگار مجازی و آموزیار حضوری نیز برنامه ریزی و اجرا شود. کلید موفقیت برنامه آموزش مجازی و الکترونیکی در گرو وجود آموزگار مجازی ماهر و پر توان است.
• دروس آموزش مجازی به کمک بهترین استادان هر درس تالیف میشود. استادان با در نظر گرفتن تمام شرایط و حالات تدریس در کلاس، به تألیف دروس می‌پردازند و تمام متون، یادداشت‌ها، جزوات و صحبت‌های استاد، به صورت پویانمایی تحت وب قرار میگیرد. برای این کار، تیمی متشکل از متخصصان کامپیوتر، در کنار استاد به اجرای طرح می‌پردازند.
• سبک‌های آموزش مجازی
• آموزش در محیطهای مجازی، به دو شکل همزمان (Synchronous) و غیر همزمان (Asynchronous) انجام میشود.
• آموزش همزمان، آموزشی است که در آن، استاد و دانشجویان در یک زمان مشخص، اما مکان‌های متفاوت با هم تعامل و ارتباط برقرار میکنند. از جمله اشکال مختلف آموزش همزمان، جلسات گپ زنی (عمومی و خصوصی)، ویدئویی دسک تاب، گرافیک‌های شنیداری و کنفرانس‌های زنده است.
• آموزش مجازی غیر همزمان، به سبکی از آموزش اشاره دارد که دانشجویان و استاد در زمانها و مکان‌های مختلف با هم ارتباط برقرار میکنند. از اشکال مختلف این سبک آموزش، استفاده از پست الکترونیکی، بحث‌های موضوعی ( سلسله وار ) و استفاده از شبیه سازها (Simulation) در زمینه‌های مختلفی چون مکانیکی، بیولوژیکی، اجتماعی، پزشکی، صنعتی، بازرگانی و ... است. آموزش همزمان در مقایسه با غیر همزمان از نظر تعامل برتر است اما آموزش غیر همزمان، انعطاف پذیری بیشتری دارد.
ارزشیابی
یکی از نگرانی‌هایی که در خصوص آموزشهای مجازی وجود دارد، ارزشیابی از میزان آموخته‌های دانشجویان است. ارزشیابی دانشجویان انلاین به روشهای مختلفی انجام میشود :
الف) ایجاد یک مرکز تست در پردیس اصلی مؤسسه :
دانشجو در پایان ترم، با پرداخت شهریه اندکی میتواند از این مرکز تست برای امتحانات استفاده کند.
ب ) ایجاد مراکز محلی مشترک بین چندین مؤسسه :
برای سهولت کار دانشجو و جلوگیری از رفت و آمدهای طولانی، مراکز محلی در دانشکده‌ها و کتابخانه‌های عمومی دایر میشوند و دارای مراقبین محلی هستند.
ج ) ایجاد شبکه‌های آزمون با همکاری برخی از ایالت‌ها :
این شبکه‌ها با دو انگیزه ایجاد شده اند: الف) رضایت اعضای هیات علمی در خصوص وحدت آزمون در محیط مجازی، ب)رعایت الزامات و ضوابط مراکز اعتبار سنجی.
د ) تهیه برنامه‌های نرم افزاری جهت افزایش امنیت امتحانات :
دو نمونه از این برنامه‌ها، برنامه‌های امتحانات امن[1] و برنامه تست‌های نرم[2] هستند. در برنامه امتحانات امن، بسته‌های نرم افزاری کدگذاری و مسدود میشوند و دانشجو فقط در صورت داشتن کلمه رمز میتواند به آن وارد شود. دانشجو زمانی که وارد اطاق تست میشود امکان استفاده از نرم افزارهای دیگر وجود ندارد.
1- Secure exams
2- Soft exams
اکولوژی کلاس مجازی و پارادایم‌های پداگوژیکی جدید
• وقتی فرایند یاددهی و یادگیری از محیط یادگیری فیزیکی (سنتی) به محیط یادگیری مجازی تغییر میکند ترکیب اکولوژیکی کلاس نیز دچار تحول میشود. فضای اکولوژی مجازی فرصتهای بالقوه‌ای را برای باز آرایی نقش‌ها، روابط و روش‌ها فراهم میکند ( باور، 2001) . اکولوژی کلاسهای مجازی دارای محدودیتهای ساختاری است که اجرای سبک‌های سنتی آموزش را دشوار می‌سازد و مربیان را وادار میکند از استراتژی‌های یادگیری فعال استقبال نمایند. فرانک (2000) در تحقیق خود دریافت تمام معلمانی که در آموزش مجازی شرکت کرده‌اند یادگیری انلاین را به عنوان عاملی برای اقتدار بخشیدن و توانمند کردن دانش آموزان در نظر گرفته و ارزشمندترین مزایای آن را یادگیری فعال، تفکر انتقادی، همکاری، اعتماد به نفس و عادت به یادگیری مادام العمر برشمرده‌اند (Frank 2000).
• این اکولوژی جدید، پارادایم‌های یاددهی و یادگیری جدیدی را می‌طلبد. استفاده از پارادایم معلم به عنوان تنها گردانندة صحنه[1] دیگر ممکن نیست . فراگیران باید نقش فعال تری در یاددهی و یادگیری ایفا کنند و معلم به راهنمای کنار صحنه[2] تبدیل شود. مربیان تسهیل کننده، راهنما و واسطه گر و طراح آموزشی خواهند بود اما نمی‌توانند بر گردش اطلاعات کاملاً کنترل داشته باشند. بنابراین، نقش و روابط مربی و دانشجو، کمتر شکل سلسله مراتبی دارد و بیشتر تعاملی و همپوشان است. این پویایی اجتماعی و فرصت بیشتر برای مشارکت، به ارائة نظرات و دیدگاه‌های بیشتر و افزایش قدرت خلق افراد منتهی شود که تحقق آن در یک کلاس فیزیکی با فضای ثابت و زمان مشخص و قید و بندهای آموزشی کار دشواری است.
• 1- teacher as a sage on the stage
• 2- guide on the side
• محیط وب، یک « اکولوژی یادگیری» است که در آن اجتماعی از افراد دارای علایق مشترک در حال گرده افشانی با یکدیگر هستند. در این محیط، افراد میتوانند اطلاعات را در هر زمانی دریافت و منتشر کنند. حاصل این گرده افشانی یا تبادل اطلاعات، رشد روزافزون دانش است.
• بر خلاف پارادایم‌های سنتی که بر انتقال دانش و اطلاعات از استاد به دانشجو و منفعل بودن دانشجو استوار هستند پارادایم‌های جدید بیشتر بر اصول ساخت گرایان و تأکید بر فعال بودن دانشجو و ساخت دانش توسط وی مبتنی هستند . البته نگرش، مهارت و تعهد دانشجویان، معیارهای تعیین کننده‌ای هستند. دانشجویان مجازی باید خود انگیخته، مسئولیت پذیر، پذیرنده تفکر انتقادی و مایل به انجام کار گروهی باشند. همچنین دارای مهارت‌های ارتباطی نگارشی خوب و تجربه کار با فناوری باشند.
نتیجه گیری
• کالج‌ها و دانشگاهها به عنوان سازمان‌های دانش – محور باید در سطحی گسترده از پیشرفت‌های سریع در فن آوری اطلاع رسانی – رایانه ای، مخابرات و شبکه‌ها تاثیر پذیر باشند. در چند دهه گذشته، رایانه‌ها به شکل سیستم‌های قدرتمند اطلاع رسانی درآمده‌اند که از قابلیت ارتباط بسیار سریع با سایر سیستم‌های جهانی برخوردارند. شبکه‌های خصوصی و دولتی امکان دسترسی ارزان قیمت و فوری طیف وسیعی از مردم جهان را به صدا، تصویر و اطلاعات فراهم می‌سازند.
• ایجاد محیطهای مجازی که احساس انسانی در تماس با تصویر، صوت و احساس مجازی قرار میگیرد ما را از محدودیتهای نیروهای فیزیکی دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، رها می‌سازد. روابط چندگانه و نزدیک و نیز احساسی که به واسطه استفاده از سیستم‌های ارتباطی دیجیتال صوتی و تصویری به وجود می‌آید تشکیل جوامع توده‌ای وابسته و بسیار پراکنده را تشویق میکند که به سهیم شدن در تجربیات جدید و فعالیت عقلانی علاقمندند. تحول و تکامل سریع فن آوری‌ها شیوه گردآوری، پردازش، انتقال و کاربست اطلاعات را یکسره تغییر میدهد.
• این فن آوری تاکنون تاثیر چشمگیری در کالج‌ها و دانشگاه‌های ما داشته است. شیوه‌های اداری ما کاملاً به فن آوری اطلاع رسانی وابسته شده است. چنان که نگرانی از اشکالات رایانه‌ای سال 2000 همه واقعیت را به تصویر می‌کشد. تحقیق سخت به فن آوری اطلاع رسانی متکی است، مثل استفاده از کامپیوتر برای به وجود آوردن پدیده‌های فیزیکی، استفاده از شبکه برای ایجاد ارتباط میان محققان آزمایشگاه‌های مجازی یا آزمایشگاه‌های مشترک و کتابخانه‌های دیجیتالی برای تأمین دستیابی محققان به صنایع علمی. اما احساس روز افزون موجود این است که فن آوری جدید ژرف‌ترین تأثیر خود را بر فعالیتهای آموزشی دانشگاه و نحوه ارائه خدمات ما خواهد داشت.
ما نقش آموزش موسسات را معمولاً بر حسب پارادایم کلاس درس، یعنی استادی که در کلاس به دانشجویان درس میدهد و آنها هم با خواندن متون، مقاله نویسی، حل مسئله یا آزمایش و شرکت در امتحانات پاسخگوی استادان هستند، تصور می‌کنیم. با وجود این، کلاس ممکن است به زودی جای خود را به تجربیات یادگیری بدهد که حاصل ظهور فن آوری اطلاع رسانی است. در واقع، این تغییر الگو را خود دانشجویان میتوانند بر استادان تحمیل کنند.
دانشجویان امروز اعضا « نسل دیجیتال» هستند. آنها خود را از همان ابتدا در محاصره رسانه‌های الکترونیکی، تصویری نیرومند – مثل : MTV, Sea same Street رایانه‌های خانگی، بازیهای ویدئویی، شبکه‌های اینترنت، MOO,MUD و واقعیت‌های مجازی احساس میکنند بر خلاف نسل ما که در عصر رسانه‌های خبری یک سویه نظیر رادیو و تلویزیون پرورش یافته است، آنها خواهان ارتباط دوسویه و تعامل هستند. آنها یادگیری را به چشم یک تجربه « بزن و بازی کن»[1] می‌نگرند و عادت و تمایلی به یادگیری مداوم از طریق کتاب خوانی ندارند و مایلند تا از طریق شرکت فعال و آزمایش در درس غوطه ور شده و بیاموزند. با آن که این نوع یادگیری‌ها با شیوه هرمی و متوالی برنامه درسی دانشگاه سنتی تفاوت بسیار دارد، اما برای این نسل بسیار مؤثرتر و کارآمد تر است به ویژه وقتی که این یادگیری از طریق محیط پربار رسانه‌ها تامین شود.
می‌توان از هیأت علمی قرن بیست و یکم خواست تا نقش جدیدی به عنوان طراحان محیط، فرایندها و تجربات یادگیری بازی کنند. دانشجویان امروزی اول خودشان به تنهایی و از طریق خواندن، نوشتن و حل مسئله اقدام به یادگیری میکنند. استادان امروزی باید امکان تجربیات یادگیری گروهی را در محیطی فراهم سازند که در آن دانشجویان با یکدیگر کار کنند و بیاموزند و استاد تنها نقش مشاور و یا مربی را ایفا کند. اعضا هیأت علمی کمتر به تشخیص و سپس انتقال محتوای فکری خواهند پرداخت و بیشترین توجه خود را بر تشویق، ایجاد انگیزه و مدیریت یک محیط یادگیری فعال برای دانشجویان معطوف خواهند کرد. این امر مستلزم تغییری اساسی در آموزش مقطع فوق لیسانس و دکتراست، زیرا فقط تعداد کمی از اعضاء هیأت علمی این مهارتها را آموخته اند.
می توان به سهولت تغییرات عمیقی را که در سایر نقش‌های دانشگاه روی میدهد تشخیص داد. روند دانش آفرینی جدید – پژوهش و بورسیه – به سرعت از حالت تحقیق انفرادی خارج میشود و به شکل گروه‌های تحقیقی در می‌آید و رشته‌های تحصیلی، مؤسسات و حتی مرزهای ملی را نیز در می‌نوردد. فشار فزاینده‌ای برای اقتباس مستقیم موضوعات تحقیقاتی از تجربیات جهانی و نه از تجربیات محققان و اندیشوران اعمال میشود. حتی ماهیت دانش آفرینی نیز تا حدودی از تحلیل آنچه بوده است به آفرینش آنچه هرگز نبوده است تغییر یافته است و بر تجربه هنرمند تکیه میشود تا مهارت‌های تحلیلی دانشمند.
با ظهور فن آوری اطلاع رسانی، محدودیتهای زمانی و مکانی از بین رفته است. ما اکنون می‌توانیم از رایانه‌ها و شبکه‌های قدرتمند برای ارائه خدمات آموزشی به هر کس، در هر زمان و هر مکان استفاده کنیم و دیگر به محیط دانشگاه یا برنامه درسی محدود نشویم. نیروی فن آوری به همراه رشد نیروهای قدرتمند بازار که میتواند کسب و کار آموزش عالی را به نحوی شایسته مجدداً شکل دهد، محیط یادگیریِ بازی به وجود میآورد که در آن دانشجو به فراگیر فعال و مشتری خدمات آموزشی تبدیل میشود.
1- Plug and play
تعداد کارمندان مجازی (دورکار) روز به روز بیشتر میشود و شاهد تلاش شرکت‌ها برای مجازی‌سازی مشاغل هستیم. فعالیت به صورت مجازی مستلزم ابزارهای ارتباطی و مدیریتی است. این ابزارها فعالیت از راه دور را آسان و بهینه میکنند.
عصر دیجیتال باعث نابودی مشاغل بسیاری شد. در کنار مشاغلی که از بین رفت، مشاغل بسیاری نیز تغییر شکل دادند و امروز به صورت مجازی یا از راه دور انجام میشوند. برای اینکه افراد بتوانند به راحتی فعالیتها و وظایف خود را انجام دهند، یک سری ابزار ارتباطی و مدیریت پروژه برای آنها طراحی شده است که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.
معمولاً شرکت‌هایی که با کارمندان خود به صورت مجازی کار میکنند، یک سری ابزار ارتباطی تعریف میکنند که بتوانند به کمک این ابزارها با کارمندان خود در ارتباط باشند. چند مورد از این ابزارها در زیر آمده است:
- اسلک “Slack”
- اسکایپ “Skype”
- گو تو میتینگ “GotoMeeting”
کارمندان میتوانند با استفاده از اسلک با یکدیگر چت کنند، سوالات خود را مطرح کنند و به هم کمک کنند. اسکایپ امکان برگزاری جلسات مجازی تصویری و صوتی را برای کارمندان فراهم میکند. گو تو میتینگ یکی از پلتفرم‌های اصلی جلسه مجازی است که به کاربران این امکان را میدهد که به راحتی و بدون استفاده از فناوری خاصی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
یکی از ابزارهای دیگری که کارمندان برای بهبود، تسریع و تسهیل انجام کارها به آن نیاز دارند، ابزارهای ارتباطی است. در ادامه به چند مورد از این ابزارها اشاره شده است:
آسانا “Asana”
این ابزار سازماندهی و مدیریت کارها را آسان میکند. این ابزار یکی از اولین گزینه‌های مدیریت پروژه مبتنی بر وب است. کاربران میتوانند در این ابزار، پروژه‌ای را تعریف کنند، برای آن زمان تعریف کنند، اسناد خود را به آن پیوست کنند و در مورد آن با یکدیگر صحبت کنند.
ترلو “Trello”
ترلو از یک سری کارت یادداشت برای نمایش وظایف هر عضو استفاده میکند. این کارت‌ها، زمان مشخصی دارند و اعضا باید وظایف محوله را در زمان مشخص انجام دهند.
“Monday.Com”
این ابزار مدیریت پروژه به کارمندان کمک میکند که از وظایف و کارهای خود اطلاع داشته باشند، با سرپرست یا مسئول و همکاران خود ارتباط برقرار کنند و در جریان امور قرار بگیرند.
مقدمه
چندی قبل یک دانشگاه آمریکایی طی نظرسنجی از اقتصاددانان – برنده جایزه نوبل, از آنان خواست بئویند در زمان حاضر, ثروت پایدار یک جامعه کدام است, در صورتی که در گذشته معمولاً, برده‌ها, طلا, منابع کشاورزی و منابع طبیعی, صنایع, تجارت و غیر ثروت پایدار بوده است, اقتصاددانان عموماً پاسخ داده‌اند که در عصر فناوری پیشرفته, ثروت پایدار هر جامع, استعداد و نیروی انسانی ماهر و خلاق آن جامعه است و پیشرفت و رفاه هر جامع به قطعه‌های آن بستگی مستقیم دارد.
امروزه نیز در همه کشورها به صورت آشکار مشخص شده که موتور حرکت هر جامعه‌ای منابع انسانی توانمند (وجهی از توسعه پایدار) است و این از طریق نظام آموزشی هر کشور میسر میشود که مستلزم استفاده از دانش روز و فناوری و آموزش نوین در این زمینه می‌باشد.
عصر کنونی را عصر ارتباطات, عصر انفجار اطلاعات, عصر فراصنعتی, عصر دانش و ; نامیده‌اند که در این عصر, قافله دانش و فناوری با سرعتی باور ناپذیر و شگفت انگیز به پیش می‌رود و اکثر جوامع بخواهند همپای این قافله راه بسپارند بایستی حرکت کند و سنتی خویش را کنار گذاشته و آهنگی تند و سریع برای گام برداشتن اختیار کنند. که اگر جز این باشد از قافله باز می‌مانند و این به مفهوم گسستن حلقه ارتباط ایشان با جوامع دیگر است در این چرخه تحولات و پیشرفت فناوی, آنچه بیش از همه جوامع بشری را تحت تأثیر قرار داده ظهور فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT) است. این فناوی نظریه مک لوهان را مبنی بر کوچک شدن جهان و ایجاد دهکده جهانی محقق کرده و به گونه‌ای باور نکردنی فاصله‌ها را از میان برداشته و ارتباطات را بسیار سهل تر از پیش در سطح جهان برقرار ساخته است.
مهمترین خصوصیت و ویژگی فناوری اطلاعات و ارتباطات تکیه بر تولید, اشاعه و پردازش اطلاعات و در دسترس قرار دادن آن برای همگان در کمترین زمان ممکن با حداقل هزینه‌ها و همه زمانها و مکانها است. که مستلزم استفاده از آموزش الکترونیک (E-Learning) به عنوان فرایند کمکی و تسهیل کننده انجام میشود.
یادگیری الکترونیکی:
یادگیری الکترونیکی به مجموع فعالیتهای آموزش اطلاق می‌گردد که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی اعم از صوتی, تصویری, رایانه‌ای, شبکه‌ای و مجازی و ; صورت میگیرد. به عبارتی کلیه برنامه‌هایی را که از طریق شبکه‌های رایانه به ویژه اینترنت, منجر به یادگیری میشود یادگیری الکترونیکی می‌نامند. اصطلاح یادگیری الکترونیکی, شامل مجموع وسیعی از کاربردها و عملکردها, از جمله آموزش مبتنی بر (وب), آموزش مبتنی بر کامپیوتر, کلاسهای مجازی و همکاری‌های الکترونیکی است.
یادگیری (آموزش) الکترونیکی به کمک رایانه‌ها از طریق رسانه‌های الکترونیکی, اینترنت, وب, شبکه‌های سازمان یافته مثل اکترانت و اینترانت و بخش ماهواره ای, دیک سخت, بسترهای چند رسانه‌ای مانند DVD , CD-ROM و نوارهای صوتی و تصویری ارائه میشود. در واقع یادگیری الکترونیکی آموزش و یادگیری از راه دور بر مبنای فناوری است. به عبارت اینکه محتوای دوره آموزش با استفاده از انتقال صدا, تصویر و متن ارائه میشود که با بهره گیری از ارتباط دو سویه بین افراد فراگیر و استاد یا بین فراگیران, کیفیت ارائه دوره آموزشی به بالاترین سطح خود می‌رسد. استفاده از تجهیزات و امکانات پیشرفته تر, امکان ارائه اطلاعات و دانش را با کیفیت بهتر و بالاتر فراهم می‌سازد. مثلاً در کسب اطلاعات از طریق وب, هرچه پهنای باند ارسال داده‌ها بیشتر شود, اطلاعات بیشتری دریافت میشود.
حرف C در واژه E-Learning از دیدگاه کاربران چنین تعبیر میشود.
1- Exploration (اکتشاف): برای فراگیران وب محور این شیوه آموزشی وسیله اکتشافی برای دستیابی به اقیانوسی از اطلاعات و منابع است.
2- Experience (تجربه): وب میتواند تجربیات آموزشی همه جانبه و فراگیری را از آموزش همزمان, سلسله مباحث, متوالی و خودآموز , در اختیار فراگیران قرار دهد.
3- Engagement (سرگرمی و مشغولیت): وب با فراهم ساختن رویکردهای خلاق آموزشی برای کاربران, و ایجاد حس مشارکت و همکاری, فراگیران را مشتاق و علاقه مند می‌سازد.
4- Ease of use (سهولت استفاده): استفاده از وب نه تنها برای فراگیرانی که با قابلیتهای آن آشنا هستند, بلکه برای فراهم آورندگان مطالب اینترنتی نیز ساده و آسان است, زیرا آنها میتوانند به راحتی مطالب را در کلیه ساختارهای حتی (همانند ویندوز, یونیکس و ;) در اختیار کاربران قرار دهند.
5- Empowerment (اعطای قدرت انتخاب): وسیله کمک مجموعهای از ابزارها فراگیران را قادر می‌سازد که بهترین روش یادگیری را از دیدگاه خود برگزینند.
ویژگیهای یادگیری الکترونیکی:
اهم خصوصیات یادگیری الکترونیکی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد :
1- دانش آموز محور بوده و نقش معلم به عنوان راهنما و تسهیل کننده است.
2- دوره‌های آموزشی به صورت تعاملی (کاربرد تعاملی در امر یاددهی و یادگیری) هستند.
3- برای تمامی گروه‌های سنی و در همه جا و همه وقت با شعار 7/24 فعالیت میکنند.
4- یادگیری مشارکتی است. یادگیرندگان, معلمان و متخصصان را گردهم میآورد.
5- یادگیری سریع, زنده و پویا و در عین حال کم هزینه است.
6- یادگیری فردی, یعنی بر اساس علایق و تواناییهای فردی است, جامع, یعنی امکان استفاده از همه منابع و ابزارهای آموزشی و یادگیری مثل کلاسهای مجازی, شبیه سازی را دارد و فرصتهای آموزشی برابر را در اختیار همگان قرار میدهد.
7- کلیه فعالیتها از جمله مدیریت, ثبت نام, دریافت شهریه و نظارت بر روی شبکه اینترنت انجام میشود. به علاوه کلیه خدمات آموزشی مثل ثبت نام, آموزش و اعطای گواهینامه از همین طریق قابل انجام است.
8- دروس, توسط استادانی که در محل‌های مختلف قرار دارند, تهیه میشوند.
در یک جمع بندی کلی و با ترسیم جدول زیر شاید بتوان ویژگیهای مهم یادگیری الکترونیکی را براساس مقایسه دو نگرش سنتی و مدون نسبت به امر آموزش بهتر بیان نمود.
نگرش به آموزش نگرش هوشمند و جدید نگرش لغتی
– تأکید در امر آموزش – کارهای گروهی, عضوی از تیم بودن, همکاری و مشارکت – کارهای فردی
– وظیفه فراگیران – مدیریت اطلاعات و تولید دانش و مهارت جدید, روش پیدا کردن اطلاعات -حفظ مطالب و ذخیره‌سازی مطالب از پیش تعیین شده.
– رابطه یاد دهنده و یادگیرنده – مجموعه فراگیر و یک تیم در جهت سازندگی و تولید دانش و متناسب با نیازهای روز جامع – دانا و ناآگاه (تا حدی نادان)
– محوریت و مسئولیت – شاگرد – محور: مسئولیت یادگیری بر دوش شاگرد – معلم – محور: مسئولیت یادگیری بر دوش معلم و توسعه آموزشی
– فراگیران (یادگیرها) – فعال, مشارکت در تولید و سازماندهی مهارتها تجربیات و دانش, عملاًٌ مستقل از معلم ولیکن نیازمند به سیستم پشتیبانی (مربی) – غیرفعال و وابسته به یاد دهنده (معلم و مربی)
– محتوای درس – نامحدود و متنوع – محدود و انتخابی
– عمل یادگیری -کیفی – کمی
– منبع قدرت و تحکیم تصمیم آموزشی – پایداری – تغییر (همگام با تغییرات و نیازهای جامعه)
– نقش فناوری – تنیده در سیستم غیر قابل تفکیک – عنصر اضافه شده به سیستم ( به راحتی قابل تفکیک)
مزایا و محدودیتهای یادگیری الکترونیکی:
الف) مزایا: به طور خلاصه مزایا عبارتند از:
1- ارتقای سریع و مؤثر سطح دانش مورد نیاز دانش آموزان, دانشجویان و فراگیران, متناسب با نوع فعالیت آنها.
2- سهولت دسترسی به منابع متعدد و مختلف آموزشی.
3- افزایش نیروی انسانی مجرب و همگام با فناوری اطلاعات و ارتباطات روز.
4- امکان دسترسی فراگیر, منابع آموزشی به صورت 7/24 (هفت روز در هفته و 24 ساعته)
5- گسترش آموزش برای هم, با هزینه بسیار کمتر.
6- کاهش زمان و هزینه رفت و آمد برای دانش آموزان, دانشجویان و فراگیران آموزشی.
7- امکان ثبت و ضبط فعالیتها و برنامه‌های آموزشی و پیگیر مستمر پیشرف تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان.
8- اجازه تهیه و آماده سازی ارائه مدل‌های مختلف آموزشی توسط معلمان و استادان.
9- تسهیلات لازم و مناسب برای امر ثبت نام دانش آموزان و دانشجویان, خدمات تحصیلی و مشاوره‌ای به دانش آموزان و اولیای آنان و سایر خدمات آموزشی.
10 افزایش انگیزه‌های آموزشی فراگیران, ارتقای سطح یادگیری, خودکار بودن دانش آموزان و پرورش همه جانبه استعدادهای دانش‌آموزان و دانشجویان.
ب: محدودیتها: به طور خلاصه محدودیتها عبارتند از:
1- افزایش هزینههای اولیه نسبتاً بالا.
2- محدودیت دسترسی همگان, اعم از دانش آموزان و دانشجویان در بهره برداری و دسترسی به رایانه و خدمات جانبی آن.
3- محدودیت اعمال مدیریت و نظارت بر منابع آموزشی و هدایت نظام یافته آنها.
4- محروم ماندن فراگیران در بهره مندی از روابط اخلاقی و تربیتی بین معلمان و دانش آموزان و استادان و دانشجویان.
5- کم بودن پهنای باند در ارسال چند رساله مطالب آموزشی.
مقایسه یادگیری الکترونیکی با آموزش سنتی:
یادگیری الکترونیکی نسبت به آموزش سنتی از مزایای زیر برخوردار است:
1- قابل استفاده بودن در کلیه ساعات روز و ایام هفته.
2- برخورداری از کیفیت بالاتر در ارائه خدمات تحصیلی و تربیتی.
3- برخورداری از پیوستگی و ارتباط بالاتر در امر آموزش.
4- قابل انداز بودن, نتایج آموزش.
5- خودکار بودن فراگیر در امر آموزش.
6- قابلیت نگه داری اطلاعات و منابع آموزشی و دسترسی آسان به آنها.
انواع یادگیری الکترونیکی:
در یک تقسیم بندی کلان می‌توان یادگیری الکترونیکی را دو سطح بیان داشت:
الف- یادگیری الکترونیکی به صورت (Network Based Learning)- On line
ب – یادگیری الکترونیکی به صورت (Training CD & e-book) Of line
الف) یادگیری الکترونیکی به صورت On line
به کلیه برنامه‌ها و فعالیتها و خدمات آموزشی که از طریق شبکه (وب) به صورت On line (همیشه در دسترس) یا روی خط و بدون وقفه ارائه می‌گردد, آموزش On line می‌گویند.
به عبارت دیگر آموزش On line به آن دسته آموزشهای از راه دور گفته میشود که به وسیله مجموعه وسیعی از نرخ اقرارهای کاربردی و روشهای آموزش مبتنی بر فناوری و شامل آموزشهای رایانه ای, وب, اینترنت و هم چنین مدرسه, کلاس و دانشگاه مجازی باشد (Net working based Learning)
آموزش On line به چند شکل ارائه می‌گردد:
1- آموزش در سطح محدود (Local-e-Learning) که در سه سطح ارائه می‌گردد.
سطح اول – آموزش از طریق شبکه‌های محلی یا (LAN)
فناوری LAN ارتباط‌های با سرعت بالا را بین کامپیوترها فراهم میآورد؛ اما نمی‌تواند در فواصل طولانی گسترش یابد. به طور مثال شبکه LAN به طور معمول یک ساختمان یا محیط دانشگاهی با دبیرستان کوچک را با سرعتی بین 4 مگابایت تا 2 گیگابایت در ثانیه تحت پوشش قرار میدهد.
سطح دوم – شبکه‌های کلان شهریا (MAN)
تکنولوژی MAN نسبت WAN منطقه کوچکترین را پوشش میدهد و با سرعت متوسط و بالا عمل میکند. نام MAN از توانایی که یک شبکه MAN برای توسعه یافتن در یک منطقه دارد گرفته شده است. تکنولوژی شبکه MAN برای توسعه یافتن در یک منطقه دارد گرفته شده است. تکنولوژی شبکه MAN تأخیر کمتری نسبت به شبکه MAN در ارتباط‌ها دارد. اما نمی‌توند در فواصل بسیار طولانی گسترش یابد. شبکه‌های MAN معمولی با سرعتی بین 56 کیلوبایت در ثانیه و 100 مگابایت در ثانیه عمل میکند.
سطح سوم – شبکه‌های گسترده یا (WAN)
تکنولوژی WAN که گاهی به نام شبکه‌های راه دور (Long hout Networks) خطاب میشود, اجازه میدهد که دو نقطه ارتباط در صورت لزوم فاصله زیادی از هم داشته باشند. به طور معمول WAN نسبت به تکنولوژی‌های دیگر با سرعت کم تری عمل میکند و تأخیر بسیار زیادی در ارتباطات دارد. معمولاً سرعت شبکه‌های گسترده بین 6/9 کیلوبایت تا 45 مگابایت در ثانیه است.
2- آموزش در سطح گسترده یا نامحدود مبتنی بر وب (Web Based Learning)
آموزش مبتنی بر (وب) به طور متداول به دو شکل زیر قابل ارائه است:
سطح اول: آموزش به صورت مجازی در سطح دانشگاهها. (Virtual University)
سطح دوم: آموزش به صورت مجازی در سطح مدارس. (Virtual School)
الف – آموزش در سطح مدارس مجازی:
عبارت است از ارائه خدمات آموزشی و تحصیلی به صورت مجازی به نحوی که فضای فیزیکی مدارس, به صورت مجازی, حذف معلم به صورت حضوری و تحصیلی به صورت غیرحضوری است. در این نوع آموزش کلیه خدمات به صورت (On line) ارائه خواهد شد.
آموزش در سطح دانشگاه‌های مجازی:
دانشگاه‌های مجازی امری است که امروزه در دنیا واقعیت خارجی پیدا نموده و در کشور ما نیز مقدمات راه اندازی آن فراهم شده است و عبارت است از مجموع فعالیتها و خدماتی که به صورت مجازی و غیرحضوری (On line) ارائه می‌گردد و به عبارتی دیگر کلیه مراحل و CPWای را که در برنامه یک واحد دانشگاهی به صورت واقعی پیش‌بینی شده است از قبیل ثبت نام دانشجو, صدور کارت شناسایی, انتخاب واحدهای درسی, حضور در کلاسها, ارزشیابی از دروس ; به صورت مجازی اتفاق خواهد افتاد.
ب : یادگیری الکترونیکی به صورت (Off Line)
بخشی از آموزش الکترونیکی که بدون استفاده از شبکه Web و با تولید CDهای آموزشی انجام میگیرد گویند. از ویژگیهای آموزشی (Off Line) آموزش خودکار یا خودآموز بدون ارتباط مستمر با معلم, محدودیت دسترسی به منابع و عدم بهره‌مندی از امکاناتی هم چون (nat) کردن, تله کنفرانس می‌باشد و در دو سطح انجام که به صورت اتو – سطح آموزشهای عمومی و ب) سطح آموزشهای اختصاصی انجام میگیرد.
دانشگاه مجازی:
دانشگاه مجازی دانشگاهی است که در آن آموزش و پرورش رو در رو, چهره به چهره و در زمان و مکان واحد صورت نمی‌گیرد بلکه در عام مجازی صورت میگیرد. به عبارت دیگر محیط دانشگاهی مجتمعی است که دانشجویان میتوانند از طریق اینترنت در آن ثبت نام کنند از میان دروس ارائه شده انتخاب واحد نمایند, در کلاس شرکت و از برنامه کلاس استفاده کنند, از منابع آموزشی و سایت دانشگه به صورت مجازی بهره گیرند, در امتحانات به طور رسمی شرکت نمایند و با استاد و حتی هم کلاسیهای خود ارتباط برقرار نمایند.
اهم ویژگی‌ها دانشگاه مجازی: که به طور خلاصه عبارتند از:
1- بی نیازی به حضور فیزیکی است دو دانشجو در کلاس درس.
2- وابسته نبودن کلاس درس به زمان خاصی.
3- کیفیت بالاتر ارائه دروس.
4- پشتیبانی از تعداد زیاد دانشجویان یک درس و بالطبع نامحدود بودن حضور دانشجویان در یک کلاس درس.
5- بالا بردن اعتبار علمی دانشگاه مجازی نسبت به دانشگاه واقعی.
6- بالا بردن سطح علمی جامعه دانشگاهی, اعم از دانشجویان و استادان.
7- دسترس
https://www.wizebooks.co.za/Get/9780190720469-ebook-teaching-with-ict
https://oasis.col.org/items/41fab350-5641-4da6-8628-074f73d45ad1
https://sk.sagepub.com/books/learning-and-teaching-using-ict-in-secondary-schools
https://www.routledge.com/Learning-to-Teach-Using-ICT-in-the-Secondary-School-A-companion-to-school/Leask-Pachler/p/book/9780415516525
https://www.riverpublishers.com/book_details.php?book_id=776
https://www.amazon.in/ICT-Education-Mr-Amit-Adhikari/dp/9391176364
https://www.routledge.com/ICT-Changing-Education/Abbott/p/book/9780750709507
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1637701
https://ihlsociety.org/icte2023/programme.html
http://ihlsociety.org/icte2023/
https://icte.co.in/
https://worldscientific.com/worldscibooks/10.1142/6881#t=toc
https://submit.confbay.com/conf/icte2023
https://www.globalcitizenshipfoundation.org/event/icte-2023
https://www.routledge.com/ICT-in-Education/book-series/ICTE
https://periodicals.osu.eu/ictejournal/
https://www.amazon.com/ICT-Education-D-Jayakumar-Sivakumar/dp/8171328814
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-22900-3
https://www.amazon.com/ICT-Education-Complete-Guide-2020/dp/1867344440
Teacher education guidelines: using open and distance learning; technology, curriculum, cost, evaluation
https://leadschool.in/blog/ict-in-education-how-it-is-transforming-learning/
